Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning tashabuslari bilan davlatimiz mis va
Yüklə 1,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Tadqiqot maqsadi va vazifalari: Tadqiqot maqsadi konlarni baland pogʻonalar bilan qazib olishda burgʻilash-portlatish ishlari samaradorligini 5 oshiruvchi skvajina zaryadi konstruktsiyasini ishlab chiqish orqali yirik oʻlchamli togʻ jinslarini chiqishini oldini olish va maydalanish darajasini oshirishdan iborat. Tadqiqot vazifalari etib quyidagilar belgilangan: -baland pogʻonali karyerlarda burgʻilash-portlatish ishlari samaradorligini oshirishda skvajina zaryadining optimal konstruktsiyasini ishlab chiqish boʻyicha bajarilgan tadqiqotlarni tahlil qilish; -skvajina zaryadlariga sarflanadigan portlovchi moddalar miqdorini aniqlash; -portlovchi modda zaryadlarini portlatishda qisqa sekinlatish intervallarini aniqlash; -tajriba sinovlari tadqiqotlarini о‗tkazish, ishlab chiqilgan texnologiyaning texnik-iqtisodiy samaradorligini aniqlash va uni amalga oshirish bо‗yicha tavsiyalar berish . Ilmiy yangiligi: Skvajina zaryad konstruksiyasini oʻzgartirish orqali portlatish ishlari vaqtida xosil boʻladigan energiya toʻlqini dinamik ta‘sirinini kuchaytirish orqali togʻ jinslari maydalanuvchanlik koeffitsiyentini oshirish. Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari: Ilmiy ishning masalalaridan biri bu katta oʻlchamli togʻ jinsi boʻlaklari chiqishining oldini olish hisoblanadi bundan tashqari portlovchi modda sarfi, texnikalar uchun pogʻonani ostki qismini sifatli portlatilishi. Tadqiqiot mavzusi boʻyicha adabiyotlar sharhi(tahlili): Konchilik sanoati doimiy ravishda boshqa sanoat tarmoqlari uchun xomashyo tayanch sanoat tarmogʻi vazifasini bajarib kelgan va hozirgacha shunday boʻlib kelmoqda. Konchilik sanoati yirik konchilik korxonalari tomonidan yetkazib beriladigan mineral xomashyo qazilmalari, sanoatning yirik tarmoqlari boʻlgan energetika, yoqilgʻi, qurilish, kimyo sanoati, qishloq xoʻjaligi, mashinasozlik va shu kabi bir qator sanoat tarmoqlarining xomashyo resurslariga boʻlgan ehtiyojini qondirib kelmoqda.Yildan-yilga oʻsib borayotgan bu ehtiyojlar esa oʻz navbatida konchilik sanoatining ishlab chiqarish rejasiga qoʻshimcha yuklamalarni qoʻyib kelmoqda va zamonaviy texnika va texnologiya yutuqlaridan foydalanib, jadal rivojlanish 6 talabini keltirib chiqarmoqda. Konchilik sanoatining asosini foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish korxonalarini karyerlar tashkil qiladi. Chunki yer qa‘ridan qazib olinayotgan foydali qazilmalarning katta qismi ochiq usulda qazib olinmoqda. Ochiq konchilik ishlarida asosiy ishlab chiqarish jarayonlardan biri boʻlgan togʻ jinslarini qazib olishga tayyorlashning bir necha usullari mavjud. Hozirgi kunda foydali qazilma konlarini qazib oluvchi karyerlarda togʻ jinslarini qazib olishga tayyorlashning eng samarali usuli burgʻilash-portlatish usuli oqilona usul boʻlib kelmoqda. Burgʻilash-portlatish usuli Prof. M.M.Protodyakonov shkalasi boʻyicha mustahkamlik koeffitsiyenti katta boʻlgan togʻ jinslari(f>7dan)ni qazib olishga tayyorlashda qoʻllaniladi. Bunda portlatiladigan massivda maxsus oʻyiqlar xosil qilinib (shpur, skvajina), unga portlovchi modda zaryadlari joylashtiriladi. Hozirda ochiq kon ishlarida asosan skvajina zaryadlari bilan massivni portlatish qoʻllanilmoqda. Skvajina zaryadi bilan portlatish ishlarini amalga oshirishda hisobga olinadigan asosiy jihatlar portlatish uchun skvajinalarni burgʻilash- portlatish texnologiyasi, skvajinalarni joylashtirish sxemasi, portlovchi modda solishtirma sarfi, skvajina zaryadi konstruksiyasidir. Shu bois ushbu keltirilgan jihatlar yuzasidan doimiy ilmiy izlanish va yangiliklar qilish talab etilgan. Bu mavzularda koʻplab professor-olimlar ilmiy izlanish qilganlar. G.P.Demidyuk, A.V.Polskiy, I.A.Pustavalov, S.A.Gorinov, P.A.Bragin, M.F.Drukovaniy, V.I.Ilin, E.I.Efremov, G.P.Paramonov, E.A.Inoyatov, M.N.Tleugaliyev, Sh.D.Krebayeva, E.B.Shevkun, A.V.Leshinskiylar skavajina zaryadi konstruksiyasining maqbul turini tanlash boʻyicha ilmiy izlanishlar olib borganlar[2.2.3]. Jumladan, A.A.Skochinskiy nomidagi Konchilik ishi institutida N.V.Melnikov rahbarligida skvajina zaryadi konstruksiyalari ustida olib borgan ilmiy ishida uzaytirilgan va markazlashtirilgan skvajina zaryadi konstruksiyalarini oʻrganib chiqib, uzaytirilgan konstruksiyali skvajina zaryadlari portlatilganda portlash ta‘siri asosan skvajinaning ostki qismiga nisbatan ta‘sir qilishi va buning natijasida skvajinaning ostki qismida yirik oʻlchamli togʻ jinslari chiqishi me‘yoridan ortiq boʻlishini ilmiy asoslab bergan. N.V.Melnikov oʻrgangan markazlashtirilgan skvajina zaryadi 7 konstruksiyasi bilan portlatish ishlari amalga oshirilganida zaryad orasida havoli boʻshliq qoldirib, portlashning energiyasining qoʻshimcha qismidan, ya‘ni uzaytirilgan zaryadda skvajinaning zaryad joylashtirilgan qismida ortiqcha maydalanishga sarflanadigan energiyadan toʻliq foydalanish hisobiga togʻ jinslarini maydalanishini me‘yorda boʻlishini amaliy jihatdan amaliyotda sinab ilmiy asoslab bergan. Bazi bir olimlar esa bu muammoga boshqa yechim topishgan. Bular: V.N.Mosintsa, A.M.Musin, S.K.Rubtsova, S.D.Viktorova, Yu.P.Galchenko, V.M.Zakalinskiy – yaqin va bir-biriga yaqin-parallel skvajina zaryadli konstruksiyani taklif qilishgan; A.V.Dugartsyrenova, S.I.Kima, K.I.Dolzhikova, S.A. Goncharova - bu maqsadda skvajina ostida qozon yaratish yoki skvajinaning pastki qismida termal kengayishdan foydalanishgan. Yüklə 1,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|