Şimali Abşeron sahilləri başdan-başa qaranlığa qərq olub
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
sevgililərçün ayrılmış xüsusi bir xiyaban idi.
Onlar üstündə “Məmmədzadə Şeyda” 9.6.1929–15.4.1980 yazılmış qəbrə yaxınlaşanda Rauf bir daha günəş işığının başqa işıqlardan üstünlüyünə əmin oldu. Başdaşıdakı yazı da, azacıq olmasına baxmayaraq, indi əməlli-başlı oxunurdu; Rauf məmnuniyyətlə, bir az da daxili bir yüngüllüklə yazını iki dəfə oxudu.
Sabir gözlərini üstündə zirə buketi və termos olan sinə daşına zilləyib durmuşdu. Hər ikisi ehtiram əlaməti olaraq susurdu. Rauf 309 bura gəlişlərinin səbəbini Sabirə izah eləməkdə çətinlik çəkdiyindən sükut xeyli uzandı.
– Bu bizim qohumun qəbiridir, – deyə o, handan-hana dilləndi. – Allah rəhmət eləsin, çox yaxşı qadın idi: ürəyigeniş, xeyirxah.
Özü də yazıq yetim idi, heç kimi yoxdu. Sabir görüb-götürmüş adam idi, bilirdi bu məqamda nə deyərlər.
– Allah rəhmət eləsin, yaxşılıq heç vaxt unudulmur, – dedi və bununla da düşünüb bir bəhanə tapmaq üçün Raufa əlavə vaxt verdi.
157
– İstəyirəm qəbrinə bir əl gəzdirim, səliqə-sahmana salım – Rauf başdaşının üstündəki ölüm tarixini göstərdi. – Apreldə ildönümüdür, qohum-əqrəba yığışıb gələcək, yaxşı döyül. Elə sənə də buna görə əziyyət verdim, dedim bir məsləhət eləyim.
– Lap düz eləmisən – Sabir onun fikrini bəyəndi. – Deyim də sənə: burda çətin iş yoxdur, xarab olmuş yerlərinə balaca əl gəzdirmək lazımdır, bir də yazısı gərək təzələnə, vəssalam. Onu da deyim sənə ki, savab işdir bu. Rəhmətliyin adı nə idi?
Rauf səhv eləməməkçün başdaşındakı yazıya bir də baxıb cavab verdi: – Məmmədzadə Şeyda.
– Bəs atasının adı? Burda yazılmayıb. – Atasının? – Rauf qəti duruxub eləmədi, – atasının adı Bəylər idi, – dedi.
– Deməli, Şeyda xanım Bəylər qızı Məmmədzadə, – Sabir cibindən çıxartdığı köhnə dəftərçəsinə rəhmətliyin adını, atasının adını və familini tələsmədən, arxayın-arxayın yazdı. – Bunları qabiliyyətli balaca bir daşa əntiqə yazdırıb saldırmaq lazımdır bura. Sən xatircəm ol, özüm elətdirrəm hamısını. Aprelin 15-i üçün hazır olar.
– Nə danışırsan, ömründə razı olmaram. Sənin öz işin azdır bəyəm? Mənə ağıllı məsləhət lazım idi, qalanını özüm elətdirəcəyəm.
Gedək, qədeş! – Bu özgə qəbrini düzəltdirmək Raufun yatsaydı heç yuxusuna girməzdi, ona görə də etirazını elə inandırıcı şəkildə bildirdi ki, Sabir daha üstündən heç nə demədi.
“Dəyirmana” çatanda Rauf bir də başladı dil-ağız eləməyə. Sabir isə elə bil keyimişdi, bir kəlmə də danışmırdı. Amma ayrılanda Raufun əlini sıxıb dedi:
– Mən səndən üzr istəyirəm, sənə bir kəlmə söz deyəcəyəm. Neçə ildir tanışıq, amma tanımamışam səni, bu gün tanıdım. Afərin.
Biz yaşda olanların içində az adam tapılar ki, xalqımızın adətinəənənəsinə sənin kimi hörmət eləsin. Halal olsun...
Qırx dəqiqədən sonra Rauf artıq evində idi. Hərçənd qəbiristanlığa baş çəkib qayıdandan sonra, gecəki hadisələrin xoşagəlməz əhval-ruhiyyəsi tamam çəkilib getmişdi, zirə də qarajda sərilmişdi, quruyurdu, amma ürəyində yenə nə isə bir narahatçılıq vardı.
Nahar vaxtı Rauf duru xörəyi yemədi, tamam imtina elədi, ətlə badımcan qızartmasından da ağzına bir-iki tikə alıb boşqabı kənara itələyəndə arvadı soruşdu:
– Nə olub, birtəhər dəyirsən gözümə? – Heç, işdə bir balaca... Bekara şeydir, – arvadına cavabı bu oldu.
– Bəs uşaqlar hanı? – Qonşudadırlar, ad gününə gediblər. 158
Rauf uşaqları məmnuniyyətlə xatırladı, maşallah, lap özünün cavanlığına oxşayırlar; onun kimi hündür, boylu-buxunludurlar.
Bununla da aralarındakı oxşarlıq qurtardı. Rauf getdikcə daha artıq hiss eləyirdi ki, oğlanlarının xasiyyətləri, oturuşları-duruşları ana tərəfə çəkib. Buna onun elə bir etirazı yox idi, amma hər halda, hərdən lap məəttəl qalırdı, hətta bir balaca narahat da olurdu ki, yaxşı, bunlar sağlam cavan uşaqlardılar, özləri də tələbədirlər, o da ki, əsla korluq verib-eləmir onlara, hər bir şərait yaradır, bəs niyə yaşlarına uyğun kef çəkmirlər, cavanlıq eləmirlər, bütün günü dərs oxuyurlar, boş vaxtlarının da əsas hissəsi mütaliəyə gedir. Hər iki oğlu biofakda oxuyurdu: böyüyü – Rasim üçüncü kursda, Rufatik – birincidə. Ailə başçısı kimi Raufun o qədər işi, o qədər qayğısı var idi ki, uşaqların tərbiyəsi ilə məşğul olmağa vaxtı çatmırdı; bunu o, arvadına etibar eləmişdi, özü isə ehtiyatda durmuşdu, əgər ciddi çətinlik çıxıb-eləsəydi ortalığa, onda köməyə gələcəkdi. Amma nə uşaq vaxtları, nə də sonralar onun köməyinə ehtiyac olmadı. Bircə axır vaxtlar məcbur olmuşdu onlara hərdən acıqlansın, xüsusən böyüyünə; özünü Kamilə oxşadırdı, tez-tez onun sevimli sözlərini, ibarələrini işlədirdi.
Raufun gedəsi yeri vardı, amma əvvəlcə qərara gəldi ki, yarım saat da olsa, yatıb yuxusunu alsın, sonra. Elə də elədi. Yuxudan duranda gördü ki, əməlli-başlı dirilib. Üzünü qırxdı, paltarını dəyişdi və arvadına bildirdi ki, Arifgilə nərd oynamağa gedir.
Arvadı qabağına tökdüyü kurs işlərindən gözünü çəkmədən başını 311 yırğaladı və dedi ki, açarı götürsün. Rauf bilirdi ki, Xalidə inanmır onun bəhanəsinə, amma bu onu qəti narahat eləmirdi. Qısqanclıq səhnələrinin və tez-tez küsüb ata evinə köçməyin dövrü çoxdan keçib getmişdi və Rauf daha subay oğlan kimi öz ixtiyarında idi.
Arvadının xətrini də çox istəyirdi; ən yaxın və ən mehriban qohumu kimi. İmkan olanda çalışırdı sevindirsin onu, ürəyini açsın.
Adam arasına – istəyir teatra, konsertə, ya da toya, qonaqlığa – ancaq onunla çıxardı; özü də hara nə qədər xərcləmək, nə almaq lazımdır, onun məsləhətlərinə qulaq asırdı. Xalidə zahirən elə indi də pis görünmürdü – yaxşı gözlə baxan adam deyərdi ki, namxuda, boylu-buxunlu gəlindir. Arvadının zərif xallı üzünə, gülümsəyən gözəl dodaqlarına Rauf indi də hərdən məmnuniyyətlə tamaşa eləyirdi.
O qış Rauf yarımillik üzücü ayrılıqdan sonra Gəncədən doğma şəhərinə tətilə gəlmişdi. Gəncədə o, Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda oxuyurdu. Aqronomluq peşəsini o, könülsüz, özü də çətinliklə mənimsəyirdi. Bunun da iki səbəbi var idi. Birinci səbəb o idi ki, kənd təsərrüfatına qətiyyən meyli, həvəsi yox idi və öz ixtisasına olan xor münasibətinə şəhərli mövqeyindən bir növ haqq qazandıra bilirdi. Bakılı dostlarının da ürəyi yanırdı ona: necə də yanmayaydı, incə zövqlü bir adam hara, kənd təsərrüfatı hara?! İkinci səbəb dilə gətiriləsi deyildi: tənbəllik, elə bir tənbəllik ki, dərmanı ixtira olunmayıb hələ. Bu çarəsiz xəstəliyin, bir də arxayınçılığın – pul gücünə və tanış-bilişin sayəsində onsuz da diplomunu alıb qoyacaq cibinə – ucbatından hüquq fakültəsinin üçüncü kursunda qiymətləri pis olduğu üçün və çoxlu dərs buraxdığı üçün institutdan kənar edildi.
Amma bir cəhəti xüsusi qeyd eləmək lazımdır: məcburiyyət qarşısında qalıb universitetdən getməyi heç də o demək deyil ki, o zaman hüquqşünas olmaq onu cəlb eləmirdi. Əksinə, xəyalında gələcəyini gözünün qabağına gətirəndə özünü həmişə prokuror vəzifəsində görürdü; təkcə bir dəfə görmüşdü ki, hakimdir. O, məhz prokuror olmaq istəyirdi, çünki möhkəm inanmışdı ki, bu vəzifə ən sərfəli, ən hörmətli vəzifədir. Prokurorun əlində hakimiyyət də var, imkanat da. Amma əvəzində ondan nə var-dövlət dalınca qaçan bəzi adamlardan tələb olunan
159
risk tələb olunur, nə də incəsənətin, elmin zirvələrinə aparan uzun dolanbaclı yollarda çəkilən ağır, gərgin zəhmət. Gənc Raufun yüksək amalı ilə hüquq fakültəsində özünü 312 aparmağı, təhsilə münasibəti arasındakı bu uyğunsuzluq onun tədricən formalaşmaqda olan xarakterinin daha bir xüsusiyyətini qabarıq şəkildə üzə çıxartdı.
O, maşını qayınatasıgilə sürdü. Qonaq otağına girib Kamili görəndə ürəyində heç bir yüngüllük- zad hiss eləmədi. Qayınatası biləndə ki, adətən, arvadı və uşaqları ilə gələn Rauf bu dəfə tək təşrif gətirib, məəttəl qaldı. Ağlına gəldi ki, yəqin Rauf mənzilləri dəyişmək barədə söhbəti davam elətdirməyə gəlib. Ona görə də açıq-aşkar soyuq görüşdü onunla.
Kamil isə Raufu gülər üzlə qarşıladı, onun zahiri görkəmi barədə bir neçə xoş söz də dedi, özü də, bunu pəhrizin müsbət təsiri ilə izah elədi. Rauf söhbətin onun imkanları çərçivəsindən kənara çıxdığını duyub dərhal təşəbbüsü ələ almağa çalışdı.
– Afərin! – dedi və keçib stolun arxasında əyləşdi. – Müşahidə qabiliyyətin pis deyil. Amma sən mənim, tez elə, bir sualıma cavab ver: de görüm, ayaqlarından şikayətin yoxdur ki?
– Necə məgər? – Kamil təəccüb elədi bu suala. – Heç, elə-belə. Deyirəm yəni, ayaqların sağlamdır? Ağrıyıb eləmir ki? – Rauf, narahatmış kimi, qayğılı bir görkəmlə soruşdu və bu sınanılmış fəndin təsiri altında həmsöhbətinin üzündəki gülüşün necə çəkilib yox olduğunu məmnuniyyətlə müşahidə elədi.
– Düzünü de! – Heç vaxt ağramayıb... Sağlamdır, – deyə Kamil çiyinlərini atdı.
– Onda tez elə, mətbəxə get, Diləfruz xanımdan xahiş elə, bizə yaxşı bir pürrəngi çay versin, – Rauf özünü saxlaya bilməyib bığaltı gülümsədi. – Hamıdan kiçik kimdir burda? Sən. Odur ki, zəhmətindən keçib, yubanma daha. Pəhrizin müsbət təsiri məsələsini də orda danışarsan, mənəsə lazım deyil, ehtiyac yoxdur, həyatı mən səndən yaxşı bilirəm.
Rauf gözlədi, köpüyü yatırılmış Kamil verilən tapşırdığı yerinə yetirməkçün otaqdan çıxan kimi, guya elə-belə, sözgəlişi, mısmırığını sallayıb oturmuş qocanı inandırdı ki, onlara qonaq gəlməkdə heç bir xüsusi məqsədi-zadı yoxdur. Sadəcə olaraq, keçən dəfəki o maraqlı söhbət kimi bir söhbətə ehtiyac duyub: ələlxüsus, kitabdan oxunan o parçalar ona olduqca xoş təsir başlayıb.
Sonrakı qırx-əlli dəqiqəni Rauf, könülsüz olsa da, oturub qayınatası ilə Kamilin mənasız söhbətinə qulaq asdı; neyləsin, məcbur 313 idi. Onlar qızışıb elmi terminləri bir-birinə calayır, necə deyərlər, gözə kül üfürürdülər. Söhbətin axırına yaxın Kamil ağzından qaçırdı ki, haqqında qızğın mübahisə elədikləri eksperiment, texniki səbəblər üzündə ən tezi iyirmi ildən sonra qoyula bilər.
Bundan sonra daha heç bir şübhə yeri qalmadı, Rauf qəti əmin oldu ki, onların söhbəti boşboğazlıqdan başqa bir şey deyil. Orası da Raufa çoxdan aydın idi ki, arvadının qohumları kimi adamlar, savadlarına, istedadlarına baxmayaraq, bacarıqsız adamlardır, çünki fürsəti əldən buraxırlar, yaxşı gün-güzəran üçün lazım olan xırda bicliklərə, fəndlərə vaxtları çatmır, qüvvələrini mənasız şeylərə xərcləyirlər. Əgər ağıllı adam deyilən cəhətə fikir verərsə, mütləq xeyir aparar. Bunu o, başa düşmüşdü, başa düşdüyü gündən də o əqidə ilə həyatını qurmuşdu.
160
Kamil gedəndən sonra Rauf asanlıqla söhbəti istədiyi səmtə yönəltdi və çox böyük bir diqqətlə qayınatasının qədim zamanlarda yaşamış təbiblərin, türkəçarələrin barəsində dediyi tərifli sözləri dinləməyə başladı.
– Amma bütün bunlara baxmayaraq, adam inana bilmir ki, cavanlığını ona təzədən qaytarmaq mümkün ola – Raufun içindəki şübhə hələ də tamam çəkilib getmirdi, bununla belə, qəlbinin hansı bir yerindəsə ümidi var idi ki, həmsöhbəti böyük alimdir, bu saat onun şübhələrini alt-üst eləyəcək. Qayınatası isə əksinə, Raufun sözünə qüvvət verdi:
– Elədir, – dedi, – yüz faiz haqlısan. Yaşlı adam dönüb təzədən uşaq ola bilmədiyi kimi, cavan da ola bilməz. Ümumiyyətlə, insanın inkişafı geri qayıtmayan bir prosesdir. Burda söhbət mahiyyətdən gedir, addan yox. Heç Kolumb da bilmirdi ki, Amerikanı kəşf eləyib, amma Amerikanı kəşf eləmişdi; əsas məsələ bu idi. Sən məni başa düşürsən? Qədim və müasir gerontologiyanın məqsədi qocalığın müalicəsini tapmaqdır. Mən, məsələn, bu fikirdəyəm ki, qocalıq xəstəlikdir: bütün xəstəlikləri isə əslinə qalanda, müalicə eləmək mümkündür. Bəzi faktlar göstərir ki, qədimdə qocalığın dərmanı varmış. Bir dəqiqə gözlə, bu saat sənə bəzi maraqlı şeylər göstərim, – qayınata çətinliklə yerindən qalxdı, yavaş-yavaş, ağır addımlarla iş otağına getdi. Kişinin görkəmi Raufun xoşuna gəlmədi, düşmüşdü yaman, fikirləşdi ki, evləri dəyişmək məsələsində tələsmək lazımdır.
Qayınata əlində köhnə cildli qalın bir kitab qayıdıb yerində oturandan sonra: – Yəqin sənin yadında olmuş olar, – deyə üzünü Raufa tutdu – səhv eləmirəmsə, bizim eradan 48 il əvvəl Misirə gələndə Yuli Sezarın əlli dörd yaşı vardı! O dövrə görə, bu, az yaş deyildi. Yeri gəlmişkən deyim ki, – qayınata kürəkəninə ötəri də olsa, xatırlatdı, – elə sənin yaşın indi, Sezarın o vaxtkı yaşı qədərdir.
– Məlum məsələdir, – Rauf mızıldadı. – Elədir, o məlumdur, – qayınata gülümsədi. – Məlum olmayan başqa şeydir. Apianın və digər tarixçilərin yazdığına görə, Sezar birdən-birə bütün mühüm dövlət işlərini atıb, azadlığını və həyatını təhlükə altına qoyub Nil çayı boyu ta cənub sərhədinə kimi, iki ay səyahətə çıxır, ovla, nə bilim, sair başqa əyləncələrlə məşğul olur.
Bunu nə ilə izah edəsən, axı? Sezarın belə hərəkəti, düzü, təəccüb doğurur. Məsələn, Geltser kimi ciddi tədqiqatçı açıq deyir: “Sezarın həyat yolunu izləyən hər hansı bir adamçün onun doqquz aylıq Misir əyləncəsi açması çətin tapılan tapmacadan da müəmmalıdır”.
Plutarx da bu qəribə səyahətdə əsas məqsədin ov olduğunu yazır. Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, nə əvvəllər, nə də Misiri gəzəndən sonra Sezar ov həvəskarı olmayıb. Səyahətdən sonra çox keçmir, onun Kleopatraya coşqun, hətta mən deyərdim ki, yalnız gəncliyə xas dəli məhəbbəti başlayır və bu məhəbbətdən onların bir uşağı da olur. Daha sonra o, büsbütün dəyişmiş, cavanlaşmış halda, sağlam və tükənməz bir enerji ilə Romaya qayıdır. Bax, bu da başqa bir müəllifin şəhadəti: o, ötəri olsa, kərgədan ovundan söz açır və qeyd eləyir ki, söhbət onu diri tutmaqdan gedirmiş. Bununçün isə çoxlu qurban verməli olublar...
– Mən bir şeyi başa düşə bilmirəm: axı, niyə onlar kərgədanı diri tutmaq istəyirmişlər? – deyə Rauf soruşdu, – onu vurub öldürmək tutmaqdan yüzqat asandır.
– Onda, görünür, sən keçən dəfə diqqətlə qulaq asmamısan. 161
– Qayınata yavaş-yavaş başladı əsəbiləşməyə, acıqlı-acıqlı işarə qoyduğu səhifəni açdı, – burda açıq-aydın yazır ki, iksirçün ancaq və ancaq diri kərgədanın buynuzu olmalıdır və mən əminəm ki, bunun öz gizli mənası var.
Rauf bu qeydi də dəftərçəsinə yazıb: – Siz məni düz başa düşün, – dedi, – bu məsələdə mənim heç bir şəxsi marağım yoxdur, sadəcə, sizin kimi bir alimin fikrini bilmək istəyirəm. Siz özünüz orda yazılanlara inanırsız?
Kürəkəninin sualına cavab verməzdən əvvəl, qoca bir az fikrə getdi və Raufa elə gəldi ki, onun gözlərində nə isə bir hiylə qığılcımı parıldadı. Amma ağzını açıb danışanda sözlərində tam bir ciddilik, hətta qətiyyət var idi.
– Qəribə olsa da inanıram. Bu vaxt qayınana içəri girib söhbətə qoşuldu:
– İnsanlar bir-birini incitməsələr, heç bir iksirə də ehtiyac olmaz. Adam hirs çəkməkdən, həmişə həyəcan keçirməkdən sağlamlığını itirir, vaxtından da tez qocalır. – O bu sözləri heç kimin ünvanına yox, guya elə-belə dedi, amma Rauf daşın hara atıldığını o saat başa düşdü, çünki onun ürəyindəkiləri bilirdi, bilirdi ki, qayınanasının fikrincə, Raufun arvadına münasibəti nəyə görəsə qayınatasının sağlamlığına mənfi təsir göstərir. Ona görə də Rauf Diləfruz xanımın sözlərinə qəti əhəmiyyət vermədi, hətta özünü elə tutdu ki, guya onu nə görür, nə də dediyini eşidir. Bunun həqiqətən belə olduğunu qayınanasına hiss elətdirmək üçün, gedəndə gözucu da ona tərəf baxmadı: yalnız qayınatası ilə xudahafizləşdi.
* * * Maşının narıncı işığı kimsəsiz qaranlıq gecədə yalnız islanmış asfalt yolu işıqlandırırdı. Rauf maşının yük yerindən çamadanı və içində doğranmış kolbasa olan bağlamanı götürüb sürüşkən dik cığırla təpəyə qalxmağa başladı. Bu cığır onu məqsədinə doğru gedən yolun sonuncu aşırımına aparırdı.
Təpənin başındakı uçulub-dağılmış hasara çatanda tər və yağış onu elə islatmışdı ki, büsbütün su içində idi. Gündüzlər burdan gözəl bir mənzərə açılırdı adamın gözləri önündə; sahilə və dənizə baxmaqla doymaq olmurdu. Elə indi də yuxuya qərq olmuş şəhərin bu təkrarsız panoramına biganə qalmaq çətin idi. Şəhər sönməkdə olan nəhəng ocağa oxşayırdı. Belə bir mənzərə, əlinə fürsət düşən kimi öz əsəb sistemini şəhər və ya fərqi yoxdur, kənd mənzərəsi ilə, eləcə də müntəzəm surətdə torpaqda, suda və atmosferdə baş 316 verən təbiət hadisələri ilə sakitləşdirməyə can atan adamlara yəqin ki, çox güclü təsir göstərərdi.
Rauf hər ehtimala qarşı ətrafına yaxşı-yaxşı göz gəzdirdi, arxayın oldu ki, həndəvərdə ins-cins yoxdur, hasarın uçuq yerindən birtəhər içəri keçdi, ayaqqabısına yapışmış palçığı oleandr koluna sürtüb təmizlədi və asfalt yola çıxdı. O, təzə gətirilmiş heyvanların saxlandığı izolyatorun və transformator budkasının yanından keçib, otuz-qırx metr uzaqda qaralan qəfəslərə və volyerlərə tərəf getdik.
Onların çoxu boş idi; sakinləri, özləri də gözləmədən, on gün əvvəl təzə, rahat mənzillərə köçürülmüşdülər.
Təzə mənzil sahibləri şəhərdə gedən quruculuq işləri ilə əlaqədar yeni heyvanxananın istifadəyə verilməsindən xəbərsiz idilər və ona görə də əməlli-başlı həyəcanlanmışdılar, hətta bir çoxu hayküy də qaldırırdı. 162
Rauf heyvanxanaya ilk dəfə, gizli yox, qanuni yolla qapıdan keçib gələndə heyvanların köçürülməsi təzə başlanmışdı: – elə həmin gün. Sonra o, hər gün gəlib-gedirdi bura və məəttəl qalırdı ki, heyvanxana işçiləri dişlərini qıcırdatmış vəhşi heyvanları dəmir qəfəsli furqona mindirmək üçün onları necə xoş rəftarla, dadlı yeməklərlə dilə tuturlar: elə bil neçə ilin prokurorunun azyaşlı yeganə zırrama oğlu atasının zavmaq dostugildə nadir tropik balıqlar saxlanan akvariuma “piş-piş” istəyir, onu bu fikrindən daşındırmaqçün min hoqqa çıxarıb başını qatırlar.
Srağagün o, az qaldı hirsindən qışqırsın: qəfəslərin birinin yanından keçəndə, gördü ki, xidmətçilərdən iki nəfəri iri cəhəngli itə oxşayan çirk-boz rəngində əyriböyür, eybəcər bir heyvanı yuvasından çıxartmağa çalışırlar, o isə inadla müqavimət göstərir.
lap rüblük planını doldurmamış ola.
Amma heyvanxananın işçiləri elə bil qoxu hisslərini itirmişdilər, böyük bir səbirlə, hövsələ ilə ucuna ət parçaları taxılmış nizələri qəfəsin dəmir çubuqları arasından içəri uzadır, onu aldadıb furqona keçirməyə çalışırdılar. Həyasız heyvan isə durub-durub, hərdən ildırım sürətilə ətin üstünə atılır, dili ilə yalayıb yenə də öz küncünə qayıdırdı. Hətta heyvanxananın müdiri Aliyə xanımın gəlişi də kömək eləmədi. Aliyə xanım cavan yaraşıqlı qadın idi, o, idarə rəhbərindən daha çox manikençiyə və ya aktrisaya oxşayırdı. Amma 317 buna baxmayaraq, xidmətçilər onunla əsla mübahisəyə girişmir, tapşırıqlarını dərhal, özü də canla-başla yerinə yetirirdilər.
Raufa heç kim fikir vermirdi, baş qarışıq idi, heyvanxana bağlı olsa da, köçmək əhvalatı ilə əlaqədar o tərəf-bu tərəfə çoxlu kənar adam gedib-gəlirdi. Bu murdar heyvana daha heç nə təsir eləmirdi, hətta Aliyə xanım kimi gözəl bir qadının mülayim, mehriban səsi də. Rauf öz köməyini təklif elədi:
– İstəyirsiz, mən o biri tərəfdən keçim içəri, – dedi, – ağacla bu köpəyin belinə bir-iki dənə ilişdirim, ağlı gəlsin başına, onda görərsiz necə quzu kimi çıxır bayıra. – O, xidmətçilərin sifətindəki ifadənin dəyişdiyini görüncə, əlüstü sözünü malaladı – Yüngülvarı...
Necə deyərlər, simvolik. – Nə “köpək?” – deyə müdir təəccüblə, həm də acıqlı soruşdu.
– Nəzərinizə çatdırım ki, əvvəla, bu it deyil, kaftardır, özü də dişidir. Yazıq onsuz da şok vəziyyətindədir, sizsə ağaca əl atırsız. – Aliyə xanım etinasızlıqla çiyinlərini çəkdi və kaftara tərəf döndü.
O isə elə bu vaxt, şok vəziyyətində olmağına baxmayaraq, cəld bir sıçrayışla nizələrdən daha bir parça ət qopartdı.
İndi isə qaranlıq idi, bambalaca lampa qəfəsin kiçik bir hissəsinə zəif işıq salmışdı. Üfunət iyi daha gəlmirdi və Rauf başa düşdü ki, kaftarı, heç şübhəsiz, yaşayış yerini dəyişməyə razı salıblar.
– “Mən indikindən bir iyirmi yaş cavan, əvvəlki Rauf olsaydım, onda sən mənimlə başqa cür danışardın, – deyə Rauf Aliyə xanımla söhbətini xatırlayıb, fikirləşdi. – Kaftarın cinsi yadına düşməzdi daha... heç eyibi yoxdur, biz bəlkə də qayıtdıq bu söhbətə”. Bu vaxt fil damının 163
qarşısındakı talvarın altından çıxıb ona tərəf qaçan it Raufu fikirdən ayırdı. İt onu tanımışdı, quyruğunu bulayırdı. Rauf keçən son həftə ərzində burda özünü çox səxavətli aparmışdı və heyvanxanada keşik çəkən bütün itləri sevindirmişdi. Özünü yaxşı apardığına görə Rauf ona bir parça kolbasa verib fil damına yaxınlaşdı.
Ayaqları yoğun zəncirlərlə beton döşəmədəki halqalara bağlanmış nəhəng fil onunçün ayrılmış darısqal damı büsbütün tutmuşdu, tərpənməyə yer yox idi. Fil yatmamışdı, xırda, bic gözlərini qəfil peyda olmuş gecə qonağına zilləmişdi, maraqla ona baxırdı. Bu, əlbəttə, Raufu əsla açmadı, çünki ağlına gəldi ki, elə filin yerlisi – kərgədan da gecənin bu vaxtı ayıq ola bilər. Bu fikir 318 mövhumatçı ağciyər adamın təyyarəyə minən yerdə tək səbir gətirməsi kimi bir şey idi.
Yağış artıq kəsmişdi, amma nə yaxşı ki, külək dayanmamışdı. Külək Rauf üçün lap göydəndüşmə idi; ağacları, kolları, qəfəslərin dəmir damlarını tərpədir, Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|