Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Mulohaza uchun
Ma’lumot uchun
105-106- betlardagi matnni 
o‘qing va quyidagi savollarga 
javob bering. 
1. 
Ma’naviy ulug‘vorlik, tu-
banlik kabi tushunchalar 
nimani anglatadi?
2. Siz ma’naviy ulug‘vorlikka 
erishish uchun nimalarga 
e’tibor berasiz? Javobingiz-
ni o‘z kun tartibingiz bilan 
asoslang.
3. Davlat mustaqil bo‘lishi 
uchun qanday asoslar ke-
rak?
4. 
Oriyat, g‘urur va oliy dara-
jadagi hukmdor sha’nining 
timsoli deganda nimani 
tushundingiz? 
Ijodiy 
faoliyat

---

107
1. G‘aznaviylar davlatida davlat boshqaruvining dargoh va devonga bo‘linishi tarixi-
mizda qaysi sulola davrida yo‘lga qo‘yilgan edi?
2. Jamoalarga bo‘linib, g‘aznaviylar va somoniylar davridagi davlat boshqaruvini solishtiring va 
xulosa qiling.
3. G‘aznaviylar davlati davri va hukmdorlari haqida qo‘shimcha ma’lumotlar topishga harakat qiling.
ukasi Muhammad Yusufni loyiq topgan. 
Yuqori darajadagi harbiy lashkarboshi
-
lar salor, o‘rta darajadagilari sarhang 
deyilgan. Harbiylar o‘z xat-xabar va 
qozilik xizmatlariga ega bo‘lgan. G‘aznaviy
-
lar qo‘shinida harbiy kemalar ham mavjud edi. 
G‘aznaviylar davrida ichki va tashqi sav
-
do-sotiq aloqalari ancha rivoj topdi. Shaharlar
-
da hunarmandchilik sohalari, qurilish, binokor
-
lik, ganchkorlik va boshqalar taraqqiy еtdi. 
O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz
G‘aznaviylar qo‘shinining otliq askari

---

108
3 0 - 3 1 - m av z u l a r :
QORAXONIYLAR
X asrning ikkinchi yarmiga ke
-
lib ichki ziddiyatlarning kuchayishi 
va keskinlashuvi natijasida Somoniylar davla
-
ti kuchsizlana boshlaydi. Somoniylarga tobe 
bo‘lgan viloyatlar, ayniqsa, Xurosonda ular 
hokimiyatiga qarshi ko‘tarilgan isyonlar, toj-u 
taxt uchun uzluksiz olib borilgan kurashlar So
-
moniylar davlati inqirozini yaqinlashtirgan edi. 
Bunday vaziyatdan Yettisuv va Qoshg‘arda 
yashovchi turkiy qabilalar unumli foydalandi
-
lar. Chunki, X asrning ikkinchi yarmiga ke
-
lib bu hududlardagi qarluq, chig‘il, yag‘mo 
kabi turkiy qabilalar o‘zlarining kuchli 
davlatlarini tuzishga muvaffaq bo‘lgan 
edilar. Shu davrda Isfijob (Sayram) hokimi 
Bilgakul o‘zini xoqon deb atab, oliy hukm
-
ronlikka da’vo bilan chiqdi. Lekin Somoniylar 
Isfijobni zabt etishdi. Ismoil Somoniy Ta
-
rozni egallaganidan so‘ng turkiy qabilalar 
G‘arbiy Qoshg‘ar yerlari tomonga chekinishga 
majbur bo‘lishdi. Bilgakulning «qora» degan 
laqabi bo‘lgan. Tarixchilar qoraxoniylarning 
nomi Bilgakulga nisbatan «qoraxon» deyilsa 
kerak, deb taxmin qiladilar. Bilgakulning avlod
-