Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİ polis akademiyasi kafedra
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
17 Hüquq münasibəti bazis münasibətinin hüquqi formasıdır, yəni ideoloci münasibətdir. Bazis münasibəti dedikdə, hüquq normaları ilə tənzimlənən ictimai münasibət başa düşülür. Hüquq münasibətinə forma və məzmunun vəhdətindən ibarət kateqoriya kimi baxsaq görərik ki, bu kateqoriya həm bazis münasibətini, həm də ideoloci münasibəti əhatə edir. Hüquq münasibəti hüquq norması ilə tənzimlənən faktiki-real münasibətin özüdür. Hüquq münasibəti iki mənada işlənir: 1) Məhdud mənada 2) Geniş mənada Məhdud mənada hüquq münasibəti faktiki-real münasibətlərin hüquqi formasıdır. Geniş mənada hüquq münasibəti isə bazis münasibətilə ideoloci münasibətin vəhdətini təşkil edir. Hüquq münasibətləri mürəkkəb xarakterə malikdirlər. Hüquq münasibətləri bütün hallarda hüquq normaları ilə bağlı olur. Əgər ictimai münasibətlərdən hansısa hüquq normaları ilə tənzimlənirsə o, hüquq münasibətləridir. Əgər hüquq norması yoxdursa, onda hüquq münasibəti də olmur. Hüquq münasibətinin iradəvi xarakterə malik olması onun ideoloci münasibətin bir növü olması ilə izah olunur. İdeoloci münasibətlər həmişə iradəvi xarakter daşıyır. Hüquq münasibəti də ideoloci münasibətin növü kimi, insan şüur və düşüncəsindən keçərək, iradəvi xarakter daşıyır. Əgər hüquq münasibətində dövlətin iradəsi ifadə edilmişsə, bu münasibətlər obyektiv və ya geniş mənada iradəvi xarakterə malik olan hüquq münasibətləri adlanır. Hüquq normaları hüquq münasibəti iştirakçılarının hüquq və vəzifələri üçün məcburi qüvvəyə malikdir. Hüquq münasibətlərində dövlətin iradəsi ifadə olunur və dövlət iradəsi hüquq münasibətlərinin subyektlərinin iradəsindən asılı deyil. Karl Marks hüquq münasibətlərinin iradəvi xarakterə malik olması barədə demişdir: “Hüquq münasibətləri elə iradəvi münasibətlərdir ki, burada iqtisadi münasibətlər ifadə olunur”. Hüquq münasibətlərinin əmələ gəlməsi və ya başlanğıcının qoyulması münasibət tərəflərinin iradəvi aktı nəticəsində baş verir. Ancaq heç də bütün |