T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
278 
         4.5.3 mögen 
            4.5.3.1 Tahmin, Şüphe, Pek Emin Olmama  
           Zayıf  tahmin,  şüphe  ve  pek  emin  olmama,    mögen  kiplik  fiilinin  öznel  anlam 
kategorilerindendir.  Bu  tahmin,  zan  müssen,  dürfen  ve  können  kiplik  fiillerine  göre 
“en  zayıf  düzeyde”  bir  tahmin  ya  da  zan’dır.  “Mögen  fiili  yalnızca  haber  kipi’nde 
tahmin (Vermutung) anlamı ifade eder.” (HELBIG/BUSCHA, 1998: 47)  
1)
 
“Der  Gegenwert,  den  ich  für  diesen  nullenreichen  Schein  bekam,  mag  fünf  
Pfennige betragen haben. ” (BÖLL, 1978: 55) 
        Bu sıfırı bol banknot için aldığım karşılık, beş fenik tutmuş olmalı. 
 
[tut-muş  ol-malı] : 
[tut-]  
:  Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-muş] 
:  Sıfat-fiil biçimbirimi 
[ol-] 
:  Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-malı] 
:  Gereklilik kipi biçimbirimi, burada tahmin anlamında                  
 
           Burada  yazar,  metinsel  bağlam  içinde,  bu  olayın  eskide  geçtiğini,  hatırladığı 
kadarıyla  bol  sıfırlı  banknotun  karşılığının    (muhtemelen)  beş  fenik  tuttuğunu  zayıf 
bir tahminle belirtir.  
 
           Birinci cümle,  kiplik fiil (2. yerde)  …  Fiilin üçüncü hali (Partizip II)+haben 
(cümle sonunda) özgün  sözdizimsel  yapısını korumaktadır. Türkçede bu  tür tahmin 
cümlesini  [-mXş  olmalı]  biçimbirimiyle  ifade  ederiz.  Bu  zayıf  tahmin,  
galiba/sanırım kiplik sözcükleri eklenerek vurgulanabilmektedir.  

---

 
279 
 
2) Der neue Chef  mag  um die 45 Jahre alt sein. 
    Yeni şef  45 yaş civarında olmalı.     
      [ol-malı]   : 
[ol-] 
: Bağımlı sözlüksel biçimbirimi 
[-malı] 
: Gereklilik   kipi biçimbirimi, tahmin anlamı içerir. 
 
           Burada    mögen,    öznel  anlamda,  bilgisel  kiplik  alt  kategorisi  olan  
varsayımsal tahmin kiplik anlamını içerir.  Mögen, şimdiki zaman ve şimdiki zaman 
hikâyesinde      tahmin  anlamını  içerir.  Ama  belirli  geçmiş  zamanda  (Perfekt)    ya  da 
diğer  zamanlarda  bu  anlamı  içermez.  Aynı  şekilde  edilgen    (Passiv)  cümle  de  bu 
kiplik  yapı  ile  oluşturulamaz.  Türkçede  de  şimdiki  zamanda  [olmalı]    ve  şimdiki 
zaman hikâyesinde [olmalıydı] şeklinde bu anlamı korumaktadır.   
           3) “Mir selbst graute sofort vor dem neuen Gefühl, ich hätte meinem Vater  
                 gleich die Füße  küssen mögen, um es ihm abzubitten.” (HESSE, 2007: 21) 
               “Sözünü ettiğim yeni duygu karşısında dehşete kapılmıştım, o saat  babamın  
                 ayaklarına   kapanıp  öpebilirdim  onları,  böyle  bir  duygudan  ötürü  af  
                dileyebilirdim.” (ŞĐPAL, 1989: 23) 
           Yukarıdaki 3) nolu cümlede yer alan  [mögen] ile birlikte kullanılan yüklem ve 
fiillerin  Türkçe karşılığını yazar   [öpebilirdim]  şeklinde ifade etmiştir. Bu olasılık ve 
tahmin anlamını yansıtır. Bu tür kodlama, yukarıdaki cümlede yer alan  gerçek dışılık 
(Konjunktiv II)   kipsel    anlamını   da  karşılar. Burada  mögen,  [-EbĐl] yeterlik fiili 
biçimbirimi ile ifade edilmiştir. Bununla  birlikte cümlenin ikinci bölümünün  “o saat 
böyle bir duygudan ötürü babamdan af dilemek için, ayaklarına kapanıp öpebilirdim / 

---

 
280 
öpmek isteyebilirdim.” şeklinde de ifade edilmesi,  yukarıda yer alan kiplik fiilin    
anlamsal karşılığı açısından daha uygun görünmektedir.   
 
       4)   “Mir schien es dann zuweilen, es sei  in seiner Freundlichkeit  ein feiner  
              Klang  von Hohn oder ironischem Vorwurf, doch mag das Einbildung  
              gewesen sein.”  (HESSE, 2007: 48) 
            “Bazen bu nazik davranışında  ince bir alay havası  ya da ironiye kaçan bir     
             sitem  sezer gibi oluyordum. Ama belki de benim bir kuruntumdu bu.”  
                                                                                                (ŞĐPAL, 1989: 56)       
           Yukarıda    4)  nolu  Almanca  metinde  yer  alan  [mag]  fiilinin  Türkçe  karşılığı  
[belki] biçiminde verilmiştir. Bu, olasılık, zayıf tahmin anlamını içerir. Çünkü, mögen  
fiilindeki  olasılık,  düşük  bir  olasılık’tır.  Metnin  son  bölümü  [Ama  belki  de  (bir) 
kuruntuydu  bu.]  şeklinde  ya  da  [Ama  belki  de  benim  bir  kuruntum  olabilirdi  bu.] 
biçiminde de  ifade edilebilir. 
 
      5)    “Der Mann  nickte. «So mag  es  in  der  Regel  sein. Aber   jede   Regel   hat   
               Ausnahmen».”  (KUSENBERG, 1985: 83)                                                                                                             
            “ «Genellikle böyledir, doğru» dedi  adam. «Ama gereğinde bir  ayrıcalık    
              yapılabilir  elbet.»” (TOGAR, 1987: 150)  
           Yukarıdaki 5) nolu metinde yer alan [mag] fiilinin Türkçe karşılığı gerçi açıkça 
verilmemiş ve asıl fiille birlikte [böyledir] şeklinde kodlanmıştır. Ama burada [normal 
olarak/  genelde  böyle  olabilir.]  şeklinde  bir  tahmin  anlamı  vardır.  Öznel  anlamda  
kuvvetli olmayan tahmin söz konusudur.  [Es mag sein: Es ist möglich :Es kann sein]  

---

 
281 
birbirine yakın anlamları içermesi açısından können fiiline yakın bir bir tahmin anlamı 
söz konusudur.