D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə111/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   290
Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya
və digər abidələrimiz baxımından səciyyəvi olan Qara ayğır, 
Qara at kimi zoonimik vahidlər müasir dilimizdə ilkin forma 
və mənasını eynilə saxlayır.
Al ayğır. Bəkilin atının adıdır. “Kitab”da bir neçə dəfə işlən-
mişdir: Altundağı Al ayğırı maŋa vergil! Bəzi qorqudşünaslar 
“Al ayğır”ı zoonim kimi qəbul etmir. Məsələn, O.Ş.Gökyayın 
nəşrində “Al ayğır” modelindəki vahidlər yalnız apelyativ kimi 
təqdim olunur: Altunda al ayğırı arık oğlan. Afad Qurbanov isə 
“Al ayğırı” Əmranın atı hesab edir (A.Qurbanov. Azərbaycan 
onomalogiyasının əsasları. II cild, 2004, s. 317). Halbuki “Al 
ayğır”ın  Əmranın  yox,  Bəkilin  olması  mətndə  aydın  şəkildə 
ifadə edilir: Bəkil aydır:...Al ayğırın gətürüŋ, oğlum binsün! 
“Kitab”dakı Boz at, Gög  bədəvi kimi at adları “Al ayğır”ın 
məhz  zoonim  olduğunu  təsdiqləyir.  Birinci  növ  təyini  söz 
birləşməsi modelində olan “Al Ayğır” zooniminin hər iki kom-
ponenti türk mənşəlidir: al (qırmızı), ayğır. Maraqlıdır ki, müa-
sir dilimizdə həm “al”, həm də “qırmızı” apelyativli at adlarına 
təsadüf  olunur: Al  kəhər,  Qırmızı  at,  Qırmızı  kəhər,  Qırmızı 
kürən. “Məlikməmməd” nağılında da Qırmızı at zoonimi xü-
susi  olaraq  vurğulanır:  Bu  saat  mənə  bir  dəst  qırmızı  paltar, 
qılınc-qalxan, bir də Qırmızı at gətirərsən!
Bəkilin  “boy”undakı  mətnlərdən  aydın  olur  ki,  kafirlər 
Bəkilin atını yaxşı tanıyır. Yazıçı Anar həmin mətnləri təhlil 
edir və bir sıra maraqlı nəticələr söyləyir: “Yumoristik boyların 
bir qismi düşmənlərə də aid edilir. Bəkili xəstə bilən və bundan 
istifadə edən Təkur üstünə gəlir. Bəkilin oğlu İmran atasının 
atı belində görünən zaman düşmənlər: “Bu at Bəkilindir, biz 
qaçırız” – deyirlər. Təkur: Bu gələn Bəkil isə sizdən öndən mən 
qaçaram – deyir” (Anar. Sizsiz. Bakı, 1992, s. 87). Bu detal 
“Kitab”dakı yumoristik səhnələrdə belə qəhrəman və at obraz-
larının vəhdətdə olduğunu təsdiqləyir.
Alaca at. Qaraca çobanın dilində kafirin atının adı kimi 


114

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin