Milli Kitabxana
60
TÜRK BİRLİYİ
Bir pərdədə, məişətimizdən bir şəkil
İŞTİRAK EDƏNLƏR
H e y d ə r q u l u a ğ a
C ə f ə r b ə y
N ə c ə f b ə y
} Bəylər
S ə f ə r b ə y
F i r i d u n b ə y - təbib.
S ə m ə d b ə y - mühəndis.
} Ziyalılar
R ə s u l b ə y - vəkil.
M i r z ə K ə r i m - müəllim.
Ə l i b ə y - student.
H a c ı C ə b r a y ı l
K ə r b ə l a y ı H ü s e y n
}Tacirlər
M ə ş ə d i X u d a v e r d i
Əhvalat Qafqaz şəhərlərindən birində vaqe olur. Cəfər bəy axşam saat 7-də qonaqlarını
gözləyərək Heydərqulu ağa ilə söhbət edir.
C ə f ə r b ə y. Heydərqulu ağa, mən bu işi boynuma çəkmişəm və ümidvaram
ki, yürüdəm, ancaq rica edirəm ki, özünü bir az saxlayasan. Xasiyyətin tünddür,
heç zad üstə barıt kimi partlayırsan.
H e y d ə r q u l u
a ğ a. Cəfər bəy, sən öləsən, hərgah məni padşahlıq
dumasına vəkil seçməsələr - cəmi mülkümü, evimi, eşiyimi satıb Firəngistan deyə
birbaş gedəcəyəm. Mən belə xəcaləti, töhməti yeyə bilmərəm.
C ə f ə r b ə y. İndi mən bu məclisdə məsələnin başını açacağam və səni də
dövlət dumasına vəkil seçməyi işarə edəcəyəm.
H e y d ə r q u l u a ğ a. Nə üçün işarə edirsən? Açıq-aşkar de ki, Heydərqulu
ağadan layiqli heç kəs yoxdur. Gərək onu seçək.
C ə f ə r b ə y. Odur ki, tədbirin yoxdur. Əvvəl camaatın xahişini duymaq
lazımdır. Sonra da ona görə iş görmək.
Milli Kitabxana
61
Bu halda Nəcəf bəy, Səfər bəy, Firidun bəy, Rəsul bəy, Hacı Cəbrayıl, Mirzə Kərim və
sair qonaqlar daxil olurlar.
C ə f ə r b ə y. Ya allah. Xoş gəlmisiniz. Buyurunuz, buyurunuz. Nəcəf bəy,
Səfər bəy, siz buraya buyurunuz. Hacı əmi, Mirzə Kərim buyurunuz buraya,
divanın üstə əyləşiniz.
Qonaqlar otururlar.
H e y d ə r q u l u a ğ a (Əli bəyə). Qardaşoğlu, kefin necədir? Görünür student
paltarını çox sevirsiniz.
Ə l i b ə y. Əmi, işarənizi başa düşürəm, ancaq təqsir məndə deyil. Özünüzə
məlumdur ki, bu son illərdə Rusiyada elm təhsil etmək çox çətindir.
H e y d ə r q u l u a ğ a. Məncə təqsir özünüzdədir, mənim təsəvvürümə görə
studentlər dərslərini buraxıb padşahlıq işlərinə qarışmaqları eyn səfahətdir. Bunlar
tətil edib dərs oxumamaqdan dövlətə nə zərər toxunacaqdır. Mənə görə hökumət
dəxi də şad olur ki, universitetlər bağlanıb padşahlığın xərci azalar.
S ə m ə d
b ə y. Xeyr, Heydərqulu ağa, səhv edirsiniz. Darülfünunların
bağlanması dövləti neçə il geriyə salıb böyük zərərlərə bais olur. Bu saat
mühəndislərə böyük ehtiyac vardır.
F i r i d u n b ə y. Həkimlərə də həmçinin.
M i r z ə K ə r i m. Doğrudanda, studentlər hürriyyət uğrunda çalışıb böyük
qurbanlar verirlər. Bunu inkar etmək olmaz.
R ə s u l b ə y. Biz də student vaxtında az çalışmamışıq, padşahlıq dumasının
açılmasında bizim də payımız var.
N ə c ə f b ə y. Onlar hamısı cavanlıq əlamətidir. Mənim kibi sinnə dolanda
unudulub gedir.
H a c ı C ə b r a y ı l. Bunu Nəcəf bəy doğru deyir. Mənim oğlumda göydən
gedir. Deyirəm oğul, sənin Germaniyada aldığın təhsil mənə qızıl xəzinəyə
durubdur. İndi çalış pul qazan. Bu gün, sabah evlənib arvad-uşaq sahibi olacaqsan.
Pulsuz adamın nə dili var, nə hörməti. Hamıya gərək bəli, bəli, deyəsən.
C ə f ə r b ə y. Camaat, şair deyir ki:
Məsudimiz nə qəhvə və nə qəhvəxanədir,
Didari-yarı görməyə bunlar bəhanədir.