Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
112 maqla onların hər biri özünəməxsusluğu ilə fərqlənir. İlk növbədə onlar başlıca olaraq məqsəd və vəzifələrinə, eləcə də daşıdıqları məzmuna görə fərqlənir. Eyni zamanda onlar müxtəlif yaş dövründə olan uşaqların tələbat və ehtiyaclarını ödəmək zərurəti qarşısında qaldıqlarından spesifik məzmunla yanaşı, özlərinə xas olan təlim texnologiyaları ilə seçilirlər. Bunlar ümumi təhsil pilləsinin səviyyələrinin təbii olaraq özünəxas keyfiyyətlərə malik olmasını göstərməklə onlara orijinallıq, özünəməxsusluq gətirir. Eyni zamanda bu səviyyələrin fərqli pedaqoji st- rukturlar kimi təqdim olunmasını təmin edir. Bütün bunlarla yanaşı, ümumi təhsilin vahid bir təhsil pilləsi kimi keyfiyyətlərə malik olmasını inkar etmir. Bu mənada ümumi təhsilə aid olan bu keyfiyyət həm də onun məzmu- nuna da aid olur. Odur ki, ümumi təhsilin müxtəlif səviyyələrdə formalaşdırılmış məzmunun struktur cəhətdən vahidliyini mühüm prinsiplərdən biri kimi qəbul etməklə yanaşı, eyni za- manda bir anlayış olmaqla məzmunun struktur cəhətdən vahidliyi barədə mülahizələri də aydınlaşdırmaq pedaqoji cəhətdən faydalı hesab edilir. Eyni zamanda fikirləri pedaqoji tələb- lər səviyyəsində izah etməklə bu prinsipin daha inandırıcı olması qərarına gəldik. 5. Ümumi təhsilin məzmununun şəxsiyyətyönümlülüyü. Qlobal dünyanın təhsil siste- mində gedən dəyişikliklərin mühüm istiqamətlərindən biri onun humanist mahiyyət daşıma- sından, şəxsiyyətin meyl və maraqlarına yönəlməsindən ibarətdir. Azərbaycanda aparılan təh- sil islahatlarında da “təhsil alanın şəxsiyyət kimi formalaşdırılmasını, onun təlim-tərbiyə pro- sesinin əsas subyetinə çevrilməsini başlıca vəzifə hesab edən, bütün qurumların fəaliyyətini təhsil alanın mənafeyinə xidmət etmək məqsədi ətrafında birləşdirən yeni bir sistemin yaradıl- ması” ciddi bir vəzifə kimi qarşıya qoyulur. Bu vəzifə, ilk növbədə, təhsilin, o cümlədən ümu- mi təhsilin məzmununda şəxsiyyətin inkişafını nəzərdə tutan təminedici məzmunun yaradıl- masını tələb edir. Şagirdlərin idraki, hissi-emosional və psixomotor inkişafını izləməyə imkan verən təhsil standartlarının hazırlanmasını şərtləndirir. 6. Ümumi təhsilin məzmununun inteqrativliyi. Müasir zamanda inteqrasiya anlayışı haqqında yeniliyin atributu kini danışılsa da, onun çox qədim bir tarixi vardır. Həyat yaran- dığı dövrdən inteqrativ keyfiyyətlərinə görə daha çox maraq doğurub, diqqəti cəlb edib. İnsan özünün demək olar ki, bütün nailiyyətlərinə inteqrativ düşüncə tərzi vasitəsilə nail olub. Müx- təlif obyektlər arasındakı əlaqələri müəyyən etməklə, eləcə də özünün oxşar subyektiv müla- hizələrinin fonunda yeni kəşflər etməklə uğurlar qazanıb. Bütün bunlar isə inteqrativliyin da- ha çox elmi yanaşmaların əsasında duran və obyektiv xarakter daşıyan bir xüsusiyyət olmasını meydana çıxarır. O cümlədən, təhsilə aid olması sadə bir məntiqdir. Xüsusən təhsilin məz- mununda inteqrasiyanın olması, onun hər hansı bir məqsəd ətrafında bitkin, həm də bütöv bir təhsil sisteminin komponenti kimi formalaşması həmişə məktəblə məşğul olan insanları dü- şündürmüşdür. Təhsilin məzmununa aid araşdırmalarda bu baxımdan maraqlı nəticələr vardır. Ən başlıcası inteqrativ kurikulumların kökü ilə bağlı qənaətdir”. İnteqrativ kurikulumun kökü qədim yunan filosofu Aristotelə gedib çıxır. Aristotel “Etika və siyasət” əsərində fikirlə əməli, düşüncə ilə fəaliyyəti birləşdirməyin nəzəri əsaslarını işləyib hazırlamışdır. Aristotelin bu konsepsiyası orta əsrlər Avropa təhsilinə həlledici təsir göstərdi və orta əsr universitetlərində akademik fəaliyyətin mahiyyətini təşkil edən “incəsənət və metodların” mahiyyətini təşkil etdi”. (4, s.39) Bu yanaşma sonralar da cəmiyyətin təhsil hadisəsinin mühüm əlamətlərindən biri kimi davam etdirilmişdir. ”Sonrakı dövrlərdə klassik pedaqoqların Y.A.Komenskinin, A.Disterver- qin, K.D.Uşinskinin əsərlərində və ya dərsliklərində şagirdlərin inteqrativ təfəkkürünün in- kişafına imkan verən tədris materialları, yəni onların nitqinin lüğət ehtiyatlarının artmasına, həm də təbiət, ətraf aləm haqqında biliklərin zənginləşməsinə kömək edən şərtlər öz əksini |