5.1. Texnogen xarakterli FH-ın baş vermə səbəbləri.
Texnogen xarakterli fövqəladə hallar dedikdə ümumlikdə, insanın sənaye və
təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar olan qəza və fəlakətlər nəzərdə tutulur.
Elmi-texniki tərəqqi inkişaf etdikcə, onun nailiyyətləri artdıqca ortaya çıxan
texnogen mənşəli fəlakət və hadisələrin sayı da artmış olur.Təbiətdə baş verən
fəlakətlər, həmçinin sayca çoxalan texnogen mənşəli qəzalar insanları bu barədə
daha çox düşünməyə vadar edir.Son illərdə sayı bir neçə dəfə artan texnogen
mənşəli qəzalar nəticəsində çox sayda insan həyatını itirmiş və xəsarətlər almışdır.
Dünyada baş verən texnogen mənşəli fövqəladə hadisələrin 2/3hissəsi
nəqliyyatda baş verən qəzalarla xarakterizə olunur.Yerdə qalan digər üçdə bir
hissəni sənaye və enerji obyektlərində baş verən ən iri həcmli yanğınlar və digər
texnogen fəlakətlər təşkil edir
Texnogen xarakterli fövqəladə hallara radiasiya, yanğınlar, partlayışlar bina və
qurğuların uçması, kimyəvi, radioaktiv və bioloji təhlükəli maddələrin tullantısı ilə
əlaqədar qəzalar, elektroenergetika sistemlərində, həyat təminatlı kommunal
sistemlərdə, hidrodinamik qurğularda, neft və qaz hasilatı və emalı obyektlərində,
magistral boru kəmərlərində qəzalar, nəqliyyat qəzaları və s.hadisələr daxildir.
Azərbaycan Respublikasının ərazisində yüksək dərəcədə texnogen təhlükələr
mövcuddur ki, bunlar da müxtəlif növ FH-ın başlıca mənbələridir.
Bunların əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
-istehsalat
sahələrihdə təhlükəsizliyin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi
mexanizminin zəifləməsi; respublikada iqtisadiyyatın sturukturca yenidən
qurulması prosesinin uzanması nəticəsində istehsalatın bütün sahələrində əmək və
texnoloji intizamın, habelə istehsalatda qəzaya qarşı davamlılıq tədbirlərinin
zəifləməsi;
-bəzi sənaye sahələrində istehsalat vasitələrinin, xüsusən də texnoloji
avadanlıqların, nəqliyyat vasitələrinin, əsas istehsalat fondlarının yol verilməz
dərəcədə, bir sıra hallarda 90% və daha artıq aşınması;
-sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının, xammalın və hazırlanan məhsulun
keyfiyyətcə kəskin surətdə aşağı düşməsi;
-istehsalatda təhlükəli, zərərli amilləri aşkar və nəzarət edən cihazların, belə
amillərdən kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrinin kifayət qədər hazırlanması və
onların keyfiyyətsiz olması;
-ölkədə həyat fəaliyyətinin təmin olunması sahələrində aparılan əsaslı və tətbiqi
tədqiqatların keyfiyyətinin aşağı olması;
-partlayış,
yanğın, kimyəvi, radiasiya, bioloji təhlükəli maddələr və
texnologiyalardan istifadə edilməsinin miqyasca genişlənməsi;
-potensial təhlükəli istehsalat və obyektlərin vəziyyətinə nəzarət və müşahidənin
kifayət dərəcədə olmaması;
-qəza və fəlakətlərin aradan qaldırılması üçün lazımi həcmdə ehtiyatların
olmaması;
-FH-ın baş verməsi ehtimalı olunan zonalarda sosial problemlərin yaranması.
Dostları ilə paylaş: |