Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

texnologik yondashuv
ham ma’lum bir 
oqim hisoblanadi. Ular jamiyat tarixiy taraqqiyoti davomida ro‘y berayotgan 
o‘zgarishlar ko‘lami va tavsifini yaxshiroq tushunib olish uchun ishlab 
chiqarishning turli texnologik usullarini tahlil etish, mashinalashgan ishlab 
chiqarishning vujudga kelishi va rivojlanish tarixiga murojaat qilish zarur deb 
hisoblaydilar. 
Mehnat vositalari, materiallar, texnologiya, energiya, axborotlar va 
ishlab chiqarishni tashkil etish bilan birgalikda ishlab chiqarishning 
texnologik usuli deyiladi. 
Ular o‘rtasidagi chegaralarni jamiyat taraqqiyoti 
tarixining yirik bosqichlari ajratib turadi. Bir texnologik ishlab chiqarish usulidan 
1
Экономическая теория: Учебник. - Изд., испр. и доп. / Под общ. ред. акад. В.И.Видяпина, А.И.Добрынина, 
Г.П.Журавлевой, Л.С.Тарасевича. – М.: ИНФРА-М, 2005, 55-стр. 

---

101 
boshqasiga o‘tish asosan, mehnat vositalarining tavsifidagi o‘zgarishlar, fan va 
texnika taraqqiyoti bilan belgilanadi. Ishlab chiqarish texnologik usullarining 
dastlabki uchta bosqichlari alohida farqlanadi. Bular oddiy kooperatsiya, 
manufaktura va mashinalashgan ishlab chiqarish. 
Oddiy kooperatsiya
– bu bir xil 
tovarni ishlab chiqarish yoki xizmat vazifasini bajaruvchi xodimlarning eng 
oddiy shaklidagi uyushishi, birgalashib ma’lum tartib va reja asosida 
ishlaydigan 
kishilar 
guruhidir.
Kooperatsiyaning 
yakka 
tartibdagi 
hunarmandchilik ishlab chiqarishiga nisbatan afzalliklari quyidagilar orqali 
namoyon bo‘ladi: 
1)
ko‘plab ishchilarning birgalikdagi mehnati ishchi kuchidagi alohida 
tafovutlarning yo‘qolishiga, ularning sifat jihatidan bir xillashuviga olib keldi; 
2)
bino va inshootlardan birgalikda foydalanish natijasida yoqilg‘i, yoritish va 
boshqa shu kabi xarajatlarning kam sarflanishi mahsulot birligiga to‘g‘ri keluvchi 
ishlab chiqarish vositalarining tejalishiga olib keldi; 
3)
birgalikdagi mehnat bellashuvni keltirib chiqarib, mehnat unumdorligini 
oshirdi.