Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MİLLƏTİ TƏMSİL EDƏN YAZAR
Mənim üçün Anar kimdir? Milli ədəbiyyatımızın 200 illik tarixində və ümmətdən millətə keçidlə başlayan ictimai fikrimizin bundan bir qədər az olan zaman fasiləsində Anar bir mərhələdir. Qələmin müqəddəs vəzifəsini millətə xidmətdə görən iki böyük Mirzədən - Mirzə Fətəlidən və Mirzə Cəlildən sonra Anar 200 illik milli ədəbiyyatımızın müasir mərhələsidir. Millətin diriliyinə dəlalət edən bu ədəbi proses Mirzə Fətəli Axundovla başladı, Cəlil Məmmədquluzadədən keçdi və bu gün Anarın simasında davam edir. İctimai fikrimizin təkamülü baxımından Mirzə Fətəli tənhalığı ilə özünü, Mirzə Cəlil sanbalı sayından böyük olan ziyalıları, Anar isə sözün tam mənasında milləti təmsil edir. Biz bu yolun başlanğıcında Həsən bəy Zərdabinin «hər kəsi çağırıram, gəlməyir, göstərirəm görməyir, deyirəm qanmayır» yanğısına diqqət yetirsək, 200 ildə keçdiyimiz yolun əzəməti öz-özlüyündə aydın olar. Böyük bir tarixi mərhələni əhatə edən həmin ədəbi-ictimai prosesin nə qədər davam edəcəyi, onun Anardan sonra yeni mərhələsinin olub-olmayacağı, şübhəsiz ki, millətimizin intellektual potensialından asılı olacaqdır. Lakin bir həqiqət şəksizdir ki, taleyinə ayrılıq yazılmış, iki əsrin asılılığını yaşamış və iki onillikdən də az müstəqilliyinə sığınmış bir xalq olaraq bizim üçün ədəbiyyat yalnız bədii təfəkkür məsələsi deyildir. İstər 1918-ci ilin elani-istiqlalı, istərsə də 1991-ci ilin müstəqillik aktı özündən əvvəlki ədəbi prosesdən keçdi. Bu mənada hər iki mərhələdə ədəbiyyatımız milli hədəflərimizi düzgün müəyyən etdiyindən zamanın imtahanından şərəflə çıxdı. Milli inkişafın qarşıdakı mərhələsində gedəcəyimiz yolun ədəbi təminatı varmı? Bu yaxınlarda nəşr edilmiş «Nəfəs» kitabı ilə poetik təfəkkürümüzə sözün tam mənasında yeni bir nəfəs gətirmiş Ramiz Rövşən Anarın 70 illik yubileyinə son dərəcə təsirli və səmimi bir təbrik yazmışdı. Ramiz yazırdı: «Pəncərəmdən baxanda hündür binalarda yanan tək-tük işıqların get-gedə dumana qarışıb necə gözdən itdiyini görürəm. Mənə elə gəlir ki, bu gün təkcə Bakı yox, bütün Azərbaycan qəribə bir mənəvi-əxlaqi duman içindədi. Bu millətin ruhunda, şüurunda, hissiyatındakı bütün işıqlı nöqtələr yavaş-yavaş bu dumanda əriyib yox olmaqdadı. Və sən bu dumanlı məmləkətdə hələ də sönməyən, dumanda əriyib itməyən tək-tük işıqlardan birisən». Bu həzin cümlələri oxuyanda bir tərəfdən Ramiz Rövşənin
ruhunun həssaslığından, müşahidə imkanlarının dərinliyindən, onun müşahidəsində Anarın böyüklüyündən iftixar hissi keçirirsən, digər tərəfdən isə sabahımıza olan ümidsizlikdən adamın içini qüssə hissi bürüyür. Əlbəttə, ədəbiyyat yalnız məhkum xalqlar üçün deyil, hakim xalqlar üçün də bəzən dirilik mənbəyinə çevrilmişdir. Bunun nadir nümunəsini Rusiyanın timsalında görmək olar. Rus xalqı sözün tam mənasında böyük ədəbiyyat yarada bildi. Amma insanı heyrətləndirən odur ki, bu böyük ədəbiyyatdan Rusiyanın siyasətində əsər-əlamət yoxdur. Belə vicdanlı ədəbiyyat yaratmış bir xalqın və bir ölkənin istər öz xalqına və istərsə də digər xalqlara münasibətdə bu qədər «vicdansız» siyasət yürütməsi tarixin zamana sığmayan böyük istehzasıdır.
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|