his qilmaydi. Muomala munosabatdagi liberal uslub psixologiya va pedagogaka
fanlariga mutlaqo zid uslub hisoblanib, bolalar shaxsini shakllantirish va tarbiyalash
jarayonida bu usulni qo‘llab bo‘lmaydi. SHunday kilib, boshlang‘ich sinf
o‘quvchilari bilan muomala-munosabatdagi imperativ uslub, asosan, ma’lum bir
chegaralarga asoslangan holda bola shaxsi rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Demokratik
uslub o‘qituvchidan muomala-munosabatda juda katta kasbiy mahoratni talab etgan holda,
bola shaxsining ijobiy tomonlarini rivojlantiruvchi yagona uslub hisoblanadi. Liberal
uslub esa o‘quvchini emotsional zo‘riqtirmaydi, lekin uning shaxsi rivojiga ham
samarali ta’sir ko‘rsatmaydi.
Boshlang‘ich maktabda bolalar yangi talablarni qabul qiladilar va ularga
qat’iyatlilik bilan amal qilishga harakat qiladilar. Bola uchun o‘qituvchi uning
psixologik holatini belgilab beruvchi asosiy figura hisoblanadi. CHunki uning bolaga bo‘lgan
munosabati uning nafaqat sinfdagi, balki, umuman tengdoshlari bilan bo‘ladigan
munosabatiga, bu munosabat esa o‘z-o‘zidan oilasidagi munosabatlariga ham bevosita
ta’sirini ko‘rsatadi. Shuningdek, bu munosabatlar uning o‘quv faoliyati muvaffaqiyatini ham
belgilab beradi.
O‘qituvchining bolaga munosabati uning o‘rtoqlari va oilasi bilan bo‘lgan
munosabatiga ham bevosita o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. SHuni ham aloxida ta’kidlab o‘tish
kerakki, yangi muloqotning xarakteri kichik maktab Yoshidagi o‘quvchi ta’limining
motivlariga, undagi axloqiy sifatlarning rivojlanishiga, o‘z-o‘ziga beriladigan bahoning
shakllanishiga hamda bolaning qiziqishlari darajasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.
Bolalarning o‘quv faoliyati muvaffaqiyati hamda shaxsining shakllanishi ko‘p jihatdan
ularning o‘qituvchisi bilan munosabatlaridagi o‘ziga xos xususiyatlariga, sinfdagi o‘z
mavqeini qay darajada anglab etishiga, tarkib topgan o‘quvchilar jamosi bilan o‘zaro
munosabatlariga bog‘liq bo‘ladi.