D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə110/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
lamışdır. Müasir dilimizdə “Qaşqa at” zoonimi də işlənməkdədir.
Qara  ayğır.  Burla  xatunun  mindiyi  at  kimi  təqdim  olu-
nur: Qırq incə bellü qız – oğlan ilə Qara ayğırın tartdırdı, bütün 
bindi.”Qara ayğır” həm də Dəli Qarcarın atının adı kimi verilir: 
Qara ayğırı yarağla gətürdilər. Dəli Qarçarı bindirdilər. “Qara ay-
ğır” zoonimi birinci növ təyini söz birləşməsi modelindədir. Bu 
modeldə hər iki komponent türk mənşəlidir: qara, ayğır.
“Qara at” zoonimi sonrakı dövr abidələrimiz üçün də xarak-
terikdir. Məsələn, “Koroğlu” dastanında Alı kişinin iki ayğırından 
birinə ”Qara at” adı verilir. Vəsfi-hallarda da “Qara at” adı tez-tez 
təkrarlanır: 
Qara at nalı neylər,
Qaraqaş xalı neylər,
Vəfalı yarı olan, 
Dövləti, malı neylər.
 Göründüyü kimi, “Kitab”, “Koroğlu” dastanı və vəsfi-halda 
işlənmiş “Qara at” zoonimi müsbət anlamlıdır. Bir cəhəti də qeyd 
edək ki, “Kitab”da  qara rəngli atlar məşhur atlar hesab olunur, 
bu  atların  sürətli,  iti  qaçışı  xüsusi  olaraq  qabardılır.  “Qara  at”, 
xüsusən də “yelisi qara at”ın  bütövlükdə “Kitab”ın poetik struk-
turunu əhatə etməsi B.Abdulla tərəfindən sistemli şəkildə araşdı-
rılmışdır: “...Qərar tuta bilməyən Uruzun anası Boyu uzun Bur-
la xatun Qara ayğırı minir və bu iti qaçan atın hesabına döyüş 
meydanına bəylərdən tez yetişir. Al ayğırın sahibi olan Bəkil iti 
qaçmasına  görə  ova  həmişə Yelisi  qara  qazlıq  (Qazlıq  –  Ə.T.) 
atını minir. Selcanı istəməyə yollanan Qanturalı da uzaq səfərə 
Yelisi qara qazlıq ata minir. Əlbəttə, belə-belə örnəklər “Kitab”da 
çoxdur.  Və  bunların  hamısının  doğurduğu  qənaət  qara  rəngli 
atın  uğur  simvolu  olması  ilə  yekunlaşır  (B.Abdulla.  “Kitabi-
Dədə  Qorqud”da  rəng  simvolikası.  Bakı,  2004,  s.  80).  “Kitab” 


113

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin