A. I. To’rayev, F. F. Axrorov, M. M. Rahmatov

Somoniylar davlatida davlat boshqaruv tizimi. 
Dargohdagi mansab va unvonlar tartibi. 
Amir-davlat boshqaruvchi oliy hukmdor. 
Xojibi buzrug (ulug’ hojib)-saroydagi eng ulug’ mansabdor 
bo’lib, unga saroy ahliga ko’z-quloq bo’lib turish vazifasi yuklatilgan 
edi. 
Sohibi xaros (saroy soqchilari boshlig’i)-amiri xaros oliy 
hukmdor farmonlarini ijro etuvchi bo’lganligi sababli, odamlar undan 
hukmdordan ko’ra ko’proq qo’rqar edilar. 
Bosh hojib-dargoh hamda boshqa muhim davlat idoralarining 
xafsizligini amalga oshirish xizmatini olib borgan.
Vakil-saroydagi barcha xo’jalik ishlarini boshqargan. Bu lavozim 
saroydagi eng e’tiborli kishilardan biri hisoblangan. 
Sharbatdor- amir sharobxonasining boshlig’i. 
Dasturxonchi-amirning oziq-ovqatiga javobgar shaxs bo’lgan. 
Tashtadorlar- amir hammomlari va hovuzlarining boshlig’i. 
Uning qo’l ostida bir necha mulozimlar bo’lgan. Tashtadorlar amirga 
juda yaqin odamlar bo’lgan. 
Ot boqarlar- amir otxonalari boshlig’i. U amirga qarashli minib 
yuriladigan otlarga egalik qilgan. 
Xo’jalik Bekasi-saroydagi xo’jalik ishlari bajargan. 
Devondagi mansab va unvonlar. 
Vazir yoki Xo’jayi kalon-davlatdagi barcha ma’muriy, siyosiy 
va xo’jalik muassasalarini nazorat qilgan. Bundan tashqari barcha 
harbiy kuchlarni ham boshqargan. 
1
Муртазаев.Р.Ҳ. Ўзбекистон тарихи. -T.: 2005. -Б.138. 
2
Баракаев.Ж, Ҳайдаров.Й. Бухоро тарихи. -T.: “Ўқитувчи”, 1991. -Б.43. 

---

36 
Mustavfi-moliyaviy ishlar ustidan nazorat olib borilgan. U 
xazinani ham boshqargan. 
Amid al-mulk-elchilik ishlari va muhim davlat ishlarini 
boshqargan. 
Sohibi ash-shurot-sipohiylar va shoh saroyini moddiy ta’minoti 
bilan shug’ullangan. Lashkar va sipohiylarga maosh bergan va ayni 
vaqtda harbiy intizomni ham bevosita kuzatib borgan.