T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.5.3.2
 
Kayıtsızlık Đfadesi 
           SCHULZ/GRIESBACH  (1982b:  85)  bu  anlam  kategorisini  “kayıtsızlık,  fark 
etmezlik ifadesi (Ausdruck der Gleichgültigkeit)”  olarak niteler.  
           Was Sie von ihm denken mögen, er konnte nicht anders handeln. 
            Onun hakkında ne düşünseniz fark etmez, o başka türlü davranamazdı. 
 
           Yukarıdaki  cümlede    mögen,  bir  soğukkanlılık  (Gleichmut),  fark  etmezlik 
anlamı    içerir.  Burada  söz  konusu  olan  özne,  bir  kayıtsızlık,  soğukkanlı  bir  tutum 
içindedir.  Konuşan,  bu  durumu  bilgisel  kiplik  (epistemisch)  alt  kategorisi  olan 
varsayımsal  (hypothetisch)  tahmin  içinde  ifade  eder.    Fark  etmez  sözcüksel  birimi 
yerine [önemli değil/ önemsiz/ mühim değil ] vb. karşılıkları da kullanabiliriz. 
 
            Mögen fiili, öznel olarak iki temel anlamsal  kategori içerir: 1) Zayıf tahmin, 
pek emin olmama  2) Kayıtsızlık ifadesi. 
 
          Zayıf  tahmini  Almancada    haber  kipinde  şimdiki  ya  da  şimdiki  zaman  hikâyesi 
(Präteritum)  şeklinde  ifade  ederiz.  Asıl  fiil  cümle  sonunda  mastar  olarak  yer  alır. 
[
Sanırım,  galiba  olmalı
]
  sözcüksel  birimlerle  ifade  edilir.  Ya  da    asıl  fiil  3.  halde+ 
haben/sein  yardımcı  fiilleri  cümle  sonunda  yer  alır.  (Sanırım  galiba  –mXş  olmalı) 
sözcüksel  birimlerle  ifade  edilir.  Ama  belirli  geçmiş  zamanda  (Perfekt)    ya  da  diğer 
zamanlarda bu anlamı içermez. Aynı şekilde edilgen cümle (Passiv) bu kiplik yapı ile 

---

 
282 
oluşturulamaz. Türkçede  bu anlamsal kategori şimdiki zamanda 
[
olmalı
]
  ve şimdiki 
zaman  hikâyesinde 
[
olmalıydı
]
  şeklinde  ifade  edilir.  Öznenin  soğukkanlılığı, 
kayıtsızlığı  bir  yan  cümle  yapısı  içinde  ifade  edilir  ve    fark  etmez,      önemli  değil, 
önemsiz, mühim değil vb. sözcüklerle Türkçe karşılıkları verilir.  
 
          Dürfen  ile haber kipi şimdiki zamanda zan ve tahmin anlamı oluşturulamazken, 
mögen  fiili  ile  haber  kipi  şimdiki  zaman  (Indikativ  Präsens)  ve  şimdiki  zaman 
hikayesi’nde zan ve tahmin anlamı oluşturulabilir. Mögen ile dilek kipi II (Konjunktiv 
II) şimdiki zamanda  (möchte) şeklinde tahmin anlamı  oluşturulamaz. Çünkü möchte 
haber kipi (Indikativ)  kullanımı ile karışmaktadır.