Pedaqoji ünsiyyət və onun quruluşu. Pedaqoji unsiyy

Şagirdlərlə münasibətlər. Bu məşğələlər zamanı şagirdləri təlim əməyinə cəlb etməyi və 
onlarda sevindirici müvəfəqqiyyət hissini aşılamağı, onu inkişaf etdirməyi nəzərdə tutur. 
2) M
əcburiyyətsiz təlim. Bu, şagirdlərdə qorxu hissini aradan qaldırıb onu sərbəst, öz gücü-
n
ə inanan, yaradıcılıq qabiliyyəti olan ciddi adam kimi görməyi, onlarda təlimə maraq 
oyatmağı əsas məqsəd kimi götürməyi nəzərdə tutur. 
3) 
Dayaq siqnalları ideyası.bu, müxtəlif dayaq siqnalları vasitəsilə hafizəni, məntiqi, fəza 
t
əxəyyülünü, təfəkkürün alqoritmik formalarını inkişaf etdirməyi nəzərdə tutur. 
4) S
ərbəst seçim ideyası. Bu, şagirdlərə çoxlu tapşırıqlar verməklə və onların bu tapşırıq-
lardan hansılarını həll edəcəiyini seçməklə onlara yaradıcı fikri inkişaf etdirməyi nəzərdə 
tutur. 
5) 
Qabaqlama ideyası. Bu, uşaqları qabaqcadan öyrədiləcək materiala hazırlamağa vaxt 
ayırmağı nəzərdə tutur. 
6) 
İri bloklar ideyası. Bu, bir dərsdə 3-4 paraqraf dərs verməyi nəzərdə tutur. 
7) 
Müvafiq forma ideyası. Bu, dərsin öyrədiləcək fənnin formasına uyğun olmasını nəzərdə 
tutur. M
əsələn, ədəbiyyat, yaradıcılıq dərslərində səs-küy, müzakirə formaları verilə bilər. 
8) 
Özünütəhlil ideyası. Bu, dərslərdə fərdi və kollektiv özünütəhlilə şagirdləri öyrətməyi, bir-
birinin işlərini görüb qiymətləndirməyi məsləhət görür. 
9) Sinfin intellektual fonu. Bu, h
ər bir şagirdə kömək etməyi, çətinlikləri aradan qaldırmaq 
formasını nəzərdə tutur. 
10)  
Şəxsi yanaşma. Burada hər bir şagird özünü dərsdə müəllimin ona yaxşı münasibətinə 
əsasən şəxsiyyət kimi hiss edir, dərsdə öz əməyinin qiymətini alır, hər kəs özü üçün ça-
lışmalar seçir, sinifdə hamı müdafiə olunur, heç kəs heç kəsi şübhələri ilə tənqid etmir. 

---

Şagirdlərin idrak fəaliyyətinə rəhbərlikdə müəllimin ustalığı 
D
ərsdə şagirdlərin idrak fəaliyyətinə rəhbərlik son dərəcə mühüm və vacib, həm də 
m
əsuliyyətli bir məsələdir. Bu işdə müəllimin ustalığı bir çox amillərdən asılıdır. 
Bunlardan 
ən mühümü müəllimin öz fənnini şagirdlər üçün maraqlı etmək bacarığıdır. 
Çünki, maraq bütün psixi proseslərə və funksiyalara (qavrayış, diqqət, hafizə, təfəkkür, 
irad
ə) müsbət təsir göstərir, nəticədə şəxsiyyətin istiqamətini də müəyyən edir. Usta 
müəllim şagirdlərdə təlimə qarşı marağın yaranmasında, bir qayda olaraq bu 
əsasnamələri əldə rəhbər tutur: 
1) 
Şagirdlərin təlimdəki fəallığı, müstəqil axtarışları, problem xarakterli məsələləri 
h
əll etmələri onlarda idraki maraqlarının, öyrənilən fənnə məhəbbətin və əqli 
əmək prosesinin özünün inkişafına səbəb olur. 
2) T
əlim əməyi, əməyin digər növləri kimi rəngarəng olduqda daha maraqlı olur, 
çünki eyni cür informasiya və üsullar adamı çox tez yorur, darıxdırır. 
3) 
Öyrədilən fənnin bütövlükdə və ayrı-ayrı bölmələrinin lazımlığı, vacibliyi, 
m
əqsədə-uyğunluğu başa düşülərsə, bu, həmin fənnə qarşı maraq yaradır. 
4) 
Yeni materialın əvvəlcə mənimsənilənlərlə əlaqələndirilməsi də şagirdlərdə onla-
ra qarşı maraq yaradır. 
5) N
ə həddən artıq yüngül, nə də həddən artıq çətin material şagirddə maraq doğur-
mur. Ona görə də təlim çətin, lakin gücə müvafiq olmalıdır. 
6) 
Şagirdin fəaliyyəti nə qədər tez-tez yoxlanılsa və qiymətləndirilsə, onun üçün işlə-
m
ək bir o qədər də maraqlı olacaqdır. 
7) T
əlim materialının parlaqlığı, emosionallığı, müəllimin özünün həyəcanlılığı şa-
gird
ə, onun fənnə qarşı münasibətinə, marağına çox ciddi təsir göstərir. 
D
ərsdə daha çox müxtəlif üsullardan, əyləncəli nümunələrdən, idraki oyunlardan, şa-
girdl
əri fəllaşdırmağın ən müxtəlif tərzlərindən istifadə etməklə dərsi daha maraqlı qur-
maq olar. Lakin bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, dərsdə hər şey parlaq, əylən-
c
əli deyil və şagirdlərdə həm iradəni, həm qətiyyətliliyi formalaşdırmaq lazımdır. Bunla-
rın köməkliyi ilə şagird rast gəldiyi çətinlikləri asanlıqla dəf edə bilər. 
T
əcrübəli, usta müəllimlər dərsdə müxtəlif formalardan istifadə edir, mühazirə-dərslərin, 
seminar-d
ərslərin, disput dərslərin, konfrans-dərslərin, müstəqil iş-dərslərinin, müsabi-
q
ə-dərslərin aparılmasına xüsusi diqqət yetirirlər. 
Bel
ə qeyri-adi formaların aparılması texnikasına sahib olmaq da müəllimin ustalığında 
rol oynayır. 
Öz işinin ustası olan müəllimlər üçün şagirdlərlə ünsiyyətin demokratik üslubu və mütə-
r
əqqi təlim üsullarının tətbiqi səciyyəvidir. Bunlardan biri də şagirdlərin yaradıcı təfəkkü-
rünü inkişaf etdirən problemli təlim üsulları sistemidir. 

---