www.ziyouz.com kutubxonasi
19
ANDIJON GUL VA QUYUN 1 Choparlar hali yo‘lda. Urush to‘poloni Andijonga yetib kelganicha yo‘q. Shaharning
shimolidagi ko‘rkam chorbog‘ baland devor bilan o‘ralgan, darvozalarga soq-chilar
qo‘yilgan. Chorbog‘ ichida o‘n ikki yoshlik Bobur mirzo chavandozlik mashqlari
o‘tkazmoqda. U chorbog‘ chetidagi yalanglikdan bo‘z otni choptirib chiqdi-yu, birdan
jilovni qo‘yib yubordi. Kamonga chapdastlik bilan o‘q o‘rnatdi va chopib borayotgan ot
ustidan nishonga otdi. Yoy o‘qi nishon yog‘ochiga «taq» etib urilgani baralla eshitildi.
Bir to‘p otliqlar mashqni chinor soyasida turib kuzatmoqda edilar. Qora otliq Mazidbek
nishonga birinchi bo‘lib yaqinlashdi. U Boburning bek atkasi* edi. Bobur otini qaytarib
kelayotganda, Mazidbek unga:
— Mo‘ljalni andak balandroq olibsiz, ammo zarbingiz behad yaxshi, — dedi.
Mazidbek sopiga sadaf qadalgan yoy o‘qini nishondan avaylab sug‘urib oldi-da, qanchalik
chuqur botganini barmog‘i bilan o‘lchab ko‘rdi:
— Bilagingizda kuch ko‘p, amirzodam! Sherpanjasiz. Podshoh hazratlari sizni Bobur deb
ataganlari bejiz emas. Bobur arabcha sher demakdir!
Bobur mirzoning navkarlari, yaroqbardor, tengdosh-ko‘kaldosh* mulozimlari ham nishon
atrofiga yig‘ildilar. Ular Boburning hali yosh o‘spirin ekanini, qo‘lidagi kamoni bo‘yi-
bastiga mos qilib kichraytirib ishlanganini bilar edilar. Shuni o‘ylab, Bobur maqtovni
o‘ziga olgisi kelmadi.
— Sherpanja deb otamni aytsinlar. Men ko‘rganmen, zarblari bundan o‘n hissa ortiq.
Musht ursalar, eng zo‘r yigitni ham yiqiturlar.
— Kamina ham aytmoqchi edimki, amirzodamning sherpanjaliklari podshoh otangizga
tortganligingizdan nishonadir!
Mazidbek gapni mohirlik bilan burganini sezib Bobur kulib qo‘ydi. Uning mayin sarg‘ish
tukli peshonasida, yuqori labining ustida ter rezalari yiltirardi.
— Kun isidi, amirzodam. Yoz ramazoni tinkani quritur. Iftorgacha toliqib qolmasinlar.
Endi borib, salqinda mutolaa qilsinlar. Kamina Andijon qo‘rg‘onini mudofaaga tayyorlash
bilan band bo‘lurmen.
Bobur mulozimlari bilan mashq maydonidan chiqayotganida ko‘nglida yangi bir istak
uyg‘onib, ko‘zlari sho‘x yiltiradi. U otini to‘xtatib, orqasiga o‘girildi va jiyron qashqa ot
mingan navkarni yoniga chaqirdi. Navkar yondashganda, qo‘lini cho‘zib, otining egarini
silkitib ko‘rdi. Egar mahkam urilgan edi. Bobur navkarga ellik qadamcha nariga borishni,
otdan tushib, jilovidan sekin yetaklab ketaverishni buyurdi.
Mulozimlar orasida eng e’tiborlisi Boburning opasi bilan bir onani emib o‘sgan o‘n yetti
yoshlik No‘yon Ko‘kaldosh edi. Mazidbek yo‘qligida Boburni ehtiyot qilish No‘yonga
topshirilgan edi. No‘yon Boburning nima qilmoqchi ekanini fahmlab, bezovtalandi:
— Amirzodam, hozirgina bir mashqdan chiqdingiz. Boshqa mushkul mashqlarni ertaga
qoldiring.
— Xo‘p, mushkuli ertaga qolsin, hozir osonini ko‘raylik, — kulib dedi Bobur.
Navkar aytilgan joyga borib otdan tushdi va jiyron qashqasini sekin yetakladi. Bobur
bo‘z otni choptirib borib, navkarga yetganda oyoqlarini uzangidan bo‘shatdi, qamchini
tishiga oldi. Bo‘z ot jiyron qashqa bilan jips kelgan zahoti Bobur bo‘y cho‘zib, narigi
otning egaridan ikki qo‘llab ushladi-yu, bor kuchi bilan egardan egarga sakradi.
Biroq navkarning oti sakrash zarbidan cho‘chib, hurkib ketdi. Boburning xipcha gavdasi