Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

vijdonli, bir-biriga oqibatli, mehr-muhabbatli, saxovatli inson-
lar bo‘lishgan. Bizning tomirlarimizda ularning pok qoni bor.
Ularning yuksak ma’naviyati bizni hech qachon tark etgani
yo‘q va tark etmaydi ham. (D. Mahmudova)
52-mashq.
Gaplarni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga berilgan qo‘shim-
chalardan mosini qo‘yib, ko‘chiring. Qo‘shimchalarning so‘zga qanday
ma’no qo‘shayotganini ayting. Ulardagi g‘oya haqida bahslashing.
1. To‘g‘ri... bilan xiyonat, yolg‘on... bilan diyonat chiqisha
olmay... 2. Baxt...lik... belgisi nodonlik... . 3. Qo‘rq... do‘st yovuz
dushman... yomon. 4. Yalqovlik muhtojlik eshig...dir.
(-lik, -di, -chilik, -oq, -dan, -siz, -ning, -i, -dir)
53-mashq. 
Uyga vazifa. «O‘zbekiston tabiati» mavzusida matn
tuzing. Birinchi va ikkinchi gaplarda ishlatilgan so‘zlarning atash va
grammatik ma’nolarini izohlang.
SO‘Z TARKIBI
1-topshiriq. Berilgan so‘zlarni ma’noli qismlarga ajrating. Bu so‘zlar
uchun umumiy bo‘lgan qismni ayting.
Ishni, ishchi, ishla, ishsiz, ishga.

---

22
2-topshiriq. Berilgan so‘zlarni ma’noli qismlarga ajrating. Bu so‘zlar
uchun umumiy bo‘lgan qismni ayting.
Suvchi, ishchi, omborchi, traktorchi, kombaynchi.
BILIB OLING.
 
 So‘z tarkibi asos va qo‘shimcha-
lardan iborat.
54-mashq.
 
So‘zlarning tarkibini aniqlang. Bir necha so‘zda takror-
lanib kelayotgan qismlarni toping.
Xabardor, ilmli, ilmsiz, xabarsiz, ilmiy, ulug‘vor, bexa-
bar, beilm, ulug‘lamoq, ilmparvar, ulug‘vorlik.
55-mashq.
 
Nuqtalar o‘rniga kerakli qo‘shimchalarni qo‘ying,
so‘zlarning ma’nosida bo‘layotgan o‘zgarishlarni izohlang. O‘zbek tilining
jahondagi o‘rni haqida fikrlashing.
Yaponiyalik Komatsu til... olim sanaladi. U Osaka chet til...
institutining fors til... bo‘limini bitirgan. O‘zbek tili... musta-
qil o‘rgangan. O‘zbek tilini chuqur o‘rganish maqsadida
1976 —1981-yillar mobayni... O‘zbek...ga to‘rt marta safar qilgan.
O‘zbek tili bo‘yicha «Oson o‘zbek tili» asarini va «O‘zbek...-yaponcha
lug‘at»ini nashr qil...gan.
Komatsu o‘zbek tilini Yaponiyada targ‘ib qilayot... fidoyi
olimlar... biridir. (E. Umarov)