Qafar Çaxmaqlı armenizmdən terroriZMƏ erməNİ İdeoloji

Alaverdyants,  İdeoloq  Osvobojdeniya  Turetskix  armyan,  Petrograd,  1915,  s. 
19 vd  ) 
  
Türkləri  Avropadan  Anadoluya  qovmaq!  Osmanlının  gec-tez  bu  qitəni  nəzarəti 
altına  alacağından  qorxan  Avropada  belə  bir  tendensiya  mövcud 
idi.    Avropadakı   belə  bir  siaysətin  yanlıĢ  olduğunu  deyən   erməni  ideoloq     bu 
siyasətin  ġərq  problemini  əsla  həll  etməyəsəyini  iddia  edərək  diqqəti   Kiçik 
Asiyada yaĢayan milyonlarla Hind-Avropa irqinin məhv olacağından narahatlığını 
gizlətmir.   Avropanı   ittiham  edir  ki,   onları  Monqol  irqinin  əlinə  verir,  ifadəyə 
fikir verin: ‖ onları   Kiçik Asiya çəyirtkə sürüsü türklərəmi tərk edəcəksiniz?‖ O 
silahlanmağı  və  türk  hakimiyyətinə  qarĢı  vuruĢmağı  yeganə  yol  hesab  edir.    Və 
türkləri  Avropadan qovmaqla kifayətlənmək olmaz. 
Çünki dövlətçilik ,  idarəçilik  bacarığı olan ari və semit irqlər bacarıqsız türklərin 
hakimiyyəti altında inildəyirlər. Bu baxımdan slavyan irqlərlə Kiçik Asiya tayfaları 
arasında  Avropa  mədəniyyətinin  yayılmasına  mane  olan  türk  iqtidarı  ortadan 
qaldırılmalıdır. 
 Artsruni Türkləri və kürdləri hər addımda təhqir edir. 
11 May 1879-da Tiflisdə  iĢ adamları klubunda çıxıĢında 

 
68 
 
―O qədər geniĢ mədəni qabiliyyətləri olan ermənilər nə üçün özündən min qat geri 
barbar boylar üzərində hakimiyyətinə nail olmamıĢdır?" sualıyla baĢlayır və   sonra 
deyir  ki,  ermənilər,   qonĢu  millətlərin  hamısından  ,  hətta  xristian  olan 
millətlərdən  tamamilə fərqlidir və mədəni qabiliyyətləriylə seçilməkdədir. ―Digər 
millətlər sonda o qənaətə gələrək erməniləri özlərinə rəhbər seçəcəklər. Çünki 
erməni ağlı və qabiliyyəti ilə onların hamısından üstündür”. 
Ermənilərin  xarici  güclər  tərəfindən  Türk  hökmranlığından  qurtarılması  lazımdır. 
Avropa bunu anlamalıdır. 
 Türkləri  və  kürdləri  qiymətləndirərkən  Artsruni  yazır  ki,  “...nə  türklərin  nə  də 
vəhşi  kürdlərin  keçmişi,  tarixi,  ədəbiyyatı,  məktəbləri,  iqtisadi  istehsal  ruhu 
və  iş  qabiliyyəti   vardır.  Təbiət,  bütün  xalqlara  eyni  cür  qabiliyyətlərə  sahib 
beyin  verməmişdir.  Türklərin  və  kürdlərin  mədəniyyətə  və  sənətə  meylləri 
yoxdur.  Dilləri  vardır,  ancaq  çox  geri  və  primitivdir.  Bu  dillərdə  ən  yaxşı 
ehtimalla orta məktəb təhsili verilə bilər”. 
Artsruninin   "mədəni  ari  və  semit  irqləri"  sırasında  olan  ermənilər   Kiçik 
Asiyada   bu  xüsusiyyətlərinə  görə  qəsdən  barbarların  yönətimi  altına  verilmiĢdir. 
Avropa səhvini düzəltməlidir. 
Artsruni, 
erməni 
millətçiliyinin 
ideoloji 
təməllərini  
qoyduğu 
kitablarında   kürdlərin  ən  əhəmiyyətli  məĢğuliyyətlərinin   oğurluq,  talançılıq 
olduğunu  ifadə  edir.  Ermənilərlə   birlikdə  yaĢayan  kürdlər,  hər  zaman  onların 
xidmətində çalıĢmıĢ, hətta birlikdə erməni kilsəsində ermənilərlə müsəlman olsalar 
da  anlamazlıqlarından   dualar  etmiĢlər.  Kürdlər  üçün  din  anlayıĢı  yoxdur  deyir 
Artsruni  .  Kürdlər,  ermənilərin  ən  etibarlı   əlaltısı  olmuĢdur,  ancaq   əllərinə 
fürsət   düĢən  kimi   xidmət  elədiyi  ağasının  ,  sahibinin  evini  yağmalamıĢ,  onu 
öldürmüĢ, həyat yoldaĢına, qızlarına təcavüz etmiĢ, mallarını oğurlamıĢ, evini yerlə 
bir etmiĢ,  mal- mülkünü yandırmıĢdır.  
Türklərə  gəlincə,   Artsruniyə  görə,   onlar  tənbəl,  kütbeyindirlər,  ermənilərin 
hesabına  ayaqda  dururlar,   həyatlarını  davam  etdirməkdədirlər. Kasıb  və  ya  varlı- 
fərqi  yoxdur,  türk  qadını  kiĢilərinin  ehtiraslarını  təmin  etmək  və   hərəmlərini 
bəzəmək  üçün  doğulmuĢlar.  Müsəlmanlar  arasında  nə  bir  usta  var,  nə  də  seçilən 

 
69 
 
fəhlə.  Ermənilər  çalıĢqan  bir  xalqdır,  müsəlmanlar  isə  bunun  tam  tərsidir. 
Göründüyü  kimi,  ermənilər,  bir  tərəfdən,  quldur  kürdlərlə,  digər  tərəfdən  ağılsız, 
tənbəl, rüĢvətxor türklərlə  əhatə olunmuĢdur.(    Grigori Artsruni, Ekonomiçeskoe 
Polojenie Turetskix armyan, Tipografiya A. Gatsuka, Moskva, 1880). 
 Artsrunini  irəli  sürdüyü  ideyalar  sonralar  daĢnakizmin  də  əsasını  təĢkil  etmiĢdir. 
DaĢnakizmin  "Əsas  Ġncili"  (  Karinyan  )  olaraq  xarakterizə  etdiyi  bu  kitabı 
qiymətləndirərkən artıq  təcavüzkar erməni millətçiliyinin ortaya çıxdığının  Ģahidi 
oluruq..   Artsruninin  ―Ekonomiçeskoe  Polojenie  Turetskix  armyan‖  (  Türkiyə 
ermənilərinin 
ekonomik 
durumu) 
kitabının 
yazılmasının 
 əsas 
vəzifəsinin,  dünyanın, xüsusən Rusiyanın diqqətini Türkiyə ermənilərinin yaĢadığı 
bölgənin təbii zənginliklərinə və böyük iqtisadi potensialına çəkmək olmuĢdur. Bu 
isə  o  deməkdir  ki,  burada  yaxĢı  gəlir   götürmək  olar.Bu  kitabla  Artsruni 
ermənilərin  özünü  de  bu  sərvətlərə  sahib  olmaq  üçün  üsyana  təĢviq  etmiĢdir. 
Kitabda  ―zalım  müsəlmanlara  qarĢı  qisas  duyğularını  oyandırmaq  məqsədi 
qoyulmuĢdur‖.  (A.  B.  Karinyan,  Erməni  Milliyyətçi  axınları,  Kaynak  Yayınları, 
Ġstanbul, 2007) 
Grigori Artsruni, nəĢr etdirdiyi  ―MĢak‖ qəzetini də  bu ideologiyanın yayılmasında 
əhəmiyyətli  bir  vasitə  olaraq  istifadə  etmiĢdir.   O  bu  qəzetə  öz  həmfikirlər  olan 
Raffini,  Arpiar  Arpiaryanı,  Leonu,  Mkrtıç  Portukalyanı,  Mikael  Varandyanı  cəlb 
edərək  onların  da  yazılarından  faydalanmıĢdır.  1880-  ci  illərdə  erməni  fikrində 
önəkli rol oynayan bütün milliyyətçilər bu qəzetə yazılar göndərirdilər. 
―MĢak‖ qəzetinin  1876-ci il 24-cü sayında  "Ermənilərin bir  millət  olaraq    insan 
sifətini  daĢımağa  haqqı   yoxdur"  deyərkən   onu  nəzərdə  tuturdu  ki,   Türkiyə 
erməniləri türklərə qarĢı mübarizədə qətiyyətli deyillər, hətta   Artsruni'nin Qərb və 
Çar diplomatiyasını da  bu məsələdə qərarlı olmamaqda  günahlandırıdı  Türklərlə 
əməkdaĢlıq  edən  erməniləri  fiziki  cəhətdən  yox  etmək  kimi  düĢüncə  də 
Artsrunudən  gəlirdi.  Onun  ideolojisindən  qidalanan  erməni  fədayiləri,  terrorçu 
qruplar  erməni  millətindən  olan  adamlara  belə  acımır,  onları  da  öldürməkdən 
çəkinmirdilər.  Artsruni  deyirdi  ki,  bu  baĢqalarına  dərs  olacaq.  Onun 
firincə   ermənilərin  qurtuluĢu,  Türkiyədə  yaĢayan  bütün  xalqların  qurtuluĢuna 

 
70 
 
bağlıdır  –  deyərkən   ―digər  xalqlar‖   olaraq  kürdləri,  suryaniləri, 
aysorları  və  b.  Avropa Türkiyəsində  xristian topluluqlarını nəzərdə tuturdu. 
 Ermənilərin  qurtuluĢu  ideyasını  irqçi  fikirlərlə   möhkəmləndirən   ermənilərin 
millyyətçiliyinin  fikir  babası  yeni  dövrdə  erməni  milliyyətçiliyinin  əsasını 
qoymuĢdur.  Hnçak,    DaĢnaktsütyun  partiylarının   yaradılmasında   onun  əməyi 
olmuĢdur. Ondan sonra gələnlər armenakançılar, daĢnaklar, hnçakçılar, daha sonra 
erməni  dövlətini  yaratmaq   üçün  mübarizə  yoluna  çıxan  digər  siyasi  təĢkilat 
və  erməni ziyalıları Artsrunini milli ideoloq olaraq qəbul etmiĢlər. Bu ideologiya 
indi də davam etdirilməkdədir. 
 

 
71 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
72 
 
Faşizm və erməni irqçi monoetnik milliyətçiliyi. 
 
 
 
 
 
 
Ermənilər Adolf  Hitleri çox sevirlər. İmkanları olsa ona da İrəvanda heykəl də 
qoyarlar.   Onlar   Hitlerə  aid  etdikləri  bir  ifadəni  də  işlətməyi  də  çox 
sevirlər.  Guya Hitler yəhudiləri qırmağı qərarlaşdırarkən demişdir ki; ” Türklər 
birinci dünya nüharibəsi dövründə erməniləri məhv etdilər, onlara nə edildi ki, 
bizə  də  nəsə  edilsin.”   Dünyanın  müxtəlif  ölkələrinə  göndərdikləri  və  müxtəlif 
üsullarla  qondarma  “Erməni  soyqırımı”  nın  qəbul  edilməsinə  nail  olduqları 
(artıq  belə  ölkələrin  sayı  21-  dir).   qanun  təkliflərində  Hitlerin  bu  fikri  mütləq 

 
73 
 
yer  alır.   Hitlerlə  bu  “erməni  həmrəyliyi” milliyətçi  erməni  cəmiyyətinə  Hitlerə 
simpatiya  ruhu  gətirir  və  hətta  bu  fikri  söylədiyinə  görə  “bəlkə  Hitler  də 
erməniymiş  “  deyənlər  tapılır.  Bilinən  gerçək  odur  ki,  Hitler  erməni  deyildi, 
amma  onun  ideya  fəaliyyəti  ilə  ermənilərin  etdikləri  arasında  qəribə  bir 
bənzərlik  mövcuddur.  Ermənilərin  irqçiliyi  də  almanların  20-30-cu  illərdəki 
doktrinasına  bənzəyir.  Faşizm  nədir?  Faşizm  sinif  və  gender  fərqi  nəzərə 
almadan  cəmiyyətin   birgə  yaşamını  müdafiə  edən,  dövlətin  hər  şeydən  üstün 
olduğunu  vurğulayan,  tək  partiyalı,  vətənpərvər,  həddindən  artıq  milliyyətçi, 
anti-demokratik,  anti-kommunist,  anti-kapitalist,  popülist  və  avtoritar  bir 
sistemdir. 
 
 
 
 
AnlayıĢın  mənĢəyi  Antik  Roma  idarəçilərinin  geniĢ  hökumət  səlahiyyətini 
simvolizə  edən  və  ucunda  balta  olan  bir  çubuq  dəstəsinin  adı  olan, 
latınca fasces sözündəndir.  Eyni  simvol  daha  sonralar  Fransız  Ġnqilabı  əsnasında 
―iĢıqlanma‖  mənasında, xalqın  əlindəki dövlət gücünü təmsil etmək kimi istifadə 
edilmiĢdir. Bu simvol bir sıra dəyiĢikliklərlə 1926-ci ildən etibaren Ġtalyanın rəsmi 

 
74 
 
dövlət  simvolu  olmuĢdur.  Simvolun  üçlü  mənası  vardı,  dövlət  gücü,  xalq 
mülkiyyəti 
və  
bərabərlik!  
Bu 
Ģüarlar 
Mussolininin  
təbliğat 
kampanyalarında   istifadə edilmiĢdir. 
FaĢizm,  diktator   rejimləri   bərkitmək  üçün  istifadə  edilən  ümumi  bir  termin 
olmazdan  əvvəl,  italyan  milliyyətçiliyini  təmsil  edən  bir  ideologiya  olaraq  ortaya 
atılmıĢdır.  Ancaq  onunla  eyni  vaxtda  ortaya  çıxan  nasizm  və  falanjizm 
kimi  cərəyanlar da məqsəd baxımından bir Ġtalyan ideologiyası olan faĢizmə yaxın 
olduqları üçün faĢizmə bağlı siyasi hərəkətlər olaraq tanınmıĢlar. 
Bir  rejimin  faĢist  olaraq bilinməsi  üçün,  o  rejimin  ideologiyasının  milliyyətçi 
olması  və  millətin  varlıq  və  maraqlarını  hər  Ģeyin  üstündə  tutması   gərəkdir.  Bu 
hədəfə  çatmaq  üçün isə iqtisadiyyat  üzərində  möhkəm  bir  dövlət   yumruğu  tətbiq 
etmək,  həyat  tərzinin  aĢağı  düĢməsinin  qarĢısını  almaq  üçün  qiymət 
siyasətinin  tətbiqi kimi tədbirlər faĢizmin əsas siyasəti olmuĢdur. FaĢizm, siniflər 
arasındakı  ziddiyyətləri  ortadan  qaldırmağı  nəzərdə  tutur.  Bu  istiqamətdə  dövlət 
əliylə korporativ peĢələr qurulur və fəhlə  ilə iĢəgötürən arasında müqavilə təmin 
edilir.  Cəmiyyətdəki  yoxsul  və  orta  sinifin  ehtiyacları  dövlət  tərəfindən  ən  yaxĢı 
Ģəkildə  qarĢılanır;  məsələn  Almaniyada  çıxan  torpaq  qanunuyla  kəndlilərin 
torpaqlarının  ipoteka  yolu  ilə  əllərindən  alınmasının  qarĢısı  alınmıĢ  və 
sərmayəçilərin  kəndlini  istismar etməsi əngəllənmiĢdir. 
Milliyyətçi  və  ya  irqçi  fikirlərin  mənimsənilməsi  ölkələrə  görə  fərqli  olmuşdur. 
Məsələn,  italyan  faşizmində  "İtalyan  vətəndaşlığı"  anlayışı  ön  planda  ikən, 
alman  nasizmində  isə  "Alman  qanı  daşıma"  düşüncəsi  ön  plandadır. 
Mussolininin  doktrinasında  vətəndaşlıq  anlayışı  vurğulanır,  Hitlerin 
doktrinasında  isə  qan  bağı  vurğulanır.  İtalyan  faşizmi  milliyyətçidir,  alman 
nasizmi  isə  irqçidir.  Erməni  milliyətçiliyinin   isə  bunlara  bənzər  və  fərqli 
cəhətləri vardır. Gələcəkdə biz bunları araşdıracağıq. 
  
Ġrqçilik  doktrinası  isə   insanın  daĢıdığı  qanın  milli-etnik  Ģəxsiyyətini  təyin 
etdiyini   iddia  edir.  Ġstənilən  erməni  belə  hesab  edir  ki,  o  baĢqasından  qanca 
fərqlidir.   Bir  çox  erməni  elm  adamları  da  daxil  olmaqla,   erməni  toplumu 

 
75 
 
içərisində  Artsruninin,  Garegin  Njdenin,  Andranikin  ortaya  atdıqları  ―erməni  ari 
irqi‖,  erməni  ariliyi‖,  ideyası  tənqid  olunmaq,  onun  sərsəmləmə  olduğu  qeyd 
olunmaq əvəzinə, bunun  dəstəklənməsi əslində ideyasızlıqdan irəli gəlmiĢdir. Elmi 
dayaqları olmayan  bütün fikirlərin ortaya atılması da eyni səbəbdən olmuĢdur. 
Ġrqçi  antisemitizmə,  gerçək  xarici  bioloji  nəzəriyyələrə  əsaslanan,   hər  hansı 
topluma qarĢı ön mühakimə bəsləmək, ya da nifrət etməyi də içində  ehtiva etmək, 
yəni   irqçilik  etmək-  erməni  milliyyətçiliyinin  hər  zaman  ayrılmaz  bir  parçası 
olmuĢdur.  Alman  nasistləri  kimi  ermənilər  də  bütün  insanlıq  tarixini  fərqli 
irqlərdən  gələn  insanlar  arasında  bioloji  baxımdan  təyin  olunan  bir  mübarizənin 
tarixi  olaraq  qiymətləndirmiĢlər.  Nasistlər  özlərinin  marksizm,  kommunizm, 
pasifizm  və  internasionalizmin  siyasi  meyllərin  milliyyətçiliyə  zidd  olduğunu  və 
təhlükəli  Yəhudi  irqinə  aid  intelektüalizmi  əks  etdirən  fərziyyəsindən  yola 
çıxmıĢlar,  iqtidara  gəlmələrinin  ardından,  1935-ci  ildə  yəhudiliyin  sözdə  bioloji 
tərifini  verən Nuremberg Qanunlarını qəbul etmiĢlər. 
Ġrqçi  nasistlər  xəstələri  genetik  baxımdan  üstün  irqlərindən  ortaya  çıxan  ləkələr 
olaraq görür və bu kəslərin çoxalmasının, öz ―Ari irqlərinə‖ qarĢı bir bioloji təhdid 
meydana  gətirdiyinə  inanırdılar.   Bundan  qorxurdular.  Almanlar  1939-ci  ilin  son 
altı ayı boyunca diqqətli bir planlaĢdırma və məlumat toplama müddətindən sonra, 
alman  həkimlər  Almaniyanın  hər  yerində  xəstəxanalarda  qalan  maneəli  kəsləri 
öldürməyə  baĢladılar.   Onların  irqlə  əlaqədar  nəzəriyyələrinə  görə,  Almanlar  və 
digər  ġimali  Avropalılar  daha  üstün  bir  irqdən  gəlirdi.  Bunlar  "Aryan-Ari"  irqin 
daĢıyıcısıydılar.  II.  Dünya   Müharibəsi  boyunca  Alman  həkimlər,  Ari  irqin 
üstünlüyünə  və  bu  səbəbdən  digər  irqlərin  aĢağı  istiqamətli  fiziki  dəlil  tapmaq 
məqsədiylə  uydurma  tibbi  təcrübələr  apardılar.  Təcrübələr  əsnasında  Ari  irqdən 
olmayan saysız-hesabsız adamları  öldürdüklərinə baxmayaraq insanlar arasındakı 
irqi bioloji fərqliliklər nəzəriyyələrini dəstəkləyəcək dəlilləri tapa bilmədilər. 
PolĢa  və  Sovetlər  Birliyi  kimi  iĢğal  edilmiĢ  ġərq  torpaqlarında  "etnik  təmizlik" 
avropalı  yəhudilərin  soyqırımı  və  slavyan   toplumunun  liderliyinin  ortadan 
qaldırılması  da  daxil  olmaqla,  qırğın  və   düĢmən  "irqlərin"  fiziki  məhvini   əhatə 
edirdi.  Erməni  dövlətinin  yaranma  ərəfəsindən  bu  günə  qədər  keçdiyi  yola  nəzər 

 
76 
 
salsaq  eyni  mənzərənin Ģahidi olarıq. Bir zamanlar  indi  adına Ermənistan  deyilən 
dövlət yalnız erməni xalqına aid deyildi, ona özünütəyinetmə hüququ verilərkən bu 
ölkədə digər xalqlar - o cümlədən türklər də yaĢayırdılar və bəzi hallarda buranın 
aborigeni  olmayan  ermənilərdən  təbii  olarak  çoxluqda  idilər.   Ġndi  bu  ölkədə  bir 
nəfər  belə  əhali  qalmamıĢdır.  Daha  irəlidə  biz  bunlardan  bəhs  edəcəyik.  Onu 
diqqətə  çatdırmaq  istədik  ki,  ermənilərlə  almanların  irqi  ayrıseçkilik  siyasəti, 
dövlət  səviyyəsində  soyqırıma  rəvac  vermə  və  etnik  təmizləmə  siyasəti  tamamilə 
eynidir.  Ermənilər  də  həmin  prinsip  ilə  yola  çıxmıĢdılar.  ―Harda  yəhudi  görsən 
öldür  ‖  yerinə  ―harda  türk  görsən  öldür‖,  ―  O  sənin  bioloji  varlığın  üçün 
təhlükədir‖ prinsipi ilə hərəkət etməyə baĢladılar. 
Əlbəttə  ki,  faĢizm   milliyyətçilik  və  irqçilikdən  bir  az  daha  fərqli  bir  Ģeydir. 
FaĢizmdə öz mənsubu olduğu cəmiyyətin digər cəmiyyətlərdən daha üstün olduğu 
düĢüncəsi  əsas  götürülür,  FaĢizm,  cəmiyyət  liderləri  tərəfindən  cəmiyyəti  təĢkil 
edən fərdlərə təlqin edilir. FaĢist sözünün sonunda lider və ya diktator deyilməsinin 
bir  səbəbi  də  budur.  FaĢizm,  qurucusu  Benito  Mussolini  sayılan  bir  təlimdir  , 
Ġtalyan 
filosof 
Giovanni 
Benito 
Mussolinidən 
təsirlənərək 
1920-ci 
illərdə   dalbadal   çap  etdirdiyi  kitablarla   bu  təlimin  prinsipləri  təyin  olunmuĢ, 
o  siyasi bir doktrina və rəhbərlik sisteminə çevrilmiĢdir.  Bu kitablardan təsirlənən 
və  faĢizmi  bir  dünyagörüĢü  olaraq  mənimsəyən   erməni  ideoloq  Garegin  Njde 
erməni irqçi təlimi olan Tsağakronu hazırlamıĢdır. 
Erməni  irqçilik  doktrinasını buna  aid  etmək  mümkündürmü? Bu ölkədəki irqçilər 
də  gendən   gələn,  keçmiĢ  xüsusiyyətlərin  bioloji  olaraq  insan  davranıĢına 
hopmasına  inanan  kəslərdir.  Erməni   irqçilik  doktrinası,  insanın  daĢıdığı  qanın 
milli-etnik  Ģəxsiyyətinin  təyin  olduğunu  iddia  edir.  Ġnsan  irqlərinin  rəng  və  fiziki 
Ģəkil  əsas  alınaraq  bir-birlərindən  üstünlüyünü  təməl  alan  irqçilik  fəlsəfəsini 
mənimsəmiĢ  Ģəxslərə  üstünlük  verilir.  Ermənistanda  bu  gün  baĢqa  ölkələrdə 
terrorçu hesab olunan Ģəxslər- baĢda Andranik Ozanyan olmaqla Stepan ġaumyan, 
Dro,  Njde,  Varujan  Karapetyan  ,  Monte  Melkonyan,  Vazgen  Sarkisyan  ve  b. 
qəhrəman  hesab  olunurlar.  Ġrqçi  insanların  göstərmiĢ  olduğu  bu  tutuma  isə 
"irqçilik" adı  ona verilməkdədir ki, onlar özlərindən olmayanların fiziki məhvinə 

 
77 
 
çalıĢmıĢ və bunu bir göz qırpmadan, insan halına acımadan etmiĢlər. Ermənilərdə 
irqçilik  ən  qədimdən  belə  antiinsani  təmələ  söykənmiĢdir.    Hələ  XVII  əsrdə 
Venesiyada   milliyətçi  cərəyan  olan  mxitarizmi  quran  ermənilərin  fəaliyyəti 
araĢdırılsa  maraqlı  mənzərə  ortaya  çıxar.  Erməni  milliyətçiliyinin  kökündə  bir 
faĢizm  dayanmıĢdır.  Təsadüfi  deyildir  ki,  mxitarizm  də   Ġtalyada  ,  faĢizmin 
yarandığı  torpaqlarda  təĢəkkül  tapmıĢdır.  Demək  təsadüflər  həm  də  zərurət 
doğurur.  Yuxarıda  bəhs  etdiyimiz  nasizmin  simvolu  olan  xəncərli  xaç  həm  də 
erməniliyin  (armenizmin)  simvoludur.  Ermənistanın  ilk  milliyətçi  partiyalarından 
olan DaĢnaksütyunun da simvolu faĢizmin qəbul etdiyi xəncərli xaçdır. 
FaĢist "Yeni nizam" anlayıĢı ilə Njdenin ―Tsexakron‖u arasında da bir bənzərliklər 
mövcuddur. Hitlerin "irq dövləti" anlayıĢı  Ermənistanda da eyni anlama gəlir. Bu 
gün  Ermənistanda  bir  nəfər  də  olsun  baĢqa  qövmdən  olan  millət  yoxdur.  FaĢizm 
odur  ki,  içindən  bütün  sevmədiklərinin  ya  fiziki  məhvinə  nail  olur,  ya  da  onları 
köləyə  çevirir.  Vaxtilə   Ermənistan  deyilən  bu  ölkədə  yaĢayanlar-  Azərbaycan 
türklərinin  heç  bir  haqq  və  hüququ  yox  idi  və  bu  gün  bir  nəfər  də  olsun 
azərbaycanlının bu ölkədə yaĢamaması dediyimizin sübutudur. Eyni cür də burada 
qalan yezidi kürdləri barədə demək mümkündür. Onlar bu ölkədə kölədirlər.  Onlar 
döyülür, söyülür, malları, qoyunları əllərindən alınır... Bir xalq var, yezidi kürdləri 
ermənilərin  köləsidir,  onlar  ona  görə  lazımdır  ki,  hərdən  küçəyə  çıxarılıb 
Türkiyənin əleyhinə nümayiĢ keçirsinlər, ya da Öcalana azadlıq istəsinlər. Kütləvi 
köçürmə  siyasəti,  cinayətlər,  müharibə  məhbuslarının  topluca  öldürülməsi, 
azərbaycanlı  əsir  və  girovların  orqanlarının  alveri.   Bu  günədək    Qarabağ 
savaĢında əsir düĢən 5 mindən artıq azərbaycanlıdan xəbər - ətər yoxdur. 
  
Bu 
ondan 
irəli 
gəlir 
ki,  
ermənilər 
irqçilik 
fəlsəfəsini 
mənimsəmiĢlər.  Erməni Ġrqçiliyi ümumən müxtəlif insan irqləri arasındakı bioloji 
fərqliliklərin mədəni və ya fərdi məsələləri də təyin etməsi lazım olduğuna və təbii 
səbəblərlə  bir  irqin  (əksəriyyətlə  öz  irqinin)  digərlərindən  üstün  olduğuna  və 
digərlərinə  hökm  etməyə  haqqı  olduğuna  duyulan  inanc  və  ya  bu  dəyərləri  qəbul 
edən  doktrina  olmuĢdur.  (Xüsusən  Dağlıq  Qarabağ  və  digər  Azərbaycan 
rayonlarının iĢğalından sonra ermənilər  buradakı qələbələrini onların üstün irqdən 

 
78 
 
gəldiklərinə  bağlamıĢlar)  .  Venesiyada  əsasən  kitablar  və  qəzet-  jurnal  nəĢr  edib 
ermənilərin  toplu  halında  yaĢadıkları  bölgələrə  göndərərək  onları  baĢqalarından 
fərqli olmağa inandıran mxitarizm öz iĢini görmüĢdü.  Mxitarizm nə idi? Öz etnik 
mədəniyyət  dəyərlərini  tək  meyar  olaraq  təyin  etmə  (etnik  mərkəziyyətçilik), 
fərqlilik  qorxusu  (zenofobi).   Ġrqlər  arasında  birləĢmələrə  və  əlaqələrin  olmasına 
qarĢı  çıxmaq  və  milliyyətçilik  kimi  anlayıĢları  da   özündə  ehtiva  edirdi.   Onu 
ictimai  ayrı-seçkiliyin,  irqlər  arasında  fərqliliklərdən  soyqırıma  qədər  gedə  bilən 
bir doktrina halına gətirib çıxarmaq üçün ermənilərə iki-üç əsr yetdi və o erməni 
dövlətinin  doktrinasına  tamamilə  uyğundur   Erməni  irqçiliyi  ümumi  xəttləriylə 
araĢdırıldığında  öz  qanını  daĢıyan,  eyni  dili  danıĢan,  və  eyni  soydan  gələnlərin 
baĢqa soylardan gələnləri aĢağılaması hesab edilir. 
Tarixdə, avropalıların Amerikanı kəĢf etməsinin sonra, kölə adı altında alınıb satıĢa 
çıxarılan,  Afrika  mənĢəli  xalqı özünə  tabe  edən  amerikalılar  baĢda  olmaqla  irqçi 
anlayıĢı,  tarixdə  normal  qarĢılansa  da,  indiki  vaxtda  mənfi  qiymətləndirilir. 
Özlərini baĢqalarından fərqli görmək  Ermənistanda bu gün normal haldır.  Erməni 
irqi-ayrıseçkiliyinə 
aid 
yüzlərlə 
misal 
çəkmək 
mümkündür. 
Erməni 
irqçiliyinin  təbliğatı da yerində durmur. 
Məlumdur ki, ilk insan məskəni Ermənistan olmuĢdur (Nuh hekayəsi), bu da əsas 
verir ki, elə ari irq də buradan törəmiĢdir. 
«Erməni  xalqının  Arilərdən  doğuĢu»   məqaləsində  bu  xəstə   təxəyüllü 
erməniyə   görə  ―Arilər  20  min  il  əvvəl  «Ermənistan  dağlar  dünyasında»  (belə  bir 
ifadə  iĢlədilir)  yaranmağa  baĢlamıĢ  və  onlar  Kiçik  Asiyadan   Yaponiyaya  qədər 
ərazidə  iz  buraxmıĢlar.  Atları  əhliləĢdirən,  qoyunçuluğu  da  inkiĢaf  etdirən  Ari-
Ermənilər  olmuĢdur.  Erməni  dilində  olan  «Ayrutsi»  kəlməsi  də  o  zamandan 
qalmıĢdır. «Arman», «Erməni» kəlmələri də o zamandan qalmıĢdır. Ari sözündən 
«Ayrarat» (Ararat) törəmiĢdir. 
Arilərə  aid  edilən  «Ram»  önünə  bir  «A»  əlavə  edilməsilə  «Aram»  ali  kəlməsi 
ortaya   çıxmıĢdır.  «Arat»  isə   guya  Ari  dilində  ―Allahın  oğlu‖  deməkdir. 
Ermənistanda  «Arustam»  kiĢi  adı  var,  farslarda  bu   «Rustam»dır.  Bundan  da 

 
79 
 
görünür  ki,  farlsrala  ermənilər  eyni  kökdən  gəlirlər.  Xristianlığı  da,  buddizmi  də 
arilər yaratmıĢlar. 
Bu  «xəstələrdən»  biri  olan  Varpetyan  «Alamani»  (Almaniya)  adını  da  Armani 
(Erməni) adı ilə  baĢlamağa çalıĢır. Almanları da farslar, hindlilər kimi ermənilərin 
əmioğlusu aldlandırır və erməni millətçi Ģairlərdən olan  Paruyr Sevakdan bir misal 
da çəkir: «Dünyada sizin əvvəlinizin məhsulu olan digər ermənilər də vardır». Bu 
ermənilər  isə  Ari  Ermənilərdən  törəmiĢ  yunanlardır,  almanlardır,  basklardır, 
farslardır,  kürdlərdir,  hindlilər,  ruslardır.Sonra  Varpetyan  ustacasına  «ari  irq»in, 
yəni  ermənilərin  yayılma   coğrafiyasını  cızır.  Onların  bir  hissəsi  Kiçik  Asiyaya 
yayılmıĢ,  bir  hissəsi  isə  necə  olmuĢsa  Avropaya  getmiĢdir.   Yerlərdə, 
qonĢulardan   heç  kəsə,  heç  bir  millətə  qarıĢmadan  (ali-ari   irqidirlər  axı!)  kiçik 
qruplar halında yaĢamıĢlar. Əsas məskənləri Mərkəzi Asiya olmuĢdur, Hindistana 
gələrək  burada  bəzi  millətlərin   yaranıb  formalaĢmasında  üstün  rol  oynamıĢlar. 
Varpetyanın  sözündən  belə  çıxır  ki,  hind  və  farslar  ermənilərə  qohumdur.  Arilər 
Xəzər  dənizindən  üzüyuxarı  Rusiyaya  getmələri   nəticəsində  Ruslar  içərisində  də 
―toxum  səpmiĢlər‖.  Nəticəyə  baxın:  Böyük  Ermənistanla  Rusiyanın  yaxın 
münasibətləri 
qandan 
gəlir. 
Sən  demə 
Erməni-ari 
irqi  Rusların  da 
millət   olacaq   yaranmasında,  yetiĢməsində  rol  oynamıĢdır.  Hindistanda  yayğın 
olan  «Ram»  və  ya  «Ran»  adı  arilərə  verilən  ümumi  addır.  Bu  adı   Ermənistanda 
«Rant» və ya «Hrant» olaraq tələffüz etmiĢlər. «Ram» və ya «Ran» ilk ari- lərdir. 
Onun  fikrincə,  Arilər  ġərqdə  kök  salandan  sonra  Avropanı  xilas  etməyə 
gətirmiĢlər.  Almanlar,  yunanlar,  yəhudilər,  kürdlər,  basklar  arilərdir.  Əlbəttə 
bunlardan daha  öncə  isə  Erməni  Arilər  farsları, hindləri  və  rusları  ariləĢdirmiĢlər. 
Baxın bu gün ermənilərin iĢinə kim yarayırsa  Arilər onlardır, amma onlar yalnızca 
Erməni  arilərdən  törəmələrdir,  yəni  ikinci  sort  Arilərdir..  (Varpetyan  Aleksandr 
«Erməni xalqının arilərdən doğuĢu» Youtube. 11 aprel 2011). 
Göründüyü kimi bu «çalıĢmada» türklərin adı belə çəkilmir, nə təhər olmuĢdursa 
həmin  tarixlərdə  dünyanın  ən  qüdrətli   imperiyalarını  yaĢatmıĢ  türklər  sanki   heç 
olmamıĢlar.  Ermənimlərin  bu  sayaq  tədqiqatları  ciddi  elmi  ictimaiyyətdə  gülüĢ 
doğursa da və onun heç bir elmi əsasının olmadığı kəskin Ģəkildə  tənqid edirsə də 

 
80 
 
―bu  tədqiqatlar‖  getməkdədir.  ġərqdə,  islam  coğrafiyasında  özünün  mənfur 
hərəkətləri ilə təklənəcəyindən qorxan Ermənistan  milli  ideologiyasına bunları da 
əlavə etməyi unutmur. Hindlilərin, farsların və heç əlaqəsi olmasa da rusların Ari 
irqdən gəldiyini deməklə bu ölkələri özünün müdafiəçisinə çevirmək istəyir. 
Avropada  isə  almanların  ətəyindən  yapıĢır.  Və  hətta  lazım  gələrsə  faĢist  təlimini 
öyməklə  Almaniyanı  öz  tərəfinə  çəkməyə  çalıĢır.  Hitlerdən  də  yararlanmaq 
istəyirlər.  Guya  Hitler  yahudiləri   qırmaq  əmri  verərkən  deyib  ki,  Osmanlının 
ermənilərə   soyqırımı  tətbiq  etdiyini  və  heç  bir  cəza  almadığını  söyləmiĢdir. Belə 
cəfəngiyyatları 
kökündə  ara-sıra  Türkiyənin  Ġsraillə   yaĢadığı  soyuq 
münasibətlərindən  də  yararlanmaq  istəyi  durur.  Yəhudiləri  «Arilərdən» 
saymayan   Varpetyan   onları  digər  millətlərin  (yəqin  ki,  türklərin)  casusu 
adlandırır.  Yunanlara  gəlincə  deyir  ki,  erməni-yunan  iĢbirliyi  dünyaya  örnəkdir- 
deyir  və  yenə  də  «qan  çəkir»  ifadəsi  cümlə   içərisinə   otuzdurulur.  «Ali  irq» 
optimistdir,  gələcəkdə  bütün  dünyanın  onları  dərk  edib  ermənilərə  sahib 
çıxacağından  əmindir. Azərbaycanlı  alim  ,  AMEA-nın  müxbir  üzvü,  prof.  Ġlyas 
BABAYEV, 2011-ci ildə ―Priroda i svet‖ jurnalının avqust sayında yazıçı-jurnalist 
Vera  Beqiçevanın  ―Ararat‖  baĢlığı  altında  məqaləsi  ilə  bağlı  fikirlərini  həm 
azərbaycanca,  həm  də  ermənicə  bildirərək  bu  saxtakarlığı  ifĢa  etmiĢdir.  O  qeyd 
edir  ki,  müəllif  Qədim  ġərq  tarixi  üzrə  dünya  Ģöhrətli  alim  Ġqor  Mixayloviç 
Dyakanov  və  çox  tanınmıĢ  arxeoloq  Vadim  Mixayloviç  Masson  kimi  rus 
alimlərinin  adlarını  çəkir  və  onların  bəzi  fikirlərini  yada  salır.Məqalə  müəllifinin 
mövzu  ilə  əlaqədar  belə  alimlərin  bəzi  əsərləri  və  ―Bibliya‖  ilə  tanıĢlığı  çox 
təqdirəlayiq  haldır.  Lakin  yaxĢı  olardı  ki, hətta  populyar  məqalələr  yazarkən  belə 
mənbələrə  ciddi  yanaĢılsın,  tarixi  faktlar  saxtalaĢdırılmasın.  Təəssüf  ki,  məqalədə 
tarixi  faktlara  deyil,  yanlıĢ,  subyektiv  uydurmalara  əsaslanan  fikirlər  də  vardır.  
Ġ.M.Dyakonov və bütün digər tədqiqatçılar Yaxın ġərq ölkələrində ilk mədəniyyət 
mərkəzlərinin  yaranmasını  qeyd  etmiĢlər.  Bu  zaman  tədqiqatçılar  hazırkı  dövrdə 
bu  ərazidə  yerləĢən  ölkələrin  adlarını  sadalayırlar  (Suriya,  Ġraq,  Fələstin,  Ġran  və 
s.). Lakin hamıya məlumdur ki, həmin ərazidə ən qədim sivilizasiyanın yaradıcıları 
Mesopotamiyada Ģumerlər olmuĢlar. Azərbaycanlı alim qeyd edir ki, təkərin, dulus 

 
81 
 
çarxının,  mixi  yazının  yaranması  onların  adı  ilə  əlaqədardır.  Bu  kəĢflər  gələcək 
elmi  nailiyyətlərə  də  böyük  təkan  vermiĢdir.  Qədim  Ģumerlərin  təsiri  Qafqazın 
maddi mədəniyyətində də özünü göstərir. Belə ki, hazırda Azərbaycanda Leylatəpə 
və  ġimali  Qafqazda  Maykop  arxeoloji  mədəniyyətlərini  tədqiqatçılar  haqlı  olaraq 
e.ə. IV-III minilliklərdə Qədim Mesopotamiyadan bu əraziyə köçən Ģumer tayfaları 
ilə  əlaqələndirirlər.  O  dövrdən  az  əvvəl  isə  insanlar  metaldan  istifadə  etməyə 
baĢlamıĢdılar.  Metalın  kəĢfi  məhsuldar  qüvvələrin  inkiĢafına  çox  güclü  təkan 
verdi.   
 Alim  bildirir  ki,  əmək  alətləri  və  silahlar  indi  daĢ,  sümük  və  ağacdan  deyil, 
metaldan  (mis,  tunc)  hazırlanmağa  baĢlanmıĢdır.  Metal  tədricən  insanların 
həyatında  geniĢ  yer  tuturdu.  Mesopotamiyada  yaĢayan  Ģumerlər  metal  yataqları 
olan  yerləri  axtarırdılar.  Güman  edilir  ki,  5  min  il  bundan  əvvəl  bəzi  Ģumer 
tayfalarının  Qafqaza  köçü  metal  yataqlarının  axtarıĢı  ilə  əlaqədar  olmuĢdur. 
Azərbaycanda  Leylatəpə  arxeoloji  mədəniyyətinə  aid  abidələr,  Qarabağda,  Qərbi 
Azərbaycanda,  2011-ci  ildə  isə  Qəbələ  rayonunda  aĢkar  olunmuĢdur.  Qədim 
Ģumerlər  gələcək  sivilizasiyaların  yaranıb  inkiĢaf  etməsinə,  qədim  dünyada  geniĢ 
ərazilərdə yaĢayan xalqların mədəniyyətinə güclü təsir göstərmiĢlər. Bu ərazilərdə 
Ģumerlərdən çox sonralar ermənilər də yaĢamıĢlar. Ancaq qədim Mesopotamiyada 
yaĢayan Ģumer və akkad tayfalarının nə etnik, nə də dil cəhətdən ermənilərə heç bir 
yaxınlığı yoxdur. Bu Varpet yan kimilərə ən yaxĢı elmi cavab deyilmi?  
Elminə  heç  kəsin  Ģübhə  etmədiyi  V.M.Masson  əsərlərinin  birində  çox  qədim 
zamanlarda Avropada tapılmıĢ obsidianın öz yatağından bəzən 900 km. uzaq  bir 
məsafəyə  aparıldığını  göstərir.  Lakin  görünür,  bu  obsidian  Dağlıq  Ermənistandan 
(
Հայ    Լերնաշխարհ)  deyil,  daha  yaxın  mənbələrdən  gətirilmiĢdir.  Obsidian 
yataqları bir çox yerlərdə vardır. Belə yataqlar Azərbaycan və indiki Ermənistanda 
da  mövcuddur.  Biz  Azərbaycanda  bütün  qədim  arxeoloji  abidələrin  qazıntıları 
zamanı  obsidiana  çox  rast  gəlirik.  Onlar  bir  çox  hallarda  yüz  km-lərlə  məsafədə 
yerləĢən  yataqlardan  gətirilmiĢdir.  Əsasən  Ukrayna  ərazisini  əhatə  edən  IV-III 
minilliklərə  aid  Tripoliye  mədəniyyəti  abidələrində  rast  gəlinən  obsidian  da  çox 
güman 
ki, 
Dağlıq 
Ermənistandan 
deyil, 
daha 
yaxın 
yataqlardan 

 
82 
 
gətirilmiĢdir. (Babayev  İlyas  “  Nuh  erməni  dilində  danışıbmı?”  məqaləsi,