Pedagogika tarixi fan sifatida. Eng qadimgi davrlardan VII asrgacha ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar. Reja

1. Janubiy Koreya ta’lim tizimi
Education in South Korea
Total 99.9%
Male 99.9%
Female 99.9%
Primary 3.3 million
Secondary 4.0 million
Post secondary 3.6 million
Attainment
Secondary diploma 97%
Post-secondary diploma 65%
Education in South Korea is provided by both public schools and private
schools. Both types of schools receive funding from the government, although
the amount that the private schools receive is less than the amount of the state
schools.
Higher education is an overwhelmingly serious matter in South Korea, where
it is viewed as one of the fundamental values of South Korean life. There,
academic success is often a source of pride for families and within South
Korean society at large. South Koreans view education as the main propeller of
social mobility for themselves and their family as a gateway to the middle class.
Graduating from a top university is the ultimate marker of high status, future
socioeconomic status, marriage prospects, and prestige and respectable
employment prospects. Pressure to succeed academically is deeply ingrained in
South Korean children from an early age.
In 2010, the country spent 7.6% of its GDP on all levels of education –
significantly more than the Organization for Economic Cooperation and
Development (OECD) average of 6.3%. The country has fostered an education
system that helped transform the country and rapidly grow its economy over
the past 60 years. South Korea’s zeal for education and its students’ desires to
get into a prestigious university is one of the highest in the world, as the
entrance into a top tier higher educational institution leads to a prestigious,
secure and well-paid job with the government, banks, a major South Korean
business conglomerate such as Samsung or LG Electronics. With incredible
pressure on high school students to secure places at the nation’s best
universities, its institutional reputation and alumni networks are strong
predictors of future job and career prospects. The top three universities in South
Korea, often referred to as "SKY", are Seoul National University, Korea
University and Yonsei University. Competition for top marks and studying hard
to be the top student is deeply ingrained in the psyche of South Korean students
at a young age.
International reception for South Korean education is divided. It has been
praised for various reasons, including its comparatively high results and its
major role in ushering South Korea's economic development. Many political
leaders, including U.S. President Barack Obama, have praised the country's
rigorous school system, from which over 85 percent of South Korean high
school graduates go on to college. In addition, bachelor's degrees are held by
65 percent of South Koreans aged 25–34, the most in the OECD (whose global
average is 39 percent).
Its rigid and hierarchical structure, however, has been criticized for harming
creativity and innovation; described as intensely and "brutally" competitive, the
system is often blamed for the high suicide rate in South Korea, and particularly
the growing rates among those aged 10–19. Various outlets have reported on
the nationwide anxiety around the country's college entrance exams, which
determine the trajectory of students' entire lives and careers. The institution has
also produced an oversupply of university graduates in South Korea; in the first
quarter of 2013 alone, nearly 3.3 million South Korean university graduates
were jobless, leading many graduates overqualified for jobs requiring less
education. Further criticism has been stemmed for causing labor shortages in
various vocational occupations, many of which go unfilled. Despite strong
criticism and research statistics pointing alternative career options often with
higher pay and greater employment prospects than many jobs requiring a
university degree, a number of South Korean parents still continue to encourage
their children to enter university rather than vocational schools1
2. Janubiy Koreyada ta'lim.
3. Aholining savodxonlik darajasi:
4. Jami 99,9%
5. Erkak 99,9%
6. Ayol 99,9%
7. Ta’im muassasalariga jalb etilish:
8. Boshlang'ich 3,3 million
9. O'rta 4.0 million
10. O'rtadan keyingi ta’lim 3,6 million
11. O'rta diplom 97%
12. keyingi -o'rta diplom 65%
13. Janubiy Koreyada ta'lim Davlat maktablarida va xususiy maktablarda
tashkil etiladi. Xususiy maktablar qabul miqdori davlat maktablaridanm
kamroq bo'ladi.Oliy ta'limga ega bo’lish Janubiy Koreyada hayot
fundamental qadriyatlaridan biri sifatida e'tirof etiladi. Akademik
muvaffaqiyat – juda jiddiy masala.bo’lib, oilalar va keng Janubiy
Koreya jamiyatida g'urur manbai hisoblanadi. Nufuzli oliy o'quv yurtini
tamomlash jamiyatda ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan yuksak maqomga,
nikoh istiqbollari, nufuzli va hurmatli ish istiqbollari uchun debocha
hisoblanadi.Janubiy Koreyada oliy ilmiy muvaffaqiyatga erishish uchun
bolalarni tayyorlash erta yoshdan boshlanadi.
Kopeyadagibarchatinglovchilarning 6,5 foizibо‘lajakpedagoglardir.
Mamlakatda
11taо‘qituvchilarkollejlarimavjud.Harbirprovinsiyaо‘zkollejigaega.
Boshlang‘ichsinfо‘qituvchisibо‘lishuchun 2 yilо‘qishkerak1982 –
yildamaktabgachatarbiyahaqidaqonunqabulqilindiva 80%gakengaydi.
Yaponiya maktablari ikkinchi jahon urushidan keyinoq Amerika ta’limi
yo’lidan bordi. Lekin shunga qaramay, bu ikki mamlakat o’quv dasturida bir qator
farqlar ko’zga tashlanadi. Yaponiyada o’quv dasturlari jiddiy murakkablashtirilgan,
asosiy fanlar majmui ancha keng, bir qator yangi maxsus va fakultativ kurslar
kiritilgan. Masalan, umumiy o’rta ta’lim maktablarining yangi musiqa ta’limi o’quv
dasturiga milliy va jahon mumtoz musiqasini o’rganish ham kiritilgan.
1Education in South Korea(https://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_South_Korea)
Shuni ta’kidlash lozimki, iqtisodiy rivojlangan davlatlarda XX asrning 60-80-
yillarida tabiiy-ilmiy ta’lim dasturi tarkibiga fizika, ximiya, biologiya, ba’zi hollarda
astronomiya, geologiya, mineralogiya, fiziologiya, ekologiya elementlari kiritilib, u
AQSh va Frantsiyada 4 yil, Buyuk Britaniyada 6 yil, Germaniyada 2 yil o’qitiladi.
O’kuv dasturlarini integratsiyalash jarayonida yangi-yangi kurslar paydo bo’la
boshladi. Frantsiyada XX asrning 70-80-yillarda to’liqsiz o’rta maktablar o’kuv
dasturidagi tabiiy-ilmiy va gumanitar turkumiga eksperimental, iqtisodiy-gumanitar
kurslar kiritiladi.
Hozirgi paytlarda rivojlangan mamlakatlar o’quv dasturiga
integratsiyalashtirilgan kurslarni kiritish to’la amalga oshirildi: Frantsiya
maktablarida ularga 6-10 foiz, Buyuk Britaniya maktablarida 15 foiz o’quv soatlari
ajratildi.
Maktablarda amalga oshirilayotgan islohotlar ta’lim ishini tabaqalashtirish
muammolarini keltirib chiqardi.
Iqtisodiy rivojlangan xorijiy mamlakatlarda ta’limni tabaqalashtirish eng
dolzarb masalaga aylangan. O’quvchilarni tabaqalashtirib o’qitish xorijiy
mamlakatlarda asosan boshlang’ich ta’lim kursidan keyin amalga oshiriladi.
Masalan, frantsuz pedagoglari ta’lim jarayonida sinf o’quvchilarini uch tabaqaga
ajratib o’qitishni afzal ko’radilar. Bular quyidagilar:
1. Gomogenlar – matematika va gumanitar yo’nalishda ish olib borsa
bo’ladigan o’quvchilar.
2. Yarim gomogen – tabiiy turkumdagi fanlarni o’zlashtira olishga moyil
o’kuvchilar.
3. Gegeron – barcha fanlarni xar xil saviyada o’zlashtiradigan o’quvchilar va
hokazo.
Tabaqalashtirish jarayonining yangi muhim yo’nalishi to’ldiruvchi ta’limni
rivojlantirish bo’lib qolmoqda.
To’ldiruvchi maktablar paydo bo’lishining sababi AQSh va G’arbiy
Yevropada o’zlashtirishi past o’quvchilarning ko’payib borayotganligi, funktsional
savodsizlik avj olayotganligidir.
To’ldiruvchi ta’lim maktabgacha tarbiya muassasalarida, maktab va
litseylarda amalga oshirilmoqda. AQShda bu xizmatga ommaviy axborot
vositalarinig imkoniyatlari xam safarbar etilgan. Milliy telekompaniya maxsus
o’quv kanali orqali 130 soatlik o’quv ko’rsatuvlari tashkil etiladi.
O’quv jarayonlarini tabaqalashtirib olib borish bo’yicha chet el
mamlakatlarining ko’pchiligida tadqiqotlar davom ettirilmoqda.
Rivojlangan davlatlarda iqtidorli bolalarga e’tibor tobora ortib bormoqda.
Keyingi davrlarda o’z tengdoshlariga nisbatan qobiliyatda bir necha barobor
ilgarilab ketgan bolalar ko’plab topilmoqda. Ular o’qishni juda erta boshlab ta’lim
kurslarini o’zlashtirishda katta shov-shuvlarga sabab bo’ladigan darajada
muvaffaqiyatlarga erishadilar.
Shunday iqtidorlar maktabi G’arbda XX asrning 60-yillardayoq paydo
bo’lgan edi. Bunday maktablarning o’quv dasturlari bolalar qobiliyati va
imkoniyatini to’la ro’yobga chiqarishni ta’minlab berish darajasida murakkab
tuzilgan.
Qobiliyatli bolalar bilan ishlash dasturlari AQSHda keng quloch yoygan.
Ayrim shaharlarda oliy toifali bolalar bog’chalari ochilgan bo’lib, ularda 4-5 yoshli
o’quvchilar maktab dasturida o’qitiladilar. AQSHda “Merit” dasturi asosida har yili
yuqori sinflar va kollejlardan eng qobiliyatli bolalardan 600 mingtasi tanlab olinadi.
Ular o’rtasida test sinovlari o’tkazilib eng qobiliyatli 35 ming o’quvchi tanlab
olinadi va o’qitiladi. Ularga turli imtiyozlar, stipendiyalar, yaxshi shart-sharoitga
ega bo’lgan turarjoy, eng oliy darajadagi universitetlarga qabul va boshqalar amalga
oshiriladi.
Lekin iqtidorli bolalarga qarama-qarshi qutbda turgan aqli zaif
o’quvchilarning taqdiri ham chet ellik hamkasblarni tobora tashvishlantirmoqda,
bunday holni kelib chiqish sabablarini o’rganish, oldini olish bo’yicha ko’pgina
profilaktik ishlar olib borilmoqda va ular uchun maxsus maktablar ochilmoqda.
Lekin statistik ma’lumotlar bunday bolalar soni tobora oshib borayotganligini
ko’rsatayotir.
XX asrning 70-yillarida AQSHda kelajak maktabi umummilliy loyihasini
amalga oshirishga kirishildi. Bu eksperiment mazmuni o’qituvchi buyrug’i bilan ish
tutish, ko’proq o’quvchilarga mustaqil ishlash imkoniyatini berishdan iborat. Ta’lim
tarkibi sinfda ishlash, mustaqil mashg’ulot, o’qituvchi konsultatsiyasini o’z ichiga
oladi.
Germaniya maktablarida sinfda o’quvchilar sonini qisqartirish sari yo’l
tutilgan. Bunday o’quvchilarning har biriga individual paketlar (topshiriqlar)
tarqatiladi. Toshiriqlarni o’quvchi mustaqil bajaradi, lozim bo’lganda u
o’qituvchidan konsultatsiya oladi.
Yuqorida bayon qilinganlardan ko’zda tutilgan maqsadlar:
- maktablarning insonparvarlik, umuminsoniylik yo’nalishlarini kuchaytirish;
- o’quvchi shaxsini shakllantirishning eng samarali yo’llarini qidirib topish;
- tarbiyaning yangi shakllarda – o’quvchilar kengashi, maktab kengashlaridan,
tarbiyaviy o’yinlardan foydalanish;
- maktab o’quv dasturlarini ixtisoslashtirish, fanlarning o’zaro aloqasini
mustahkamlash, takomillashtirish;
- maktabni mehnat, insoniy faoliyat bilan yakinlashtirish, kasbga yo’naltirish
ishlarini qayta tashkil etish;
- tabaqalashtirib o’qitishni yo’lga ko’yish, maxsus o’kuv muassasalarini (xam
iqtidorli, xam aqliy, jismoniy zaif o’quvchilar uchun) rivojlantirish;
- yangi, ya’ni o’quv texnik vositalarni ta’limdagi salmog’ini oshirish,
o’kituvchilar uchun kompyuter ta’limini yo’lga ko’yish;
- pedagogik g’oyalarni amalga oshirishda keng kamrovli tadqiqotlarni amalga
oshirishdan iboratdir.
Amerika Qo’shma shtatlarida ta’lim tizimining tuzilishi quyidagicha:
1) bolalar 3 yoshdan 5 yoshgacha tarbiyalanadigan maktabgacha tarbiya
muassasalari;
2) 1-8- sinflargacha bo’lgan boshlang’ich maktablar (bunday maktablarda 6
yoshdan 13 yoshgacha o’qiydilar);
3) 9-12-sinflardan iborat o’rta maktablar (bu maktablarda 14-17 yoshgacha
bo’lgan bolalar ta’lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat.
4) Amerika Qo’shma SHtatlarida navbatdagi ta’lim boskichi oliy ta’lim
bo’lib, u 2 yoki 4 yil o’qitiladigan kollejlar xamda dorilfununlar va boshka oliy
o’kuv yurtlari tarkibida tashkil etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir.
AQShda majburiy ta’lim 16 yoshgacha amal qiladi. Bu mamlakatdagi o’quv
yurtlari davlat, jamoa, xususiylar tasarrufida va diniy muassasalar ixtiyorida bo’lishi
mumkin.
Amerikada 3 yoshgacha bolalar tarbiyasi bilan onalar shug’ullanadilar, lekin
ularga hech qanday imtiyozlar berilmagan. Uch yoshdan besh yoshgacha xususiy
yoki davlat bog’chalaridan foydalanish mumkin, lekin bolalar bog’chalari kichik va
bu tizim kam rivojlangan. Enaga yonlash bir xaftada 200 dollarga tushadi.
Bog’chalarda yagona bir dastur mavjud emas. Kerak bo’luvchi hamma jixozlar va
ovqatni ota-onalarning o’zi olib keladi. Besh yoshdan esa «Kinder garde» deb
ataluvchi tayyorlov muassasalarida ta’lim boshlanadi. Boshlang’ich maktab 6
yoshdan to 13-15 yoshgacha bo’lgan bolalarni qamrab oladi. Bu boshlang’ich
maktablarda umumiy savodxonlik va kasbga yunaltirish vazifalari hal etiladi.
Sinfdan-sinfga ko’chish o’quvchining o’zlashtirganlik darajasiga bog’liq.
Boshlang’ich ta’lim turli shtatlarda turlicha belgilangan (4, 5, 6, 8 yil). Maktablarda
turli xil to’garaklar, uchrashuvlar, sayohatlar uyushtiriladi, ammo ularning
hammasiga xaq to’lash lozim. O’rta maktablar quyi va yuqori bosqichlardan iborat.
9-sinfni bitirgan talabalar tanlov asosida o’rta maktabga qabul qilinadi. Urta
maktablarda to’rt yo’nalishda kasb-kor asoslari berib boriladi.
AQShda OO‘Yulari asosiy funksiyalariga ko‘ra quyidagi 6 turga tasniflanadi:
14. Tadqiqot universitetlari: I va II guruh. (3%, 125 OO‘YU), doktorlik
darajasini beradi. Bu universitetlarning I va II guruhlari orasidagi farq federal
moliyaviy yordam hajmi bilan bog‘liq, ya’ni II guruh OO‘Yulariga nisbatan kamroq
mablag‘ ajratiladi.
15. Doktorlik universitetlari: I va II guruh (3%, 111 OO‘YU). Ta’limning
barcha bosqichlarini o‘z ichiga oladi. I va II guruh orasida farq ilmiy darajalar soniga
bog‘liq: I guruh uchun 5ta yo‘nalish bo‘yicha 40ta doktorlik darajasi, II guruh uchun
3ta yo‘nalish bo‘yicha 10ta doktorlik darajasi beriladi.
16. Magistrlik o‘quv muassasalari (15%, 529 OO‘YU), bakalavriat va
magistrlik dasturlariga ega. Bu o‘quv muassasasini ko‘p tarmoqli hamda keng
qamrovli universitet va kollejlar deb atashadi. I guruh – milliy, II guruh – regional
hisoblanadi.
17. Bakalavr OO‘Yularining 4 yillik kollejlari – I, II guruh. (18%, 637
OO‘YU) – juda katta to‘lov asosida o‘qitiladigan, mamlakatning eng nufuzli
universitetlari magistraturalariga kadrlar yetkazib beradigan elitar ta’lim
muassasalari.
18. Ixtisoslashtirilgan OO‘Yulari yoki bakalavr diplomi bilan qabul
qilinadigan kasbiy maktablar (20%, 722 OO‘YU), (tibbiyot, xuquqshunoslik,
pedagogik, boshqaruv va h.)
19. Ikki yillik kollejlar va institutlar (41%, 471 OO‘YU).