D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə112/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
işlənmişdir:  Altundağı  alaca  atuŋ  nə  ögərsən?  Burada  “alaca 
at”  apelyativ  kimi  verilmişdir.  Fikrimizcə,  həm  mətnin  seman-
tik  yükü,  həm  də  “Kitab”dakı  Boz  at, Al  ayğır  və  Gög  bədəvi 
kimi  zoonimlər  “Alaca  at”  modelini  məhz  at  adı  kimi  təqdim 
etməyə imkan verir. “Alaca at” birinci növ təyini söz birləşməsi 
modelindədir. Birləşmənin hər iki komponenti müasir dilimizdə 
eynilə işlənir: ala (qarışıq rəngli, tükünün bir hissəsi ağ, o biri 
hissəsi başqa rəngdə olan) + -ca sifətin çoxaltma dərəcəsini ya-
radan şəkilçiləşmiş ədat  və at sözü. Yeri gəlmişkən, tapmacala-
rımızda da “Ağ alaca” at adına  təsadüf edilir: Bir atım var, Ağ 
alaca...
Düldül.  “Kitab”da  cəmi  bir  dəfə  işlənmişdir.  Məhəmməd 
peyğəmbərin  mindiyi  və  sonradan  Həzrət  Əliyə  hədiyyə  etdiyi 
atın adıdır: Şahi-mərdan Əliniŋ Düldüliniŋ əyəri ağac. “Düldül” 
zoonimi ərəb mənşəlidir, “Kitab”a katib tərəfindən əlavə edilmiş 
ərəb və fars mənşəli sözlər sırasına daxildir.
Maraqlıdır  ki,  Həzrət  Əlinin  atının  adı  kimi  tanınan  “Dül-
dül”ün  qeyri-adi  gücü,  qüvvəsi  bayatılarımızda  da  yüksək 
qiymətləndirilir:
Ocağı sönən dağlar,
Tifanı dönən dağlar,
Səni dardan qurtarsın,
Düldülə minən, dağlar.
Bəhs  etdiyimiz  at  adlarının  (Qarağuc,  Qazlıq  at,  Boz  at 
–  Boz  atlu  Xızır  modelində,  Qoŋur  at,  Qaragöz,  Boz  ayğır, 
Keçi başlu Keçər ayğır, Toqlı başlu Turı ayğır, Ağ-boz at, Gög 
bədəvi, Təpəlqaşğa ayğır, Qara ayğır, Al ayğır, Alaca at, Düldül) 
əksəriyyətinin apelyativi “Kitab”da işlənmişdir ki, bu da həmin 
at adlarını digər mənbələr yox, məhz “Kitab” müstəvisində təhlil 


115

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin