45
3.2. Burgʻilash-portlatish ishlari samaradorligini oshiruvchi skvajina
zaryadi konstruksiyasini ishlab chiqish prinsiplari
Paralell juftlashgan bir-biriga yaqin skvajina zaryadlari.
Rivojlanish tizimining parametrlarining oʻzgarishi, xususan,
baland
pogʻonalardan foydalanish, yuqorida ta'kidlab oʻtilganidek, pogʻona ostki qismi
qarshilik chizigʻining kattalashishiga olib keladi. Portlashning umumiy talablaridan
kelib
chiqqan holda, togʻ jinslarining portlashda maydalanish darajasi sifati
portlash samaradorligining muhim koʻrsatkichidir. Qiya, juftlashgan skvajina
zaryadlari tog ' jinslarining pastki qismida yaxshiroq maydalanishini taminlaydi.
Ushbu masalani oʻrganishda e‘tiborli joyi zaryad chizigʻi
va eng kam
qarshilik chizigʻi yoʻnalishi boʻyicha buzilish sharoitlarining farqidan kelib
chiqadi. Ikki yoki undan ortiq zaryadlar chizigʻi boʻylab seysmik bosimlarning
kontsentratsiyasi bu yoʻnalishda yoriqlar paydo boʻlishiga olib keladi, ular umumiy
yorilish jarayonida hammasidan oldin rivojlanadi.
G. P. Demidyuk zaryadlarning yaqinlashish koeffitsientining
maydalanish
sifatiga ta'sirini oʻrganib chiqib, taglik ishlab chiqarishni yaxshilashning asosiy
sabablari va togʻ jinslarining maydalash darajasi zaryadlar orasidagi nisbiy
masofaning oshishi va taglik boʻylab nisbiy qarshilik chizigʻining
qiymatining
pasayishini oʻz ichiga oladi degan taxminni ilgari suradi[2.1.2](3.1-rasm).
3.1-rasm.
Paralell juftlashgan bir-biriga yaqin skvajina zaryadlarini qoʻllash sxemasi
46
Bir–biriga
yaqin
joylashgan
skvajina
zaryadlaridan
foydalanish
samaradorligi, shuningdek, ular orasidagi qabul qilingan masofaga bogʻliq boʻlib,
ular aniq kon-texnik sharoitlar uchun qat'iy belgilangan qiymatga ega boʻlishi
kerak. Optimal qiymatdan oshib ketganda, portlash ta'sirini
lokalizatsiya qilish va
portlovchi moddalarning juftlashgan zaryadlarining portlash ta'sirini kamaytirishi
mumkin(3.2-rasm).
3.2
-rasm.
Bir-biri a yaqin parallel skvajinalarni massiv a ta’sir qilish sxemasi.
a-parallel skvajinalar orasidagi masofa, a skvajinalar
orasidagi optimal
masofani tavsiflaydi(3.1-rasmga qaraymiz) va quyidagi formula boʻyicha
aniqlanadi:
[
]
(3.1)
Bu yerda
- portlovchi moddaning zichligi kg/m
3
; D-portlovchi modda detonatsiya
tezligi m/s; b- qatordagi skvajinalar orasidagi masofa m; J-portlovchi modda va
togʻ jinslarini oʻzaro akustik ta‘siri;
-togʻ jinsini
maydalanishga qarshilik kuchi,
Pa; W-pogʻonanining ostki qismi qarshlik chizigʻi m;
47
Pogʻonada joylashtirilgan skvajina zaryadlari ogʻish burchagi har doim
pogʻonaning ogʻish burchagiga teng boʻlsa portlash seysmik ta‘siri pogʻnani har
bir nuqtasiga bir hil ta‘sir qilib, pogʻonaga ta‘sir qiluvchi deformatsiya kuchi ham
bir xil boʻladi(3.3-rasm). Bunda, quyidagi shart bajarilishi kerak ya‘ni φ= φ
m
bu
holda qarshilik chizigʻi ham bir hil boʻladi.
Dostları ilə paylaş: