Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc



Yüklə 175,19 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/38
tarix11.11.2022
ölçüsü175,19 Kb.
#68621
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   38
Shayx Ismoil Maxdum. Toshkentdagi Usmon Mushafi tarixi

www.ziyouz.com kutubxonasi 
27
to‘liq javob bor. Men shayx O’ttiz-imoniy bilan Mushafni o‘qib chiqqanman va uni Bosh 
Mushaf emasligini bilganmiz. Agar yuborgan ma’lumotlarim bosib chiqarilsa, 
marhamatlarini darig‘ tutmasdan bu tomonga maqoladan bir necha nusxa yuborsangiz. 
Buxoro amirining elchisi Yahyo Xo‘jadan ruslar Mushaf to‘g‘risida so‘raganlarida, u 
o‘zlarining odatlariga ko‘ra hech bir dalil-isbotsiz bu o‘sha Bosh Mushaf, deb javob 
bergan. Ruslar bu xabarni gazetalarga yozib yuborganlar”. 
Marjoniyning bu fikriga qo‘shilgan boshqa bir fozil olim, ko‘plab asar va tadqiqotlar 
muallifi Muso afandi Jorullohdir. (1952 yilda Qohirada vafot etgan.) U o‘zining 
“Movarounnahrga sayohat” nomli kitobida shunday yozadi: “Usmon (r.a.) Mushafi, deb 
e’tiqod qilingan va hozir Peterburgda saqlanayotgan muborak Mushaf, avvalda 
Samarqanddagi Xo‘ja Ahror masjidida edi. Men uni Peterburgga qilgan ziyoratim 
chog‘ida ko‘rdim va uning Bosh Mushaf emasligini aniq bildim. Chunki, bu mushaf juda 
katta hajmli, Bosh Mushaf esa (olimlarning aytishicha) eniga ikki kaft barobarida va 
bo‘yiga bundan ko‘ra sal uzunroq ekan. Bu to‘g‘rida kitoblarda zikr qilingan. Shunga 
ko‘ra Usmon(r.a.) Mushafi o‘zimizning qo‘lyoema kitoblarimizdan sal kattaroq bo‘ladi va 
hech qachon Peterburg kutubxonasida saqlanayotgan mushaf hajmidagidek emas. 
Undan tashqari, Usmon (r.a.) Mushafi, u kishining shahodatlaridan keyin, g‘oyib bo‘lgan 
va u to‘g‘risida hech qanday xabar yo‘q. Faqat, ba’zi birovlar, u Usmon (r.a.)ning o‘gillari 
Xolidda edi, keyin nima bo‘lgani ma’lum emas, deydilar. Peterburg Mushafi Usmon (r.a.) 
Mushafi emasligi to‘g‘risida birinchilardan bo‘lib gapirgan ustoz Shahobuddin 
Marjoniydir”. “Lekin u, deb davom etadi muallif, — bu fikrni asoslashda nishonga ura 
olmadi, balki mening o‘ylashimcha, xato qildi. Agar biz bu mushafning xati Bosh Mushaf 
xatiga muvofiq emasligini dalil qiladigan bo‘lsak, ish oson ko‘char edi. Chunki, Peterburg 
mushafining xati bir necha joylarda Bosh Mushaf xatiga to‘g‘ri kelmaydi”. (“Tarjimatul-
Marjoniy”, 217-bet) Abu Ubaydning Samarqand mushafi Bosh Mushaf emasligi 
to‘grisidagi fikrini dalil qilgan Marjoniyning gaplari bir shart bilan haq bo‘lishi mumkin. 
Shart shuki, agar, Abu Ubayd aytgan so‘zi haq bo‘lsa. Vaholanki, uning aytgan gapini 
rad qiluvchilar bor. “Mavriduz-zam’on” (Tashnalar bulog‘i) kitobida Ad-Doniy Abu 
Ubaydning “Bosh Mushafda “va lo tahina manos” dagi “to” harfi “hina” bilan qo‘shib 
yozilgan” degan rivoyatini zikr qilib, bu narsani jamiki diyorlardagi mushaflarning 
birortasida ham uchratmadik, deydi. Yuqorida zikr qilingan holat qadimiy mushaflarda 
mavjud bo‘lmaganligi uchun Abu Ubaydning bu rivoyatini ko‘pchilik rad qilgan. 
Ibn Anboriy aytadilar: “Qadimiy va yangi mushaflarning hammasida “to” harfi 
“hina” so‘zidan ajratib yozilgan”. 
Nasir aytadilar: “Mushaflarning hammasida “va lota” “to” harfi bilan ya’ni, “hina” 
dan ajratib yozilgan». 
Ash-Shotibiy “Al-Aqila”da: “Abu Ubayd Bosh Mushafda “va lo tahina” qo‘shib 
yozilgan deydilar, lekin, hamma buni inkor qiladi”, deb yozadi. 
Abu Dovud «Ithoful-fuzalo» kitobida: “va lota hina”dagi qo‘shib yozishlik (vasl)ni 
inkor qilaman, deydilar. 
4) Mushafning merosxo‘r shayxlari Kaufmanga bu Mushaf Amir Temurning 
Samarqanddagi xazinasidan chiqqan, deb ochiq-oydin aytganlar. Bu haqda Mushafni 
Samarqanddan olib ketish paytida yozilgan hisobotda ham qayd qilingan. 
5) Shayx va ulamolar quyidagi yana bir rivoyatni aytib berganlar: Xo‘ja Ubaydulloh 
Ahror rahimahulloh (vafotlari 895 h.y.) o‘zlarining bir guruh muridlari bilan Hijozga safar 
qilib, qaytishda muridlaridan biri Istanbulda qoladi. Uning tabobat ilmidan xabari bo‘lib, 
o‘sha yerda kasallarni davolay boshlaydi. U tezda mashhur bo‘lib ketadi. Mamlakatning 
podshohi kasal bo‘lib qolib, uni chaqirib keladilar. Podshoh shifo topib, sog‘ayib ketgach, 
unga tila tilagingni, deydi. Shunda murid unga hazrati Usmon (r.a.) Mushaflarini 


Toshkentdagi Usmon Mushafining tarixi. Shayx Ismoil Maxdum 

Yüklə 175,19 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin