6 Adabiyot II qism 2017. p65

Talabalik paytidayoq Pirimqul Qodirov o‘zining
dastlabki kitobi – «Studentlar»ni (1951-yil) e’lon qildi.
Shundan keyin uning ko‘plab hikoyalari, «Qadrim»
(1961-yil), «Erk» (1968-yil), «Meros» (1974-yil), «Yayra
institutga kirmoqchi» (1979-yil), «Najot» (1980-yil)
singari qissalari, «Uch ildiz» (1958-yil), «Qora ko‘zlar»
(1966-yil), «Olmos kamar» (1976-yil), «Yulduzli tunlar»
(1979-yil), «Avlodlar dovoni» (1989-yil) nomli yirik
romanlari millionlab o‘quvchilarini topdi.
Pirimqul Qodirovning yuqorida sanalgan asarlari turli mavzu-
larni, har xil kasb egalari hayotini badiiy aks ettiradi. Ularning
birida paxtakorlar («Meros»), boshqasida ziyolilar («Uch ildiz»),
yana birida neft konlarini izlovchilar («Qadrim») hayoti qalamga
olingan bo‘lsa-da, barchasida inson taqdiri, uning ruhiy dunyosi
qatlamlari chuqur mushohada qilinadi.
Abdulla Qodiriy, Oybek singari adiblar boshlab bergan tarixiy
mavzular talqini P. Qodirovni ham jiddiy izlanishlar sari rag‘bat-
lantirdi. U qariyb yigirma yillik umrini mana shu izlanishlarga
bag‘ishladi. Holbuki, sho‘ro zamonida milliy tarix qatlariga na-
zar tashlash, uni xolis yoritish nihoyatda qaltis ish sanalar, yozuv-
chini yomonotliqqa chiqarish hech gap emas edi. P. Qodirovning
dastlabki tarixiy asari – «Yulduzli tunlar» («Bobur») romani at-
rofida ham sho‘ro mafkurachilari chakana vahima qo‘zg‘ama-

---

9 6
dilar. Yozuvchini tarixga to‘g‘ri yondashuvni bilmaslikda, zolim
podsholarni ulug‘lashda, o‘tmishni ideallashtirishda aybladilar.
Asarning ko‘p joylarini qayta ishlashga majbur etmoqchi bo‘ldi-
lar. Buni qarangki, mana shu pastkashlikka rahbarlik qilgan yoki
bosh qo‘shgan ne-ne zamona zo‘rlarini birov eslamaydi, agar es-
lasa ham tarixiy xotira jallodlari sifatida irganib tilga oladi. Pirim-
qul Qodirovni esa Yaratganning o‘zi qo‘lladi. Mustaqillik yillari
yozuvchi va uning ijodi qarshisida barcha eshiklar ochildi – adib
asarlari o‘nlab xorijiy tillarga tarjima qilinib olamga yuz tutdi.
Bugun shuni to‘la ishonch bilan aytish mumkinki, o‘zbek
adibi Pirimqul Qodirov shoh va shoir Bobur hamda uning bir-bi-
riga o‘xshamagan farzandlari taqdirini to‘laqonli badiiy qayta
yaratishda tom ma’nodagi tarixiy vazifani ado etdi. Albatta,
kelajakda Bobur to‘g‘risida, uning sulolasi vakillari haqida ko‘p-
lab badiiy va ilmiy asarlar yaratiladi. Ularning dunyoga kelishida
esa kelajak mualliflariga Pirimqul Qodirov tajribasi samarali
xizmat qilishi shak-shubhasizdir.