D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə221/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   290
Pedaqogika, Fəlsəfə, Psixologiya
da bu yazıları Avropaya məlum edərək onun oxunmasının vacib 
olduğunu  bildirir...  Amma  onun  oxunması  1793-cü  ildə  Dani-
marka dilçisi, Kopenhagen universitetinin professoru V.Tomsen 
tərəfindən  həyata  keçirilir.  Bundan  sonra  müxtəlif  illərdə  bu 
abidələr barədə müxtəlif fikirlər söylənilir, bu abidələrin məşhur 
tədqiqatçılarından  V.V.Radlov  (1837-1918),  P.M.Melioranski 
(1868-1906),  S.Y.Malov  (1880-1957)  onun  məzmununu  aşa-
ğıdakı  kimi  müəyyənləşdirirlər.  Beləliklə,  Orxon-Yenisey  ya-
zılı abidələri 6 iri kitabədən – Kül-tiginin şərəfinə abidə, Bilgə 
xaqana  aid  abidə,  Tonyukukun  şərəfinə  abidə,  Ongin  abidəsi, 
Moyun Çor abidəsi və Kuli Çor abidəsi, eləcə də 100-dən artıq 
xırda kitabədən ibarətdir. Orxon-Yenisey əlifbası ilə yazılan bu 
kitabələrdəki mətnləri Orxon-Yenisey abidələrinin Azərbaycanda 
görkəmli tədqiqatçılarından Ə.Rəcəbov və Y.Məmmədov 1993-
cü ildə nəşr etdirdikləri “Orxon-Yenisey abidələri” kitabında dörd 
hissədə qruplaşdırırlar:
1. Orxon kitabələri
2. Turfanda (Qərbi Çində, Tyan-Şan dağlarının şərqində) ta-
pılan kağız üzərində yazılmış əlyazmalar
3. Yenisey kitabələri
4. Talas (Qırğızıstan) kitabələri [1; 3].
Elə bu baxımdan Orxon-Yenisey abidələrinin coğrafi məka-
nını yeddi olmaqla aşağıdakı kimi göstərirlər: [6, 383].
1.  Şimali  Monqolustanda  Orxon,  Selenqa,  Tola  çaylarının 
hövzələrində səpələnmiş abidələr;
2. Yenisey çayının vadilərində, Tuva və Xakasda aşkarlanmış 
abidələr
3. Baykal-Lena ətrafı ərazilərin abidələri
4. Altay abidələri (Altayın şimalındakı Çarış çayının hövzə-
sində)
5. Şərqi Türküstan abidələri, əsasən, Buxarada aşkarlanıb


220

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin