Psixoanalizin əsas anlayışları. Psixikanın strukturunun psixoanalitik izahı Z. Freydin üç komponentli struktur modeli

SUPEREQO (Mənlik) – insanın əxlaqi yönünü təşkil edir. Bu uşaqlıqdan ana və atanın məsləhət və hərkətləri nəticəsində inkişaf edərək sonda cəmiyyətdən gələn müəyyən bir normalar bütününü özündə ehtiva edir. Supereqo iddən gələn istəkləri yoxlayır onun uyğun olub olmadığını deyir. Ümumiyyətlə olmalı olanı müəyyənləşdirir. Bir toplumun vicdanı həmin toplumun fərdlərində onların supereqolarında olur.
Ümumilikdə İD insanın bioloji, EQO psixoloji və SUPER EQO isə sosioloji yönünü müəyyən edir. Bu üç sistemin inkişaf etmə zamanları bir birindən fərqlidir.
Uşaq anadan olduğu zaman onun oral dövrdə (0-2) sadəcə mental aparatda İd mövcud olur. Onun bütün hərəkətləri İdin istəyi üzərinə baş verir. Bunun qarşısını alacaq heç bir sistem inkişaf etmiş olmur. Artıq anal dövr sayılan 2-4 yaş arsında uşaqda valideyinlərin onun hərəkətinə qarşı göstərdikləri reaksiyaya görə uşaqda dəyərlər sistemi meydana gəlir. Pis-yaxşı, olar-olmaz və s kimi anlyışlar yaranır. Bu supereqonun ilk yaranma mərhələsidir ki bu dövrdən sonrada uşaq böyüdükcə supereqoda bu nisbətdə inkişaf edir. Eqo isə fallik dövründə (4-6) yaranmağa başlamasına baxşayaraq öz inkişafını ən çox gizlilik dövründə (6-12) həyata keçirir. Artıq bu dövrdə uşaq müəyyən qərarları özü ala biləcək səviyyəyə gəlmiş olur.
Freyd insanın kimliyinin qurulması prosesində uşaqlıq illərinin böyük təsiri olduğunu söyləyən ilk alimdir. Psixoanalizə görə uşaqlıq xüsusilə beş yaşa qədərki illərdə insanın mental aparatı tam qurulmuş vəziyytdə olmur. Bu sistemdən sadəcə İD tam olaraq fəaliyyət göstərir və İDin qarşısını alacaq supereqo və eqo sistemləri isə tam işlək vəziyyətdə olmur. Buna görədə uşaqlıq illərində öyrənilən bütün şeylər insanın altşüuruna yerləşir ki, bu da insan böyüdükdən sonra bütün həyatına təsir edir. Uşaqlıq illərində sıxışdırılmış hisslər müəyyən bir zamandan sonra insan həyatında yenidən önə gəlir və insana təsir edir. Hətda uşaqlıq illərini ifrat əhəmiyyətli hesab edən Freydin ən çox tənqid olunduğu mövzulardan biri də budur.

2.