D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə119/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
S.Əliyeva  “Orxan-Yenisey  abidələrində  toponimlər“  (B., 
2003) kitabında həmin abidələrdəki toponimləri, onların leksik-
semantik və morfoloji xüsusiyyətlərini kompleks şəkildə tədqiq 
etmişdir. 
Türkiyə  tədqiqatçıları  da  Orxon-Yenisey  abidələrinin  araş-
dırılması  ilə  məşğul  olmuşlar.  Bu  sahədə  R.R.Aratın,  M  Er-
ginin,  T.Tekinin,  Ə.B.Erçulasunun  adlarını  qeyd  edə  bilərik. 
H.N.Orkunun xidmətlərini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Onun 
tədqiqatı bir sıra üstün cəhətləri ilə diqqəti cəlb edir. Belə ki, müəllif 
əsərində  bütün  qədim  türk  və  uyğur  abidələrinin  tərcümələrini 
vermiş,  eyni  zamanda,  ”notlar”  adı  altında  həmin  mənbələrdə 
qeyd olunmuş toponimlərin, etnonimlərin, şəxs adlarının və bü-
tün  xüsusi  isimlərin  mənaları  haqqında  öz  mülahizələrini  qeyd 
etmişdir. Bunlar müsbət haldır. Lakin o, həmin xüsusi isimlərin 
mənşəyi məsələlərinə toxunmamışdır..
Beləliklə,  aydın  olur  ki,  Orxan-Yenisey  abidələrinin  tarixi 
onomastik vahidləri sistemli şəkildə öyrənilməmişdir. 
Qədim türk dillərinin lüğət tərkibindəki antroponimlər xalq 
yaradıcılığının məhsulu olub, hər bir şəxsə kollektiv tərəfindən 
verilir.
Tarixi antroponimlər o dövrün türk tayfalarının “dünyagörü-
şü, mədəni-bilik səviyyəsi, istək və arzusu, xoşbəxt həyat uğrun-
da mübarizəsi, təbiət, cəmiyyət və kainat haqqındakı təsəvvürləri, 
milli psixologiyası, məişət və əmək fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq 
yaranmış” (3, s. 3) və bu proses bu gündə davam etməkdədir.
“İnsan adlarının yaratdığı təbəqələr xalqın tarixi inkişafının 
mərhələlərinə uyğundur” (58, s. 125-136). Qumilyevin fikrincə, 
şəxs adı-idionim insan tarixində çox qədimdən meydana gəlmişdir 
(41, s. 8).
“Şəxs adlarının əmələ gətirdiyi laylar da xalqın tarixi inkişa-
fının mərhələlərinə, şübhəsiz ki, uyğun gəlir. Həmçinin, hər bir 


123

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin