D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə266/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   262   263   264   265   266   267   268   269   ...   290
Tərlan Əsgərova,
kiçik elmi işçi
ORXON-YENİSEY YAZILI ABİDƏLƏRİNDƏ
MƏNƏVİ TƏRBİYƏ MƏSƏLƏLƏRİ


264
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
tərbiyə, xoşbəxt yaşayış uğrundakı ictimai-siyasi mübarizələrinin 
daşlarda əbədiləşmiş tarixidir. Ulularımızın tarixi  dünyasından, 
həyat və məişət tərzindən, yüksək mənəvi aləmindən xəbər verən  
Orxon - Yenisey ilk yazılı kitabədir. Və bu abidə ana dilimizin 
onun əlifbasının 1300-1500 illik tarixindən xəbər verir.
Daşlaşmış türkdilli xalqların tarixi keçmişini yaşadan bu ya-
zılı  abidələr  insanları  mənəvi  cəhətdən  saflaşdırıb  tərbiyə  edir, 
onun təfəkkür inkişafını, dünyagörüşünü, inam, inac yerini artı-
rır. Orxon-Yenisey abidələri dedikdə ilk öncə xalqın milli-mənəvi 
aləmini özündə yaşadan, onu əsrdən-əsrə, nəsildən-nəslə toxunul-
maz bir ərmağan kimi çatdıran, millətin tarixini, adət-ənənəsini, 
davranış və münasibətlər  sistemini, inam və etiqadını, arzu və 
istəklərini, sevinc və kədərini ifadə edən canlı varlıqdır. 
Orxon - Yenisey yazılı abidələri XII əsrdən başlayaraq araş-
dırılıb  tədqiq  olunsa  da1,  deməliyik  ki,  bu  abidə  söz  sənətidir, 
şifahi  xalq  ədəbiyyatıdır,  folklordur,  əxlaqi  düşüncə,  mənəvi 
tərbiyə  məktəbidir.  Əsaslı  təməl  üzərində  qurulmuş  bu  yazılı 
abidələr minilliklər ötsə belə yaddaşlardan silinmir, müasir nəslin 
təfəkkürünə yeni meyarlarla yaxınlaşır. Tükənməz bir xəzinə olan 
Orxon  - Yenisey  yazılı  abidəsi  də  türkdilli  xalqların  həyatında 
özünə daha möhkəm, əbədi bir mövqe qazanıb.
Orxon-Yenisey yazıları rus alimləri S.Malok, İ.Steblena, türk 
alimləri  M.N.Orku,  R.R.Arat,  M.Ergin,  T.Tekin,  Ə.B.Ercilasın, 
Azərbaycan  alimləri  F.Zeynalov,  Ə.Rəcəbov,  Y.Məmmədov 
tərəfindən tədqiq edilmişdir.
Maraqlıdır ki, bir çox hallarda Orxon-Yenisey kitabələrində 
Türkiyə türkcəsindən daha çox azəri türkcəsinə aid olan sözlər 
işlədilir. Məsələn,  «ben» yox, «mən», «kəndim» yox, «özüm» 
və s.
Bir  çox  çağdaş  tədqiqatçılar  bu  daş  kitabələrdəki  mətnləri 
şeir, nəsr örnəkləri hesab edir və onların üslub xüsusiyyətlərinin 


265

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   262   263   264   265   266   267   268   269   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin