Pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasyy



Yüklə 2,54 Mb.
səhifə23/43
tarix07.01.2024
ölçüsü2,54 Mb.
#205384
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   43
Qiyosiy pedagogika OMK (2)

Meýilnama:
1. Germaniýada mekdebe çenli bilim we mekdep bilimi.
2. Germaniýada hünär we tehniki bilim.
3. Germaniýada ýokary bilim we döwlet uniwersitetleri.
4. Fransiýada bilim ulgamynyň aýratynlyklary.
5. Mekdebe çenli bilim we onuň mazmuny.
6. Orta we ýokary bilim. Daşarky bilim we işgärler bilen üpjün etmek.
`
Germaniýa Federatiw Respublikasy 16 garaşsyz federal ştatdan (welaýatdan) ybarat bolup, olaryň hersinde dürli bilim ulgamy bar. Bilim edaralary esasan döwlete degişlidir we olar üçin bilim maksatnamasy üçin döwlet görkezmeleri bar.
Bilimi durmuşa geçirmek we dolandyrmak Federal Lander (FE) hökümetiniň ygtyýaryna girýär, ýöne merkezden umumy ýolbaşçy hem bar: Bilim ministrligi bilim syýasaty düşünjesini ösdürýär, EOYU-lary giňeltmek üçin serişdeleri bölüp berýär.
Germaniýa Federatiw Respublikasynyň konstitusiýasyna laýyklykda, her bir federal ýer öz çäginde mekdep we ýokary bilim meýilnamalaşdyrmak we durmuşa geçirmek üçin jogapkär bolsa-da, ähli federal ýerler we federal hökümet umumy bilim we ýokary okuw jaýlary üçin jogapkärdir. okuw kurslarynda agzybirligi üpjün etmek maksady bilen. Federal guramalaryň we federal sebitleriň bilim pudagyndaky syýasaty ylalaşyldy: bilimiň dowamlylygy, dynç alyş, okuw meýilnamasy, synaglaryň özara ykrar edilmegi, şahadatnamalar, mekdebi gutarandygy baradaky şahadatnamalar, diplomlar, atlar.
Federal hökümetiň ygtyýarlyklary, maliýeleşdirmek ýaly esasy kanunlary kabul etmekde çäklidir. Bilim çykdajylary barada aşakdakylary aýdyp bolar:
islendik federal ýerler döwlet umumy bilim we hünär okuw jaýlarynda okamak üçin pul almaýar;
ähli federal ýurtlarda okuwçylary öýden mekdebe we mekdepden öýe daşaýan awtobuslar bilen üpjün edýär;
okuwçylaryň hemmesine diýen ýaly çykdajylaryň az böleginde okuw kitaplary we okuw gollanmalary berilýär;
Bar bolan federal kanunlara laýyklykda, döwlet okuwçylaryň we okuwçylaryň käbir kategoriýalaryna maliýe goldawyny berýär.
Germaniýada dini mekdepleri goşmak bilen hususy mekdeplere rugsat berilýär. Okuwçylaryň takmynan 8% -i bu mekdeplerde okaýar. Hususy mekdepleriň döwlet mekdepleri bilen deňeşdirilende bilim programmalaryny saýlamak hukugynyň bardygy sebäpli dürli pedagogiki alternatiwalar tassyklandy.
Kem-kemden tapawutlandyrylan bilim ulgamy girizilýär, ýagny her bir okuwça ukyplaryna we dürli okuw ugurlaryna görä çeýe çemeleşme girizilýär.
Umuman, nemes bilim ulgamy birnäçe tapgyry öz içine alýar:
Başlangyç bilim: mekdep biliminiň 1-nji tapgyryna degişlidir we mekdebe çenli okuw jaýlaryny öz içine alýar. Esasan bu çagalar baglary, taýýarlyk sapaklary we giriş toparlary bolup, çagalaryň bu ýerlere gatnaşmagy ene-atalaryň islegi boýunça 3 ýyl meýletin.
2. Bilimiň birinji tapgyry. (Primastufe) başlangyç mekdebi, 6 ýaşyndan okaýar. Okuwyň dowamlylygy 4 ýyl, Berlinde we Brandenburgda 6 ýyl. Bu etapda bilimiň maksady, çagalara bilimiň ikinji basgançagynda bir ýa-da başga bir mekdepde bilimini dowam etdirmäge mümkinçilik berýän esasy bilimleri bermekdir.
3. Bilimiň ikinji basgançagy (Sekundastufe I), çagalar öz ukyplaryna görä degişli okuw jaýlaryna ugrukdyrylýar: başlangyç mekdepler, hakyky mekdepler, gimnaziýalar, umumy bilim berýän mekdepler. Talyplar diňe hakyky we başlangyç mekdepleri gutarandan soň bilim şahadatnamasyny alýarlar.
4. Bilimiň ikinji tapgyry (Sekundastufe II) gimnaziýanyň ýokary synplaryny, şeýle hem edaralarda hünär bilimini we hünär bilimini öz içine alýar. Institutlarda hünär okuwyna “bilim ulgamy” hem diýilýär, onda önümçilikde tejribe we tejribe 2 ýyllap amala aşyrylýar, bu okuwyň tamamlanmagy orta bilimiň gutarmagyna deňdir we ahyrynda diňe gyşda hünär pudagynda bolýar. dowam edip biler. Gimnaziýada 3 ýyl okuwdan soň, talyplar islenýän ýokary okuw jaýyna girmäge mümkinçilik berýän umumy şahadatnama - matrisa şahadatnamasy - abitur alýarlar.
5. Bilimiň üçünji basgançagy, ýokary bilim diplomlaryny berýän ýokary okuw jaýlary we okuw jaýlarydyr.
Germaniýada ýokary bilim. Germaniýanyň ýokary okuw mekdepleri köp asyrlyk däp-dessurlary we beýik intellektuallary bilen buýsanýarlar. Uniwersitet biliminiň reformaçysy Wilgelm fon Humboldt tarapyndan girizilen "ylym bilen bilimiň bitewiligi" ýörelgesi henizem hereket edýär, bu bolsa mugallymlaryň we okuwçylaryň ylmy gözlegler bilen meşgullanmalydygyny görkezýär. Häzirki wagtda bu ideal pikir birneme üýtgedi we talyplar peýdaly hünärleri we amaly endikleri edinmegiň tarapdary. Şol sebäpli Germaniýada "ýokary ýörite mekdepler" (Fachhochschulen) örän meşhur, okuwyň dowamlylygy has gysga bolan okuw meýilnamasy uniwersitetlere garanyňda has ýakyn. Theewropa Bileleşigi (EUB) maksatnamasyny durmuşa geçirmek üçin döredilen, bilim standartlary CountriesB ýurtlary birleşdirildi (birmeňzeşleşdirme), diplomlar bu ýurtlarda hereket edýär.
Germaniýa köpden bäri ylym we medeniýet merkezi hökmünde tanalýar. Şiller, Gýote, Şnegger, Gamboldt, Kant, Hegel we beýik şahyrlar, ýazyjylar, filosoflar we jemgyýetçilik işgärleri hemmeler üçin mälim. Germaniýada orta asyrlarda döredilen 1-nji uniwersitet bar. Iň köne uniwersitet 1386-njy ýylda döredilen Heidelberg uniwersitetidir. 1388-nji ýylda döredilen Köln uniwersiteti iň köne uniwersitetleriň biridir. Bu okuw jaýlary gadymy däp-dessurlary we nusgawy bilimi bilen meşhurdyr.
Häzirki wagtda uniwersitetleriň we beýleki ýokary okuw jaýlarynyň sany ep-esli artdy we bilim ulgamy hem üýtgedi. Öňküsi ýaly gumanitar bilim däpleri möhüm orny eýeleýär, ýöne tehniki bilim, teoriýa bilen amaly bitewilik we dersara bilim hem öňe çykýar. Educationokary okuw jaýlary ylymda we tehnologiýada soňky gazananlary görkezýän programmalary hödürleýär. Bu maksat bilen okuw meýilnamasyna täzeden seredilýär.
Germaniýada 300-den gowrak uniwersitet bar, olar 16 federal ştatda ýerleşýär. Şolaryň arasynda Heidelberg uniwersiteti 1385-nji ýylda esaslandyrylan iň köne. Dürli hünärler boýunça 400-den gowrak okuw maksatnamasy giň isleg döredýär, bu ýerde islenýän hünäri alyp bilersiňiz we dersara gözleg geçirip bilersiňiz. German akademiki ýokary okuw mekdeplerinde "akademiki erkinlik" agdyklyk edýär, ýagny berk okuw meýilnamasy ýok, hökmany leksiýalar az we okuwçylaryň köp saýlawy bar. Şonuň üçin öz ýurdunda berk düzgünleri öwrenen daşary ýurtly talyplar okuw ýylynyň başynda käbir kynçylyklary başdan geçirýärler. ABŞ-nyň Wiskonsin şäherinden Jon Wolfe "Garaşsyz işe taýynlaň" -diýdi. Bu ýerde professorlary ABŞ-dan has az görersiňiz. Saňa gözegçilik ýok. Bu ýerde mugallym üçin däl-de, özüm üçin bilim almalydygymy öwrendim. "6

Germaniýa Federal Respublikasynyň Bilim baradaky Esasy Kanunyna laýyklykda, her bir raýat öz şahsyýetini erkin ösdürmäge, zehinine, meýillerine we başarnyklaryna baglylykda mekdebi, okuw ýerini we hünäri saýlamaga haklydyr. Bilim pudagynda şeýle syýasatyň maksady, her bir adama öz gyzyklanmalaryna we talaplaryna laýyk gelýän hünärli bilim almaga mümkinçilik bermek üçin mümkin boldugyça kömek etmekdir.


Germaniýanyň her bir raýatynyň ömrüniň dowamynda umumy, ýokary we hünär bilimini almaga mümkinçiligi bar. Germaniýa ösen senagat ýurtlarynyň biri bolansoň, ýokary hünärli hünärmenlere uly zerurlyk bar. German hökümeti dürli ugurlar boýunça hil hünärmenlerini taýýarlamaga gyzyklanýar. Şonuň üçin nemes bilim ulgamynyň ösüşine köp mukdarda pul bölünip berilýär.
Mekdebe çenli bilim ulgamy nemes bilim ulgamynda möhüm tapgyrdyr. Mekdebe çenli bilim çagalar bagynda geçirilýär. Çagalar 3-6 ýaşdan mekdep ýaşyna çenli çagalar bagyna gidýärler. Ösüşi pes ýa-da kämillik ýaşyna ýetmedik çagalar mekdebe çenli synplara (nemesçe: Vorklassen) we mekdeplere baglanan çagalar baglaryna (nemesçe: Schulkindergarten) gatnaşýarlar. Bu çagalar baglary aýratyn FE düzgünine laýyklykda mekdebe çenli ýa-da başlangyç bilim pudagyna degişlidir.
Mekdebe çenli çagalar hökmany däl, ýöne FE-leriň köpüsinde ösüş gijikdirilen çagalar üçin hökmany. Çagalar baglary bilimiň has pes derejesi hasaplanýar, ýöne olar döwlet ulgamynyň bir bölegi däl. Çagalar baglary dürli jemgyýetçilik guramalary, haýyr-sahawat birleşikleri, kärhanalar, hususy adamlar we dini guramalar tarapyndan maliýeleşdirilýär. Germaniýada 3-6 ýaş aralygyndaky çagalaryň 80% çagalar baglaryna gatnaýar.
Çagalar bagy, nemesler tarapyndan başlanan we köp daşary ýurtlar tarapyndan öwrenilen we kabul edilen okuw jaýy. Aboveokarda belläp geçişimiz ýaly, bu döwlet ulgamynyň bir bölegi däl, eýsem ýaşlary goldaýan edaralar ulgamynyň bir bölegi. 1996-njy ýyldan başlap, çagalar bagyna gatnamagyň kanuny kadalary işlenip düzüldi. Çagalary çagalar bagyna ibermek meýletin. Ene-atalara girdejilerine baglylykda çagalar bagyna gatnamak üçin töleg alynýar.
Çagalar bagyna taýýarlyk sapaklary we giriş toparlary mekdep biliminiň birinji tapgyrynyň bir bölegidir.
Mekdebiň ilkinji gününde nemes başlangyç synp okuwçysyna süýjülerden we zerur okuw esbaplaryndan ybarat "mekdep sowgady" (kulyok) berilýär.
Germaniýada hökmany okuw 6 ýyldan 19 ýyla çenli, şonuň üçin okuw jemi 13 ýyl. Bu döwrüň ahyrynda, ekzamenleri üstünlikli tabşyrandan soň, okuwçy gutardyş şahadatnamasyny alýar we ýokary okuw jaýyna girmäge haklydyr. Germaniýada her mekdep öz federal döwletiniň ygtyýaryndadyr. Şonuň üçin maksatnamalar, düzgünler we okuwyň dowamlylygy ýurduň dürli federal sebitlerinde tapawutlanýar.
Germaniýada mekdep bilim ulgamy başlangyç mekdepden (Primastufe) we orta bilim edaralaryndan (Sekundastufe) ybarat iki derejeli ulgamdyr. 9 ýyl doly okuw, käbir federal ýurtlarda 10 ýyl hökmany. Bu döwürden soň, gündelik mekdebiň indiki derejesinde okuwyny dowam etdirmek islemeýän 18 ýaşdan kiçi okuwçylar hünärment mekdeplerinde okamalydyrlar.
GFR-de federal ýerler bilim ulgamynyň esasy bölekleri üçin jogapkärdir. Publichli döwlet mekdeplerinde bilim mugt. Okuw gollanmalary we okuw kitaplary okuwçylara bölekleýin mugt berilýär. Dini okuwlar hökmany däl. Talyp 14 ýaşynda bu dersi öwrenmegi saýlaýar. Bilim spektri, federal ýerleriň maliýe goldawyny ulanýan dürli guramalaryň hususy mekdepleri bilen doldurylýar.


  1. Yüklə 2,54 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   43




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin