Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından

 

 

 

 

                                                 

5

 Yazıçılar İttifaqınm təşəbbüsüyb "Qarabağ" Komitəsi yaradıldı. "Qayğı" cəmiyyəti də Yazıçılar təşkilatı tərəfindən yaradılıb. 

---

1989-cu il NOYABRIN 2§-də SSRİ ALİ SOVETİNİN SESSİYASINDA 

ÇIXIŞ 

 

İki  ilə  yaxmdır  ki,  bütün  ölkəmiz,  bütün  dünya  Dağlıq  Qarabağda  hadisələrin 

inkişafmı  böyük  diqqətlə  izləyir.  Gərginlik  azalmaq  bilmir,  vəziyyət  kəskinləşir,  qan 

axır, təkcə körpülər və yollar deyil, iki xalqm birgə yaşayışmm çoxəsrlik bünövrəsi də 

partladılır, ailə, istehsalat, məişət əla- qələri kəsilir və qarşılıqlı düşmənçiliyin, nifrətin 

amansızlığı-  nm  düyünü  dartılıb  bərkiyir.  Ərzaq  daşımaq  üçün  nəzərdə  tutulmuş 

vertolyotlarda  silah  və  partlayıcı  maddə  tapılır.  Vahimə,  şübhə,  səksəkə  şəraiti  hökm 

sürür. Əks cəbhələşmə, acı sözlər və qəddar hərəkətlər hamım yorub, usandırmışdır. Bu 

mənhus münaqişədə üz-üzə duran iki xalq - Azərbaycan və erməni xalqları əslində eyni 

bir tələbi irəli sürürlər: "Biz Qarabağ probleminin qəti surətdə ədalətlə həll edilməsini 

is- təyirik" amma bəla burasmdadır ki, ədaləti hərə öz bildiyi kimi başa düşür. 

Bizcə,  ədalət  kimin  üçünsə  sərfəli  ola  bilməz,  indiki  halda  da  ədalət  bütün 

amillərin  -  tarixi,  iqtisadi,  geopolitik,  demo-  qrafik,  konstitusiya  -  hüquqi  amillərin 

məcmusudur. Bir faktı şişirdib başqa faktlarm üstündən sükutla keçmək ol- maz, hərə 

öz  təkəbbürlü  məqsədlərini  rəhbər  tutub  digər  tə-  rəflərin  dəlilləri  və  mənafeyi  ilə 

hesablaşmırsa, ədalətdən da- nışmaq əbəsdir. 

Son  70  il  ərzində  indiki  Ermənistanm  ərazisində,  o  cümlə-  dən  20-ci  ildə  onun 

paytaxtı  Yerevanda  yaşamış  yarım  milyon  azərbaycanlmm  orada  indi  əslində  biri  də 

qalmamış-  dır.  Azərbaycanlılarm  Ermənistandaıı,  həm  də  ermənilərin  Azərbaycandan 

təbii surətdə dincliklə köçməsi ilə yanaşı, tarix bunun da şahididir ki, 40-cı illərin ikinci 

yarısmda Sta- lin yüz minlərlə azərbaycanhnı Ermənistandan zorla köçürmüş və orada 

qalmış  son  200  min  azərbaycanh  keçən  il  Stalin  dövrü  uzaq  olsa  da,  eyni  dərəcədə 

amansızlıqla qo- vulmuşdur. Özü də bütün bu dəhşətli tədbir faciəli zəlzələ  zamanı və 

ya zəlzələdən sonra deyil, nəzərinizə çatdırıram ki, ondan əvvəl görülmüşdür. 

Ermənistan  KP  MK-nm  orqam  "Kommunist"  qəzetinin  bu  il  20  oktyabr  tarixli 

nömrəsindən sitat gətirirəm :"Iiər hansı sivilizasiyalı dövlət öz ərazisində yığcam halda 

yaşa-  yan  millətlər  və  xalqlar  üçün  əlverişli  şərait,  o  cümlədən  on-  lar  üçün 

muxtariyyatm bu və ya digər formasmı vermək yo- lu ilə şərait yaratmağa çalışmalıdır". 

---

Gözəl  sözlərdir.  Azərbaycanda  bu  düzgün  fikir  DQMY-  nin  yaradılması  ilə 

həyata keçirilmişdi, bəs nə üçün arzu edə bilmərik ki, Ermənistan qovduğu azərbaycanlı 

vətəndaşları- m yenidən öz qoynuna alsm və sivilizasiyalı bir dövlət kimı onlara milli 

muxtariyyatm bu və ya digər formasım yarat- sm. 

Akademik  A.  D.  Saxarova  dərin  hörmətim  var,  gəncli-  yimdə  ona  pərəstiş 

etmişəm,  durğunluq  illərindəki  davram-  şma  heyran  idim,  onu  bir  növ  ədalətin 

təminatçısı  hesab  edirdim.  Odur  ki,  DQMV  məsələsində  Akademik  Saxaro-  vun  necə 

ədalətsiz  və  birtərəfli  mövqe  tutduğunu  görmək  mənim  üçün  ağırdır.  Andrey 

Dmitriyeviç  azərbaycanlılar-  dan  xahiş  edir,  özünün  burada  dediyi  kimi  onlara  hətta 

"yal-  varır"  ki,  ərazilərinin  bir  hissəsindən  əl  çəksinlər.  Amma  kim  və  necə  yalvarırsa 

yalvarsm, heç bir respublika, o cümlədən Azərbaycan heç vaxt razı olmaz ki, ərazisinin 

bir  hissəsini  kimə  isə  suvenir  versin,  bəxşiş  etsin.  Axı  bizim  res-  publikamız  suvenir 

respublikası yox, suveren respublikadır.