Bugun butun jahonda texnologiyalar yuksalish cho’qqisida


Sellyuloza asosidagi kompozitsion materiallar olish



Yüklə 1,56 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/34
tarix03.04.2023
ölçüsü1,56 Mb.
#92878
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   34
Kitob 5602 uzsmart.uz

2.2 Sellyuloza asosidagi kompozitsion materiallar olish 
Sellyuloza tabiiy polimerdir. U 1838-yilda fransuz kimyogar Sellyulozaning 
molekulyar og’irligi uning olinish usuliga qarab (yog’och yoki paxtadan) har-xil bo’ladi.  
 


15 

(1) 
 
olimi Anselmom Payenom tamonidan topilgan. Hozirgi paytda dunyo bo’yicha 
70.mln. tonnadan ko’proq sellyuloza ishlab chiqarili. Sellyuloza tabiatda kraxmal kabi 
o’simliklarda fotosintez reaksiyasi natijasida hosil bo’ladi. U o’simlik hujayralari 
qobiqlarining asosiy tarkibiy qismidir. Uning nomi shundan kelib chiqqan («sellula» -
hujayra). Paxta tolasi – bu deyarli toza selluloza (98% gacha), zig’ir va kanop tolalari 
ham asosan sellulozadan iborat. Yog’ochda u taxminan 50 % ni tashkil etadi.
Sellyuloza tolasimon modda, suvda ham, odatdagi organik erituvchilarda ham 
erimaydi. Uning erituvchisi shveyser reaktivi- mis(II) gidroksidning amiakli eritmasidir. 
Sellyuloza bu eritma bilan reaksiyaga kirishadi. 
 
Sellyulozaning oddiy va murakkab efirlari 
Pardozlovchi tarkiblar tayyorlashda parda hosil qiluvchi modda sifatida sellyuloza 
efirlari juda ko’p ishlatiladi. Efir sellyulozali lak-bo’yoq mahsulotlarini olishda oddiy 
(etilsellyuloza, benzilsellyuloza) va murakkab (nitratlar, atsetatlar, atsetobutiratlar) 
sellyuloza efirlaridan foydalaniladi. Sellyuloza makromolekulasining gidroksil (- OH ) 
guruhidagi vodorod atomlari reaksiyalar paytida kislotalar qoldig’iga almashtirilsa 
murakkab efirlar, spirt qoldig’iga almashtirilsa esa oddiy efirlar hosil bo’ladi. Bularning 
ichida ishlab chiqarishlarda eng ko’p qo’llaniladagani bu nitrosellyulozadir. 
Atsetilsellyuloza, bilan atsetobutiratsellulozaning qo’llanilish doirasi chegaralangan. 
O’rtacha oddiylikdagi sellyuloza efirlaridan amaliyotda etilsellyuloza qo’llaniladi.[14] 


Yüklə 1,56 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin