Dr.Musa’s Library Facebook/Psixologiya Kitabları 9
deyilsə, sanki qəlbi daha kövrək olur. Buna görə də onunla daha ehtiyatla, qayğı ilə davrananaq,
fəaliyyət prosesində, münasibətlər sistemində bu cəhəti nəzərə almaq zərurəti meydana çıxır.
İnsanların ünsiyyət sahəsinin optimallaşdırılması, ünsiyyət mədəniyyətinin yüksəldilməsi,
kollektivdə sağlam psixoloji iqlimin yaradılması və s. aktual sosial-psixoloji problemə çevrilir.
Oktyabr inqilabından sonra sosial psixologiya elminə maraq artmağa başladı. Bu dövrdə
insan davranışı haqqında elmlər sırasında refleksologiya aparıcı rol oynamağa başladı.
Refleksologiyanın əsasını məşhur rus psixonevroloqu və psixiatrı V.M.Bexterev qoymuşdur
ki, bu da əsrin 30-cu illərinə qədər hakim mövqe tutmuşdur. Refleksologiya psixologiyada təbii
elmi istiqamətdir. Refleksologiya sübut etməyə çalışırdı ki, elə bir istər, şüurlu, istərsə də
şüursuz fikir prosesi yoxdur ki , o gec-tez xaricən hərəkət və davranışda özünü büruzə verməsin.
Refleksologiya insan davranışının keçici xüsusiyyətləri sırasında onun mimikasını, jestlərini,
səsini, nitqini öyrənirdi. Bexterev insanı fizioloji fərd kimi başa düşür və eyni zamanda
cəmiyyəti də fizioloji maşın kimi nəzərdən keçirirdi. O,1920-ci ildə yazmış olduğu “Kollektiv refleksologiya” əsərində kütlə psixologiyası qanunları ilə əsas təbii qanunları (ətalət qanununu,
əks təsir qanununu, bərabər təsir qanununu və s.) eyniləşdirməyə çalışır. O canlı və cansız
təbiət arasındakı fərqi şəxsiyyətin strukturundakı bioloji və sosial olanın arasındakı fərqləri
silir.
Bexterevin şəxsiyyətin və cəmiyətin inkişafının universal qanunlarını kəşf etmə cəhdləri
boşa çıxır və o real mövcud olan heç bir sosial psixoloji qanunauyğunluq yarada bilmir.
Beləliklə 20-ci illərdə marksist sosial psixologiyanı yaratmaq refleksoloqlara nəsib olmadı.
XX əsrin məşhur pedaqoqlarından Vaxterev, Kapterev, Vansel və başqaları uşaqların
qrup daxilindəki qarşılıqlı münasibətləri problemini öyrənib şərh etməyə çalışırdılar. Əsrin
20-30’cu illərində sosial psixologiya əsasən uşaq, məktəbli kolektivlərində, şəxsiyyətlə
kollektiv arasındakı qarşılıqlı təsir problemini öyrənirdilər. Bu dövrdə sosial psixologiyanın
2 istiqaməti: biologizator və sosiologizator