Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 43
Postmodern romanda reallığın qeyri-reallıqla çulğalan-
ması xüsusi bir məkan yaradır ki, oxucunu romanın bu bə-
dii məkanına salır. Bu bədii məkanda qəhrəmanlar həyatını
və daxili aləmini dərhal hiss edir.
Postmodern yazarlar insan və dünya arasındakı ziddiy-
yətləri simvolik obrazlardan, işarə və eyhamlardan istifadə
edərək, əsərin hüdudlarından kənarda olan məkanın bədii
izahını verməyə cəhd edirlər.
Bütöv qapalı dünyanın yaradılması fonunda postmo-
dernistlərin mifoloji və ya simvolik üsullara meyl etmələri
qanunauyğun olaraq ona gətirib çıxarır ki, dünyanın xaotik
başlanğıcına və mənzərəsinə işarə edən postmodern ro-
manda antiutopiyaya böyük maraq müşahidə olunur.
Pərviz Cəbrayılın «Yad dildə» antiutopiya romanında
İçərişəhər statusuna görə seçilmiş bir məkandır. Pərviz
Cəbrayılın «Yad dildə» əsərində də baş verən hadisələrin
İçərişəhərdə təsviri də səbəbsiz deyil. Əsərin qəhrəmanları
balaca məkanda İnternetə sığınırlar. Onların dünyası sığın-
dıqları bu internetdir. Təbii ki, «Yad dildə» əsəri semiotik
obrazların istifadəsi kimi diqqəti cəlb edir.
İlqar Fəhminin postmodernist üslubda qələmə aldığı və
«teatral roman» adlandırdığı «Akvarium» əsərində hadisə-
lər üç məkanda baş ver. İntihar səhnəsi ilə başlanan «Ak-
varium» əsərinin çıxış nöqtəsi premyeraya qədər ki, zaman
götürülür. «Akvarium» romanı kompozisiyası həm teatr,
həm akvarium, həm də Sahibin öz ata-baba mülkünün ye-
rində özü üçün tikdirdiyi yaşayış evinə çevirdiyi məkanda
inkişaf edir. Səhnə, tamaşa, pyes kimi reallığa əks məkan-
larda hadisələrin inkişafı diqqəti cəlb edir. Bədii məkanın
məhdudluğu əsəri pyesə yaxınlaşdırır. «Akvarium»da
İ. Fəhmi «akvarium»a üstün gəlmək üzrə bütün dramatiz-
