Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. Somoniylarning inqirozi tufayli qaysi hududlar qoraxoniylar tasarrufiga 
o‘tgan edi?
2. G‘aznaviylar va qoraxoniylar o‘rtasidagi munosabatlar qanday bo‘lgan?
3. Qanday sabablarga ko‘ra bir davrda ikkita sulola davlat boshqruviga keldi?
Mulohaza uchun
Ma’lumot uchun

---

lari tomonidan bir necha marotaba Movarounnahrga 
hujumlar bo‘lib turadi. 
Qoraxoniylarning Movarounnahrga to‘liq hukmron
-
ligi X asrning 40-yillarida qaror topdi. Sotuq Bug‘roxon 
hukmronligi davrida Qoraxoniylar sulolasi islomni qa
-
bul qilgan.
Butun Tyan-Shan va Yettisuvni egallab bo‘lgandan 
so‘ng, qoraxoniylar Somoniylar davlati tarkibida bo‘l
-
gan Movarounnahrga ham harbiy yurishlar uyushtira
-
dilar. Ular tez orada Farg‘ona va Isfijobni bosib olish ga 
erishadilar. Ular somoniylarga tegishli bo‘lgan mulklar
-
ning kattagina qismini, xususan, Samarqand va Buxo
-
roni ham egallaydi.
109
Mulohaza uchun
X asr oxirida Somoniylar davlati o‘rni
-
ga ikkita yangi davlat: Qoshg‘ardan Amu
-
daryogacha – Qoraxoniylar, Shimoliy Hin
-
distondan Kasbiy dengizi janubigacha – G‘aznaviylar 
davlati vujudga keladi. 
X asr ikkinchi yarmi davomidagi sa’y-harakatlar na
-
tijasida qoraxoniylar sharqiy yo‘nalishda Balxash ko‘li 
— Cherchen daryosigacha (Sharqiy Turkiston) bo‘lgan 
yerlarni bo‘ysundirishga muvaffaq bo‘lishdi. G‘arbiy 
yo‘nalishda esa Isfijob, O‘zgand, Murg‘ob daryosi quyi 
oqimlarigacha bo‘lgan hududlarni ular o‘z ta’sir doira
-
lariga kiritib oladilar. 1005-yildan qoraxoniylar Buxoro, 
Samarqand va Amudaryogacha bo‘lgan hududlarni o‘z 
tasarruflariga kiritadilar.
Qoraxoniylarning Turondagi hukmr
onligi
200 yilga yaqin davom etadi.
Bilasizmi?
Qoraxoniy Ibro-
him Nasr 1066-
yili Samarqanddagi bir 
shifoxona ixtiyoriga butun 
imoratlari, rastalari bilan ikki 
karvonsaroyni in’om-hadya 
(vaqf) etgan. Ana shu ikki kar-
vonsaroydan keladigan da-
romaddan kasallarning oziq- 
ovqati, dori-darmoni, tabib-
lar, barcha turdagi xizmat 
ko‘rsatuvchilarni tegishli 
maosh bilan ta’minlash yo‘li-
da foydalanilgan. Boshqa bir 
hujjatga ko‘ra, Samarqand-
da bunyod etilgan madra-
sa majmuyini ta’minlash 
uchun Ibrohim Nasr uch 
mehmonxona, bir karvonsa-
roy, bir erkaklar hammomi, 
suv ayirgich, uzumzor, bir 
qancha ekin yerlari va bosh-
qalardan keladigan daro-
madni vaqf qilib bergan.
Qoraxoniylar davlati
G‘aznaviylar davlati 
X asr oxirida 
Somoniylar davlati 
ikkita yangi 
davlatga ajraldi

---