Ağıza alınan besin maddelerinin mekanik olarak parçalanmasını sağlayan dişler (dentes, odontos)
maxilla ve mandibula'nın proc. alveolarislerindeki diş çukurlukları (alveoli dentales)'na
yerleşmiş, sert, keskin oluşumlardır. Bir dişin corona, collum ve radix olmak üzere üç anatomik
bölümü vardır. Corona (taç), diş çukuru dışında kalan ve mina tabakası ile kaplı diş bölümüdür.
radix (kök), dişin, diş çukuru içine giren cementum kaplı kısmıdır. Radix ve corona arasındaki dar
diş bölümü collum (boyun) olarak adlandırılır. Dişin içindeki boşluğa cavum dentis (pulparis)
denir. Burada.içinde damar, sinir ve gevşek bağ dokusu yer alan pulpa dentis bulunur. Alt ve
üst çenede diş çukurlukları (alveoli dentales) 'na dizilmiş olan dişler, üst ve alt diş kemerlerini
138
(arcus dentalis superior et infrior) oluştururlar. Bu kemerlerde orta hattan başlıyarak dışyana
sıralanan 4 tip (Çocuk dişleri 3 tip) diş yer alır.
Kesici dişler (Dentes incisivi)
Köpek dişi (Dentes canini)
Küçük azı dişleri (Dentes premolares)
Büyük azı dişleri (Dentes molares)
Yaşamın değişik dönemlerinde bulunmalarına göre iki tip diş grubu tanımlanmıştır : Süt dişleri ve
kalıcı dişler. Süt dişleri (dentes decidui) :Süt dişleri, ilki 6-8 aylarda sonuncusu 2 yaşına doğru
çıkan 6.-12. yaşına kadar dökülerek kalıcı dişlerle yer değiştiren dişlerdir. Her bir diş
kemerinde 10 'ar adet olmak üzere toplam 20 adet süt dişi vardır. Süt dişlerinin diş formülünde
gösterilişi aşağıda belirtilmiştir.
2 1
2
2 1 2
Üst
diş
kemeri
Sağ ( R ) ---------------------------------------------------------------------------------------------------( L )
2
1
2
2 1 2 Alt
diş
kemeri
Dentes molares
Dentes canii
Dentes incicivi
Dentes permanentes (Kalıcı dişler) : 6 yaşından itibaren süt dişlerinin yerini almaya başlayan
kalıcı dişler, tüm yaşam boyunca fonksiyon görürler. Prensip olarak 18 yaşındaki bir kişinin
bir diş kemerinde 16 adet kalıcı diş yer alır. Fakat S.molar diş (Dens serotinus -akıl dişi)in
çıkışı 30 yaşına kadar uzayabildiğinden bu sayı değişebilir. Kalıcı dişlerin diş formülünde
gösterilişleri aşağıda belirtilmiştir:
3 2 1 2 2 1 2 3
Üst diş kemeri
Sağ ( R ) ----------------------------------------------------------------------------- ( L )
3 2 1 2 2 1 2 3
Alt diş kemeri
Dentes molares
Dentes premolares
Dentes canii
Dentes incicivi
Kalıcı dişlerin çıkış zamanları:
Dens molares I
6 yaş
139
Dens incisivus mediales
7 yaş
Dens incivisus laterales 8 yaş
Dens premolares I