D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə268/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   264   265   266   267   268   269   270   271   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
da «xalqın şad günündə uca dağ başında bir tonqal, ağır gündə 
iki  tonqal  qalayın»  deyə  həmrəyliyə,  birliyə  çağırış  ideyası  ilə 
həmahəng səslənir.
Xalqa  bağlı  olmaq  həm  də  başqalarının  qayğısına  qalmaq, 
onlara  dayaq  olmaq,  yaşamaq  və  maddi  nemətlər  əldə  etmək, 
şər  qüvvələrə  qarşı  mübarizə  aparmaq  üçün  kollektivin  birgə 
qüvvəsindən  istifadə  etmək  qədim  türklərin  ən  nəcib  əxlaqi 
keyfiyyətləri kimi təqdir edildiyi  kimi tayfalararası çəkişmələr, 
elin  birliyini  pozmağa  çalışan  mənfur  qüvvələr  pislənmişdir. 
«Ondan  sonra  biliksiz  xaqan,  pis  xaqan  taxta  oturmuş,  onun 
bəyləri  hiyləgər  olduğu  üçün,  kiçik  qardaşla  böyük  qardaşları 
savaşdırdığı  üçün,  xalqı  bir-birinin  üstünə  qaldırdığı  üçün  türk 
xalqı  yaratdığı  elmi  dağıtmışdır»  (s.78-79).  Deməli,  Gül-Tikin  
xaqanın illər boyu yaratdığı möhkəm birliyə əsaslanan ulu xaqan-
lıq, namərdlik, hiyləgərlik kimi mənfi əxlaqi sifətləri öz şəxsində 
təcəssüm etdirən  zülmkar bir xaqanın əliylə məhv edildi.
Abidədə Gül-tigin atasına və  qardaşlarına hörmət və  sədaqətlə 
hətta uzaq ölkələrdə belə tanınan, lütfkar, xeyirxah, dostluğu hər 
şeydən üstün tutan, öz məziyyətləri ilə  sələfləri və xələflərindən 
seçilən nəcib bir xaqan kimi təsvir olunur. Gül-tigin  abidəsində 
ata-oğul, qardaş-qardaş münasibətlərində nəzərə çarpan və doğ-
malıq hissindən yaranan böyük sevgi duyğusu, müştərək uğurla-
rın qorunub saxlanılmasına çox ehtiyatla yanaşmaq xaqanın ən 
mühüm mənəvi keyfiyyətləri kimi diqqəti cəlb edir.
Digər bir daş kitabədə Bilgə xaqan abidəsində təsvir edilən 
xaqan  mərdliyi,  cəsarəti,  igidliyi  ilə  seçilir.  «Bilgə  xaqan 
qəhrəmanlığı, əzmkarlığı və zəkası ilə bütün hökumətlərə haqq və 
həqiqət nümunəsi oldu» (s. 172). Bütün həyatını hərbi yürüşlərdə 
keçirən  Bilgə  xaqan  ömrünün  17  ilini  vuruşlarda  keçirərək 
ölkəsinin qüdrətini yüksəklərə qaldırmışdır. «Mən xalqımı şərqdə 
gündoğana,  qərbdə  günbatana,  cənubda  Tabğaca,  şimalda  gecə 


267

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   264   265   266   267   268   269   270   271   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin