1 Azərbaycan xanlıqlarının yaranması. Şəki xanlığı

14) Azərbaycan Mədəniyyəti müstəqillik illərində 
Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra mədəniyyətin inkişafı 
sahəsində də yeniləşmə prosesi daha da genişləndi. Yaradıcı ziyalıların və 
ittifaqların fəaliyyətinə dövlət qayğısı gücləndi. 1997-ci il noyabrın 10-da 
Azərbaycan Respublikasının prezidenti «Azərbaycan Respublikasında ədəbiyyat 
ve incəsənət xadimlərinə dövlət qayğısının artırılması haqqında» fərman 
imzaladı. Qocaman ədəbiyyat xadimləri, gənc istedadlı yazıçı va şairlər üçün 
fərdi təqaüdlər təyin edildi. 1998-ci il may ayının 22-də «Azərbaycan 
Respublikasında fəxri adlar haqqında». 2002-ci il iyun ayının 11-də «Azərbaycan 
Respublikası prezidentinin fərdi təqaüdlərinin təsis edilməsi haqqında» 
fərmanlar verildi. 2002-ci ilin iyun ayında elm, mədəniyyət, incəsənət, maarif və 
digər sahələrdə böyük xidmətləri olmuş, 150 nəfərə prezident təqaüdü təyin 
edildi. Bu proses sonrakı illərdə də davam etdirilir. Möhtərəm Heydər Əliyevin 
hakimiyyətə gəliși ilə elm, təhsil, mədəniyyət tədricən dirçəlməyə başladı. Hələ 
sovetler dövründə Heydər Əliyevin respublikada yaratdığı güclü təhsil sistemi, 
kadr polensialı yaratmağa imkan vermişdi. Hakimiyyətdə olduğu bütün 
dövrlərdə cənab Heydər Əliyev təhsilə xüsusi qayğı göstərmişdi. Yeni tipli 
məktəblər tikilmiş, kitablarla təmin edilmiş və maddi-texniki baza 
möhkəmlandirilmişdir. 

---

15) İkinci Qarabağ müharibəsi və onun nəticlələri 
İkinci Qarabağ müharibəsi, Vətən müharibəsi və ya "Dəmir Yumruq" əməliyyatı 
— Azərbaycan Silahlı Qüvvələri və Ermənistan Silahlı Qüvvələri arasında Dağlıq 
Qarabağda davam edən silahlı qarşıdurma. Atəşkəsdən sonra müşahidə olunan 
ən gərgin və uzunmüddətli döyüşdür. Beynəlxalq səviyyədə Azərbaycanın bir 
hissəsi kimi tanınan, lakin Ermənistan hökümətinin idarəetməsi altında 
yaradılan Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası ilə bağlı həll olunmamış 
münaqişənin son gərginləşməsidir. Qarşıdurmalar 27 sentyabr 2020-ci il səhər 
saat 06:00 da Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli kəndindən başladı Döyüşə İlk 
girən isə Motoatıcı taborın Motoatıcı Tağımı oldu Qarabağ müharibəsindən 
sonra yaradılmış təmas xətti boyunca başladı. Bunun ardınca Ermənistanda 
hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik, Azərbaycan isə hərbi vəziyyət, komendant 
saatı və qismən səfərbərlik elan etdi. Türkiyə, bu dəstəyin dərəcəsi mübahisəli 
olsa da, Azərbaycana hərbi dəstək verdi. Türkiyənin iştirakının, münaqişədə 
Azərbaycanın mövqeyini artırmaqla və Rusiyanın bölgədəki təsirini 
kənarlaşdırmaqla təsir dairəsini genişləndirmək cəhdi olduğu düşünülür. 
Beynəlxalq ekspertlər müharibənin Azərbaycanın hücumu ilə başladığını və əsas 
məqsədin bölgənin müdafiəsi zəif olan cənub bölgələrini işğaldan azad etmək 
olduğunu iddia edirlər. Müharibə, pilotsuz təyyarələrin, sensorların, ağır 
artilleriyanın və raket zərbələrinin istifadəsi, habelə dövlət təbliğatının və 
onlayn informasiya müharibəsində rəsmi sosial media hesablarının istifadəsi ilə 
yadda qalan oldu. Çoxsaylı ölkələr və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı döyüşləri 
kəskin şəkildə qınadı və hər iki tərəfi gərginliyi azaltmağa və mənalı danışıqları 
təxirə salmadan davam etdirməyə çağırdı. Rusiya, Fransa və ABŞ-ın vasitəçiliyi 
ilə əldə olunan üç atəşkəs də müharibəni dayandıra bilmədi. Dağlıq 
Qarabağdakı ən böyük ikinci şəhər olan Şuşanın azad edilməsindən sonra İlham 
Əliyev, Vladimir Putin və Nikol Paşinyan arasında 10 noyabr 2020-ci il, saat 
00:00-dan (UTC+3) etibarən bütün döyüş əməliyyatlarını dayandıran atəşkəs 
bəyanatı imzalandı. Arayik Harutyunyan da döyüş əməliyyatlarının dayandığını 
təsdiqlədi. Müqaviləyə əsasən, Azərbaycan müharibə zamanı işğaldan azad 
etdiyi ərazilərə nəzarəti əlində saxladı. Ermənistan isə işğal altında olan digər 
ətraf əraziləri Azərbaycana qaytardı. Azərbaycan, həmçinin Türkiyə və İranla 
həmsərhəd olan Naxçıvana dəhliz əldə etdi. Təxminən 2000 rus əsgəri 
Ermənistan və Dağlıq Qarabağ arasındakı Laçın dəhlizi boyunca ən azı 5 il 
müddətinə sülhməramlı qüvvələr olaraq yerləşdirildi.

---

Tərtib edən: 
Qurbanzadə Mətin
 
Yardım edən: 
Əhmədov Aqşin
 
Yazarlar: 
Səlimov Mirpaşa & Əhmədov Aqşin & Qurbanzadə Mətin 
QRUP: 511.21