Milli Kitabxana
96
MOLLA NƏSRƏDDİN BAKIDA
Bir pərdəli, dörd şəkilli pyes
İŞTİRAK EDƏNLƏR
M o l l a N ə s r ə d d i n.
P i n ə ç i Q a f a r.
M i r z ə F ə r ə c.
V ə l i b ə y - sabiq mülkədar bəy.
A ğ a S a l e h - zavod sahibi.
A ğ a Ş i r ə l i - burjua.
E r m ə n i k e ş i s i.
İ v a n o v a - rus qadını.
C a v a d
R ə c ə b
}spekulyantlar
M i l i s i o n e r.
M e m a r - rus.
Ş a h s ə n ə m - Qafarın arvadı.
G ü l p ə r i - Mirzə Fərəcin arvadı.
Ç ö r ə k ç i.
BİRİNCİ ŞƏKİL
Səhnə bir karvansara qapısını göstərir. Qapının sağ tərəfində Mirzə Fərəc əlləri
qoynunda qəmgin oturub məktub yazdıran gözləyir. Onun qabağında bir balaca masa, üstə
kağız, qələmdan və bir balaca kasa içində məktub qurulamaq üçün qum. Digər tərəfdə
Pinəçi Qafar çust yamayır.
P i n ə ç i Q a f a r (oxuyur.)
Pinəçi mənəm, işləsəm mədarım keçməz mənim.
Bu qışı burada qışlamasam mədarım keçməz mənim.
(Mirzə Fərəcə) Kişi keyfin olsun! Sən də mənim kimi oxu, gül, de, danış.
M i r z ə F ə r ə c. Sənin keyfin kökdür, onun üçün də oxuyursan. Mən niyə
oxuyum? Gündəlik çörək pulumu qazana bilmirəm.
Milli Kitabxana
97
Molla Nəsrəddin daxil olur.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Səlaməleyküm, ey bitli-sirkəli qardaşlarım! Çoxdan
bəridir sizdən xəbərim yoxdur. Gəldim, görüm ruzigarınız necə keçir?
P i n ə ç i Q a f a r. Və əleyküməssəlam, Molla əmi! Sən buraya xoş gəlmisən.
Dayan, sənin üçün bu saat bir hava da oxuyacağam. (Oxuyur.)
Molla dayı sən bura xoş gəlmisən,
Harada idin bəs niyə gec gəlmisən?
Ağaları əski haldan salmışıq,
Mülklərini əllərindən almışıq.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Mirzə Fərəc, Pinəçi Qafarın keyfi ulduza hürür. Sən
niyə gəmilərini bolşeviklər almış xozeyinlər kimi qəm dəryasına batmısan?
M i r z ə F ə r ə c. Molla dayı, Pinəçi Qafarın keyfi ulduza hürür. Kommunxoz
yoldaşın dövlətindən mən də dilənçi halına düşmüşəm. Tovariş Narkomprosun
əməlindən.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Hə, başa düşürəm, yəqin Pinəçi Qafara amerikalı
yoldaşı kommunxozdan böyük pul çatıbdır. Onun üçün də keyfi kökdür.
P i n ə ç i Q a f a r (gülür.) Molla əmi, yoxsa badı-buduçu Məşədi
Məhəmmədəlini deyirsən?
M o l l a N ə s r ə d d i n. Hə, hə, onu deyirəm, sənin dostunu. Tiflisdə badı-
budu satardı. Səhərdən axşama kimi səsi kücələrdən kəsilməzdi. Oylə çağırardı:
badı-buduya, sibindiyya, ay badı-budu!
Gülüşürlər.
P i n ə ç i Q a f a r. Məşədi Məhəmmədəli bir yerdə oturmağı sevməzdi. Badı-
budu sata-sata, gəzməmiş şəhər qoymamışdı.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Bir gün Məşədi Məhəmmədəli idarəyə gəlib dedi:
Molla əmi jurnalında yaz ki, badı-budu satan Məşədi Məhəmmədəli Amerikaya
badı-budu satmağa gedir. Şəklimi də çək. Məni də bərk tərif et. Yaz ki, dünyada
birinci badı-buduçudur. Hər kəs onun noğul kimi badı-budusunu yesə, ömrü uzun
olar, özü də cavanlaşar. Dedim, a lotu, kələyin nədir? Dedi: Molla əmi, xozeyin
Milli Kitabxana
98
olmaq istəyirəm. Deyirlər Amerikada adamlar çox tez pullanır. Sənin jurnalın da
dünyanın hər yerinə gedir. Qoy amerikalılar oxuyub mənim pişvazıma çıxsınlar.
Onda işim xod olar. Bir az müddətdən sonra eşidərsən ki, Məşədi Məhəmmədəli
Amerikada milyonçu olubdur.
P i n ə ç i
Q a f a r. Amerikaya gedəndə mənə yazmışdı ki, səni Molla
Nəsrəddin əmiyə tapşırmışam ki, Ağa Şirəli kirayə üstə incitsə onu jurnalında
hədələsin.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Doğru deyirsən, gedəndə tapşırmışdı. İndi de görüm,
tapmışammı? Məşədi Məhəmmədəli Amerikada kommunxoz olubdur, sənə də pul
göndəribdir.
Gülüşürlər.
M i r z ə F ə r ə c. A Molla əmi, indi tap görüm məni bu bəlaya salan tovariş
Narkompros kimdir?
M o l l a N ə s r ə d d i n. Zənnimcə Bakıda "Tovariş Narkompros" adında bir
əcnəbi şirkət əmələ gəlibdir. Savadsız adamlara məktublar yazıb ciblərini pul ilə
doldururlar. Sən yazığın da çörəyini kəsirlər.
M i r z ə F ə r ə c. Molla əmi, bəli, doğrudur. Mən zavallının çörəyin kəsən o
evi bərbad olmuş Narkomprosdur. Lakin o, şirkət deyil, məktəblərə baxan böyük
müdirdir.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Hə, başa düşdüm. Görünür o Narkompros Bakıda
savad fabriki açıbdır. Məmməd Cəfərləri, tükəzbanları orada oxudub savadlı edir
və sənin də çörəyinə bais olur. Yaxşı iş deyil! İranda da bir zaman istədilər
dəmiryol salsınlar. Müctəhid ağa mane oldu ki, o, şeytan əməlidir. İslam övladı
gərək bu fani dünyada zillət, əziyyət, məşəqqət çəksin. Ta ki, axirətdə huri,
qılmanlara nail olsunlar.
P i n ə ç i Q a f a r. Molla əmi, kommunxoz bilirmisən nədir? Belə irəlidə
şəhərlərdə dum olardı. Yadındadırmı?
M o l l a N ə s r ə d d i n. Yaxşı yadımdadır. Xozeyinlər yığıncağı. Onlara
qlasni deyərdilər. Başda durana da qalava.
P i n ə ç i Q a f a r. Odu, odu, indi o dum işinə kommunxoz baxır.
M o l l a N ə s r ə d d i n. Qafar, yaxşı yadıma saldın. Buraya gəlincə küçələrdə
igirmi iki dəfə səcdəyə getmişəm. Oylə ayaq atmışam, başmağım çuxura düşüb
yıxılmışam. Onun qulluğuna getməliyəm. Öz aramızdır, deyəsən, bu kommunxoz
da köhnə xozeyinlər kimi işə kəm baxır.