baham ko‘rishi kerak bo‘lgan. Bu beg‘araz tartibda amalga oshirilib, buning o‘rniga ular bir –
biridan hech narsa umid qilmagan, hamma narsa o‘rtada bo‘lgan.
Keyinchalik ibtidoiy urug‘chlikning rivojlanishi natijasida turli qabila qatlamlari vujudga
kelgan. Vaqti – vaqti bilan ular o‘rtasida dahshatli qonli to‘qnashuvlar bo‘lib turgan. Ushbu
to‘qnashuvlar natijasida bir qabila ikkinchisi ustidan g‘alaba qozongandan keyin, ularning barcha
narsalarini talon taroj qilgan. Shu bois, ayrim qabilalar tinchlikni saqlash maqsadida kuchli
qabilalarga narsalar, asosan iste’mol qilinadigan narsalarni bergan. Aynan shu jarayon ham
kishilar o‘rtasida bir tomonlama ayirboshalash munosabatlarini vujudga kelishining asosiy
sabablaridan biri hisoblanadi.
Tosh asri davrida kishilar yerlarni o‘zlashtirib ekin eka boshlagan, keyinchalik
dehqonchilikdan chorvachilik ajralib chiqqan. Dastlab yaratilgan narsalar barchasi bir yo‘la
iste’mol qilingan bo‘lsa, endi ma’lum miqdorda zaxiralar qilina boshlagan. Zaxira qilindimi, u
yerda ortiqchalik vujudga kelgan. Ortiqcha narsalar esa unga egalik qiluvchi tomonidan erkin
ravishda tasarruf qilingan. Buning natijasida ayirboshlash jarayoni jonlana boshlagan.
Shuningdek, keyinchalik hunarmandchilik vujudga kelgan, bularning barchasi kishilar
o‘rtasidagi bir tomonlama ayirboshlashdan ikki tomonlama ayirboshlash zaruriyatini keltirib
chiqargan.
Odamlar o‘rtasida dastlab ayirboshlash vositasi sifatida juda keng tarqalgani mehnat
qurollari hisoblanadi. Mehnat qurollariga dehqonda
Dostları ilə paylaş: