Pedagog bolalarimizga zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berish uchun, avvalo, Murabbiyning o'zi

Pedagogik odob-axlok va talaba xulq madaniyatini shakllantirishning asosiy omillari
Shuni aytish kerakki insonning ma'naviyati uning axloki, odobi. xulki, madaniyatidan tashkil topadi. Axlok esa akliy, xukukiy, diniy, iktisodiy va siyosiy bilimlar zamirida shakllanadi. Mazkur bilimlar uz navbatida inson axlokiy sifatlarining kamol topib, boyib borishida olib keladi. Demak axlok insonning ijobiy sifatlari majmuidir. Odob va axlok bir-biri bilan uzviy boglikdir. Odob aloxida bir shaxsning muayyan bir xislatini ifodalovchi axlokiy kategoriyadir.
Odob-bu xar bir insonning jamoa bilan bulgan mulokotiga xamda yurish-turishida uzini tuta bilishini kursatadi.
Axlok- jamiyatda kabul kilingan jamoatchilik fikri bilan ma'kullangan xulk odob normalari. Madaniyat-jamiyatning ana unda yashovchi fukarolarning faoliyati jarayonida tuplangan barcha ijobiy, akliy yutuklar majmuasi. Ma'naviyat-inson ongini aks ettiruvchi barcha ijobiy intellektual fazilatlar majmuasidir.Mustakil fikrlash- bu faxmlash, anglash, fikr yuritishdan boshlanadi. Tafakkur-inson ongidagi mavjud ilmiy-xayotiy bilimlar majmualarining keragini saralab olish va amaliyotga kullash. Ijodkor pedagog talab yoshlarning xulk madaniyatini shakllantirishda ma'naviy kadriyatlarning imkoniyatlaridan keng va samarali foydalanadi. Pedagog ijodkorligi natijasida talaba yoshlar ajdodlar tarixi, adabiyoti, san'ati, an'analari va urf-odatlari xakida chukur bilim oladi. Talabalarning ma'naviy merosga bulgan kizikishi oshadi. Dars jarayonida samimiy, sog'lom ma'naviy muxit yaratiladi. Ma'naviy meros manbaalaridan samarali foydalanish natijasida talabalarning xulk madaniyati kamol topadi. Talaba yoshlarning xulk madaniyatni shakllantirish, birinchidan, dars jarayonining muvaffakiyatli bulishiga, ikkinchidan ta'lim mazmuniga va pedagog - talaba xamkorlik faoliyatiga borlik. Hamkorlikdagi faoliyat ijodkorlikni, mas'uliyatni, faollikni talab kiladi. Bunday xar bir darsdan pedagog maksadni anik kura bilishi, amalga oshiriladigan vazifalarni tugri belgilab olishi lozim;
- dars jarayonidagi bilimlar mazmunining ilmiyligi, izchilligi va tarbiyaviy xarakteri, kizikarliligi talabalarda ta'lim va tarbiyaviy tomondan urganiladigan bilimga bulgan kizikishni kuchaytiradi.Ularning bilimini kengaytirish yuksak xulkli bulish kabi kunikma va malakalarini shakllantiradi.
Dars jarayonida pedagog ma'naviy meros manbalaridan ustalik bilan., foydalanishi, ularning ta'lim va tarbiyaniy ta'sirini xisobga olish darsni "kanday tarzda tashkil etilishidan kat'iy nazar (uyin darsi, munozara darsi, sinov darsi va x.k.), uni uyushtrishda faol, ijodkor, kat'iy bulishi, ma'naviy merosni yaxshi bilishi va uni amaliyotga tadbik kila olishi zarur. Talabalarning ogzaki mustakil tayyorgarligi asosida noan'anaviy dare shakllarini uyushtirish xam xulk madaniyatini shakllantirishning samarali usullaridan xisoblanadi. Bunda turli mavzulardagi baxs - munozara darslarini utkazish mumkin. Bunday darslar etarli tayyorgarlik, maxorat va keng kulamli bilim, tajriba, mustakillikka asoslangan xolla tashkil etilsa, talabaning xulk madaniyatini shakllantiruvchi kuyidagi ijobiy natijalarni beradi:
- dars davomida talabaning erkinligi, mustakilligi, faolligiga erishiladi;
- talabalar jamoa fikriga tayanishga, uni xurmat kilishga urganadilar, bu bilan ularda uzaro xurmat, mulokat madaniyati tarbiyalana boradi; U - talabalar uz fikr - muloxazalarini, karashlarini ximoya kilish, ularni boshkalarga etkazish maxoratini egallaydilar;
- talabalarda u yoki bu adibning karashlarini, xalk pedagogikasi, xaet , tajribasi asosida kutarib chikilgan muammolar moxiyatini davr bilan boglash atrof muxit talabi imkoniyati asoslarni xakkoniy baxolash malakasi shakllanadi;
- talabalarning uzbek xalkining ma'naviy turmush tarzi xakidagi bilim darajasi ortadi, axlokiy - ma'naviy sifatlari shakllanadi;
- xar bir talabada uz-uziga talabchanlik, uz-uzini nazorat kilish xissi ortadi, uz ustida ishlashga, uzini anglashga e'tibor kuchaydi. Bunday muvaffakiyatli natija sinov darslari, yakuniy darslarda namoyon buladi. Talaba xulk madaniyatini asosiy mezonlari: insonparvarlik, mexnatsevarlik, milliy g'urur, vatanparvarlik, mexr-muxabbat, imon, ijodkorlik, faollik, tashabuskorlik, uz-uzini nazorat kilish va uz-uzini baxolashni talab egadi. Bu talab talabaning Vatan, ota-ona, dustlari, jamoa oldidagi burchi vazifalariga, ta'lim-tarbiya jarayonida namoyon buladigan faollik, ijodkorlik xususiyatlariga munosabati orkali amalga oshiriladi. Ta'limning samarali shakllari an'ananiy va noan'anaviy dars turlari vositalari va usullaridan jumladan, ta'lim jarayonida talabalarning turli ijodiy yozma ishlari: insho, referat, konspekt, ma'ruza kabi turlaridan keng foydalanish zarur. Dars jarayonida talabalarning yozma ijodiy ishlaridan samarali foydalanish uchun kator u pedagogik shartlarga amal kilish zarur.
Bunda:
- mustakil ijodiy ishlarning turlari, mavzusi, xarakteri va unga kuyiladigan talablar anik belgilab berilishi;
- chet- tili, adabiyot na boshka darslarda mustakil yozma ishlarni uyushtirish va ularni amalga oshirish uchun kiska uslubiy tavsiyalar tayyorlash;
-pedagog ma'navii sifatlarini, ma'navii tarixi, kadriyatlar mazmuni va xarakteri xakida etarlicha bilimga ega bulishy, ularning tarbiyaviy imkoniyatlaridan samarali foydalanish yullarini bilishi;
-pedagog xam, talaba xam darslik va kushimcha manbalar bilan mustakil ishlashi;
-pedagog ta'limni tashkil etishning an'anaviy va noan'anaviy shakllari, ularning tarbiyaviy imkoniyatlari, ish natijalari xakida tuliq pedagogik bilim bilan kurollangan bulishi;
-Pedagog xar bir dars mavzusi, dars shakli, usul va vositalarini talaba xulq madaniyatining shakllariga ta'sirini oldindan kura bilishi;
-yozma ijodiy ishlar talabalarning ixtiyoriyligi, ijodkorligi, kizikishi asosida amalga oshirilishi lozim. Talabalarning xulk madaniyatini shakllantirishda ijobiy ta'sir etadigan vositalar.
a) inson xissiyoti bilan boglik, uning idroki, tafakkuri, tasavvuri, maxsuli bulgan madaniy estetik manbalar, adabiyotlar, tasviriy san'at, asarlari, musika, ilm-fan, diniy manbalar va x. k;
b) illyustrasiya materiallari madaniy meros sifatida kadrlanadigan jugrofik xaritalar, (Al-Xorazmiy yaratgan xarita), matematik- astronomiya jadvallari (Beruniy, Ulugbek), miniatyuralar (Bexzod), xalk amaliy san'ati namunalari, milliy kiyimlar, va x.k;
v) tabiiy ulkashunoslik materiallari: tarixiy me'morchilik obidalari, aziz kadamjoylar, marifiy maskanlar, uy- muzeylar va x.k;
g) obrazli- ta'sirchan ifoda vositalari (ma'navii meros xakida diafilm, kinofilm, saxna asarlari, radio eshitgirishlari, oynai-jaxon kursatuvlari, matbuot materiallari);
d) o'quv- tarbiyaviy, ijodiy kurgazmali vositalari talabalar yoki pedagog tomonidan tayyorlanadigan jadvallar, xar xil ijodiy ishlar, referat, ma'ruza, konspekt, kichik - kichik poetik asarlar, manzaralar tasviri va x.k.
Bu vositalardan dars jarayonida unumli foydalanish, noan'anaviy dars shakllarining amaliyotga keng joriy etish imkoniyatini yaratadi.