1 Azərbaycan xanlıqlarının yaranması. Şəki xanlığı

10) Heydər Əliyevin Azərbaycana 2ci Rəhbərliyi dövründə (1993-
2003cü illər) Azərbaycanda hüquqi demokratik dövlət quruculuğu 
və sosial iqtisadi islahatlar 
İqtisadi dirçəliş. SSRİ-də 80-ci illərin ikinci yarısındabaşlanan siyasi proseslər 
Azərbaycanın da iqtisadiyyatına və sosialmədəni həyatına ağır zərbələr vurdu. 
Milli gəlirin 1/3-i müharibəyəxərclənirdi. Ərazimizin 1/4-i hərbi əməliyyat 
meydanına çevrilmişdi. 1 mln. ha kənd təsərrüfatı sahəsi, 65 min baş qaramal, 
240 min baş davar, 173 sənaye obyekti, 200-dən çox faydalı qazıntı yataqları, o 
cümlədən 4 qızıl, 3 civə, 2 qranit, 2 mərmər, 10 mineral su mədəni, 250 min ha 
meşə sahəsi, o cümlədən Zəngilanda dünyada II, Avropada isə I olan 107 ha 
çinar meşəsi düşmən əlinə keçmişdi. H.Əliyev tez bir zamanda dövlət intizamını 
gücləndirib, siyasi sabitlik yaratdı və iqtisadi tənəzzülün qarşısını almaq üçün 
ciddi tədbirlər görməyə başladı. Beynəlxalq, milli əmanət bankları, özəl banklar, 
dövlət torpaq, əmlak komitələri yaradıldı. 1994-cü ilin əvvəllərində milli 
valyuta-manat yeganə ödəniş vasitəsi oldu. Azərbaycan hökuməti Beynəlxalq 
Valyuta Fondu, Dünya Bankı, Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası, Avropa 
Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, İslam İnkişaf Bankı ilə əməkdaşlıq yaratdı. 
Büdcə kəsirinə ciddi nəzarət edildi, onun artmasına yol verilmədi. Görülən 
tədbirlər nəticəsində 1995-ci ildə inflyasiya kəskin surətdə azalaraq 85 faizə 
endi. 1996-cı ildə 6,7 %, 2000-ci ildə cəmi 2 %, 2001-ci ildə isə 1,5 % oldu. 
Manatın məzənnəsi dollara nisbətən artdı. Prezidentin vergi sistemini 
təkmilləşdirməsi nəticəsində 1996- cı ilin sentyabrından əlavə vergi 50 % 
azaldıldı, 1997-ci ilin əvvəllərindən isə tamamilə ləğv edildi, gömrük rüsumları 
30-40 %- 504 dən 15 %-ə endirildi [430]. 2001-ci il yanvarın 1-dən ölkədə vahid 
vergi qanunvericiliyinin tətbiq olunması nəticəsində isə yerli və xarici iş 
adamları eyni imtiyazlara, güzəştlərə malik oldular. Gömrük vergisi azaldıldı. 
1994-cü ilin aprelində xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında Fərman 
verildi. Xarici investorları maraqlandırmaq üçün 1994-cü ilin payızında Bakıda, 
1995-ci ilin qışında Londonda və Parisdə, 1996-cı ilin baharı və payızında, 1997-
ci ilin baharında Bakıda və İstanbulda keçirilən beynəlxalq biznes 
konfranslarında Prezident Heydər Əliyevin iştirakı və xarici investorları 

---

respublikaya kapital qoymağa şəxsən dəvət etməsi çox səmərəli oldu. 
Azərbaycan dövlətində 2000-ci ildə 1300- dən çox xarici şirkət və firmanın 
nümayəndəliyi fəaliyyət göstərirdi.