Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc

Biçənək-Qapıcıq kadastr rayonu 
Buraya Şahbuz və Biçənək rayonlarınm yüksək dağlıq torpaqları daxildir. Bu 
yerlər üçün otlaq heyvandarlığı səciyyəvidir. Dağ-çəmən torpaqlannın müxtəlif 
formaları yayılmışdır. Müvafiq tədbirlər nəticəsində otlaqların vəziyyətini 
yaxşı-laşdırmaq mümkündür. 
Qeyd etmək lazımdır ki, ölkəmizin ərazisində olan torpaqların ədəbiyyatda 
olduğu kimi rayonlar və yarımrayonlar üzrə verilməsi, onların istifadəsi zamanı 
torpaqların məqsədli təyinatı və ekoloji-hüquqi rejimini başa düşməyi 
asanlaşdır-mağa xidmət edir. 
Torpaqdan istifadə hüququ 
Respublikamızın 
torpaq 
qanunvericiliyi 
ilk 
növbədə 
Azərbaycan 

---

Respublikasının Torpaq Məcəlləsindən, «Torpaq islahatı haqqında» Qanundan və 
digər normativ hüquqi aktlardan ibarətdir. 
Torpaq Məcəlləsi 25 iyun 1999-cu il tarixli 695-İQ saylı Azərbaycan 
Respublikasının Qanunu ilə təsdiq edilmiş, 8 av-qust 1999-cu ildə dərc edilərək 
qüvvəyə minmişdir. 
Torpaq Məcəlləsinin məqsədi respublikamızda torpaq üzərində mülkiyyətin 
müxtəlif 
növlərinin 
tətbiqi 
ə
sasında 
yaranan 
torpaq 
münasibətlərinin 
tənzimlənməsinə, torpaq mülkiyyətçiləri, istifadəçiləri və icarəçilərinin torpaqla bağlı 
vəzifələrinin yerinə yetirilməsinə və torpaq üzərində hüquqlarının müdafiəsinə, 
torpaqlardan səmərəli istifadə və onların mühafızəsi üçün şərait yaradılmasına, 
torpağın münbitliyinin bərpasına və artırılmasına, texnogen çirklənmə və dağılmadan 
korlanmış torpaqların rekultivasiyasına, təbii mühitin qorunub saxlanmasına və 
yaxşılaşdırılmasma yönəlmişdir. 
Torpaq qanunvericiliyinin ən mühüm tərkib hissəsindən biri olan bu Məcəllə 
torpağa aid hüquqi normalar toplusu kimi 23 fəsildən ibarətdir. Azərbaycan 
Respublikasının hüdudları daxilində vahid torpaq fondu müəyyənləşdirməklə Məcəllə 
bu fonda daxil olan torpaqları təyinatına və hüquqi rejiminə uyğun olaraq onların 
kateqoriyalarını da dəqiq müəyyənləşdirir (2-7-ci fəsillər). Məqsədli təyinatına və 
hüquqi rejiminə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının torpaqları aşağıdakı 
kateqoriyalara bölünür: 
-
kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar; 
- yaşayış məntəqələrinin (şəhərlərin, qəsəbələrin və kənd yaşayış 
məntəqələrinin) torpaqları; 
-
sənaye, nəqliyyat, rabitə, müdafıə və digər təyinath torpaqlar; 
-
xüsusi qorunan ərazilərin torpaqları; 
-
meşə fondu torpaqlan; 
-
su fondu torpaqları; 
-
ehtiyat fondu torpaqları (TM, maddə 9). 
Torpaq qanunvericiliyinə görə kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar kənd 
təsərrüfatı məhsullarımn istehsalı və emah, habelə kənd təsərrüfatı sahəsində 
elmi-tədqiqat, tədris, tədris-təcrübə və sınaq məqsədləri üçün istifadə edilir. Bu 
torpaqlar-da, həmçinin kənd təsərrüfatının səmərəli təşkil edilməsi üçün vacib olan 
müvafıq ekoloji və texniki tələblərə uyğun kommunikasiyalar, müvəqqəti tikililər və 
qurğular quraşdırmaq olar (TM, maddə 13). Örüş, otlaq (yay və qış otlaqları) və 
biçənək üçün torpaq sahələrinin də qanunvericilikdə məhz bu kateqoriyaya aid 
olduğu göstərilir (TM, maddə 16). 
Yaşayış məntəqələrinin torpaqlarının tərkibinə Torpaq Məcəlləsinə görə 
aşağıdakılar daxildir: 
-
ictimai və yaşayış tikinti massivlərində yerləşən yaşayış, mədəni-məişət, 

---

inzibati, ibadət və digər bina, tikili və qurğular altındakı, habelə bunlar üçün nəzərdə 
tutulan torpaq sahələri; 
-
ümumi istifadədə olan torpaqlarda yerləşən meydan, küçə, keçid, yol, sahil, 
park, meşə-park, xiyaban, bulvar, sututarlar, çimərlik və əhalinin ictimai tələbatının 
ödənilməsinə xidmət edən digər obyektlər altındakı torpaq sahələri; 
-
sənaye, kommersiya, kommunal, anbar tikinti massivlərində sənaye, 
kommunal, anbar tikililəri altında olan və bu kimi istehsal obyektlərinin inşası üçün 
nəzərdə tutulan torpaq sahələri; 
-
noqliyyat, rabitə və mühəndis kommunikasiyaları torpaqlarında dəmir yolu, 
avtomobil, çay, dəniz, hava, boru kəməri nəqliyyatına, mühəndis infrastrukturu və 
rabitə magistralına aid binalar, tikililər və qurğular altındakı, habelə bu məqsədlər 
üçün nəzərdə tutulan torpaq sahələri; 
-
təbiət abidələri, təbii parklar, milli dendroloji parklar, nəbatat bağları, meşə 
yerləşən, turizm və əhalinin kütləvi istirahəti üçün istifadə olunan xüsusi qorunan 
ə
razilərin, təbiəti mühafızə, təbii qoruq, sağlamlaşdırma, istirahət (rekreasiya) və 
tarix-mədəniyyət təyinatlı obyektlərin torpaqlan, habelə təbii müalicəvi xassəyə malik 
olan mənbələr yerləşən və tarix-mədəniyyət abidələri, muzey-qoruqlar və xatirə 
parkları, qəbiristanlıqlar, məzarlar, arxeoloji abidələr və digər obyektlərin yerləşdiyi 
torpaq sahələri; 
-
yerüstü su axarları, sututarlar, akvatoriyalar, su mühafızə zonaları, 
hidrotexniki və digər su təsərrüfatı qurğularmm yerləşdiyi su obyektləri torpaqları; 
-
kənd təsərrüfatı üçün istifadə olunan torpaqlardan şum və çoxillik əkmələr, 
habelə kənd təsərrüfatı binaları, tikililəri və qurğuları altındakı torpaq sahələri; 
-
hərbi və digər xüsusi hüquqi rejimli zonaların torpaq sahələri; 
-
şəhərsalmaya və digər fəaliyyətə cəlb olunmayan ehtiyatda qalan torpaq 
sahələri (TM, maddə 18). 
Qanunvericiliyə görə sənaye, nəqliyyat, rabitə və digər təyinath torpaqlara 
sənaye, rabitə, nəqliyyat, ticarət, ictimaiiaşə və digər istehsal və xidmət obyektlərinin 
yerləşdirilməsi və fəaliyyəti üçün ayrılan və əldə edilən torpaq sahələri sənaye, 
nəqliyyat, rabitə və digər təyinatlı torpaqlar sayılır (TM, maddə 22). 
Hərbi hissələrin, hərbi təhsil (təlim) müəssisələrinin, müdafıə və təhlükəsizlik 
orqanlan müəssisələrinin, idarələrinin və təşkilatlarının daimi yerləşdirilməsi və 
fəaliyyət gös-tərməsi üçün verilmiş torpaqlar müdafıə və təhlükəsizlik təyinatlı 
torpaqlar hesab edilir (TM, maddə 23). 
Xüsusi qorunan ərazilərinin torpaqları - xüsusi təbiəti mühafızə, elmi, 
tarix-mədəniyyət, estetik, istirahət (rekreasiya), sağlamlaşdırma və digər mühüm 
ə
həmiyyoto malik olan, müvafıq icra hakimiyyəti və yerli özünüidarə orqanları 
tərəfindən təsərrüfat istifadəsindən və mülki dövriyyədən tamamilə və ya qismən 
çıxarılan və üzərində xüsusi hüquqi rejim müəyyən edilən torpaqlardır. Bura: 

---