D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə107/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
“atı bəhri hotazlı” bədii təyinindən bəhs edərkən bir sıra maraqlı 
faktlar,  rəsmlər  təqdim  edir:  Bəhri  qotazlı  at.  Nizami  Gəncəvi, 
“Xəmsə”  əlyazması,  XV  əsr; Atı  bəhri  qotazlı.  Bakı, Abşeron 
mədəniyyəti, qəbir başdaşı, XV əsr. Qız qalası Dövlət muzeyi...” 
(Ş.Cəmşidov. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı, 1977, s. 172-173). Bu-
rada F.Məmmədlinin fikirlərini də xatırlatmaq yerinə düşür: “...
atların yəhər-əsvabına mahir ustalar (sərrac) tərəfindən incə na-
xışlar vurulmuş, atlara gümüş işləməli sinəbəndlər, qayış-quşqun, 
gümüş qaşlı yəhər, gümüş dəstəkli qırmanc (tatarı) hazırlanmış-
dır” (F.Məmmədli. Seçilmiş əsərləri, III cild, Bakı, 2004, s.360). 
Bu qeydlərin hər birində türk tarixinin böyüklüyü canlanır, həm də 
bəhri qotazlı at təkcə “Kitab” yox, ümumən türk mədəniyyətinin 
zənginlik göstəricisi, atributu kimi çıxış edir.
“Gög bədəvi” zoonimik modelindəki ərəb mənşəli “bədəvi” 
sözü  bir  sıra  şivələrimizdə  mühafizə  olunur.  Məsələn,  şərq 
şivələrində cins, yaxşı, güclü at anlamlı söz kimi  bədo//bədöy 
formasında işlənir. Bu, qərb şivələri baxımından da xarakterikdir. 
Hətta qərb şivələrində insanla bağlı olaraq işlədilməsinə də rast 
gəlinir: Yaman bədöy adamdı. “Kitab”dakı “bədəvi” sözü isə yal-
nız atla bağlı işlədilmişdir: bədəvi at – harın, cins at.  Burada bir 
cəhəti də qeyd edək ki, Oğuz qəhrəmanlarının dilində “bədəvi at” 
birləşməsi ilə yanaşı, “ boynı uzın bədəvi atlar” ifadəsi də tez-tez 
təkrarlanır. Bədəvi at  ifadəsi türkmən folklorunda “bədəv atlar” 
şəklindədir: 
Ol obadan pürküm-pürküm çaŋ çıkyarla, Bibican
Bədəv atlar dəŋ gəlişip, dəŋ çıkyarla, Bibicvan,
Şövəş güni ğoç yigitdən gan çıkyarla, Bibican...
“Gög bədəvi” at adının birinci komponenti türk mənşəlidir. 
At adlarında müşahidə olunan “göy” sözü, daha dəqiqi, “Gög at” 
adı barədə çox bəhs olunub: M.Seyidova görə, göy rəngli atların  


111

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin