Qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti pulatov jamshid abdumajitovich sportchilarni

 
 
 

---

115 
Ikki qo‘llab ko‘rishish 
Ishtirokchilarning hammasi doira shaklida o‘tirishadi. Qo‘llar bir-
biriga birlashtirilgan bo‘ladi. Ishtirokchilar birvarakayiga xohlagan 
tomonidagi (chap yoki o‘ng yonidagi) kishiga salomlashish uchun 
qo‘shqo‘llab qo‘l uzatadi. Unisi esa qo‘llarini yonidagisiga uzatishi 
mumkin va birinchi ishtirokchiga navbat еtgunicha shu holda davom etadi. 
Shunday qilib bir nechta mos kelmaslik holati kuzatilishi tabiiy. Ana 
shunda qanaqangi qiy-chuv ko‘tarilishini ko‘rasiz! 
Bu o‘yinni bir necha bor takrorlash nafas rostlash va tinchlanish 
uchun foydalidir. 
Aziz mehmon o‘yini 
Maqsad: a) sportchi shaxsining va xususan, protogonist (mehmon) 
sportchi shaxsining guruh tomonidan hurmat qilinishini tasdiqlash; b) 
guruhda odam bilan muomala qilish san’atini shakllantirish; v) bevosita 
(o‘yinni amalga oshirish orqali) guruhdagi ayrim ishtirokchilarning 
protogonistga nisbatan salbiy munosabatini shakllantirish. 
Bu o‘yinda protogonist sifatida guruhdagi eng ko‘zga 
tashlanmaydigan, sust o‘smir tanlanadi. 
Boshlovchi o‘yinning mohiyatini quyidagicha tushuntiradi: "Hozir bir 
kishi tashqariga chiqib, to uni chaqirmagunimizcha eshik orqasida kutib 
turadi.
Qolganlardan 7 kishini biz har bir o‘yin qatnashchilarining 
ishtirokini va xulq-atvorini baholash uchun (5 balli sistemada) hakam 
sifatida saylaymiz. Vazifangiz nimadan iboratligini aytib oling: eshik 
ortidagi kishi — bizning eng aziz mehmonimiz. Tasavvur qiling, u bizning 
respublikamiz uchun do‘st mamlakat bo‘lgan AQSh davlatining vakili 
bo‘lib, O‘zbekiston va Amerika o‘rtasida mustahkam aloqalarni yo‘lga 
qo‘yish uchun tashrif buyurgan. Ishtirokchilardan 
biri 
mehmonni 
chaqiradi, shu bilan birga unga hamrohlik va tarjimonlik ham qiladi. 
Qolgan ishtirokchilarning har biri mehmon bilan ko‘rishishga, undan 
nimanidir so‘rashga, unga nimalarnidir gapirib berishga harakat qilishi 
kerak, chunki mehmon zerikib qolmasligi kerak. Hakam a’zolarining 
vazifasi: qatnashchilarning ishtirokini kuzatib borib, kimda-kim mehmon 
bilan quruq, betakalluf, soxta, xushomadgo‘ylarcha va odobsizlarcha 
munosabatda bo‘lsa, ularning ballarini tushirishdan iborat. Odobsizlar va 
ballari past bo‘lganlar o‘yindan chiqariladi. Hakamlar har bir 
ishtirokchining o‘rtacha bahosiga qarab, uning o‘zaro munosabatga 
kirishish qobiliyatiga baho beradilar". 
Boshlovchi ham ishtirokchilar bilan birgalikda hakam a’zolarini, 
xamrohlik qiluvchi (tarjimon)ni va "mehmon"ni tanlaydi. Hamrohlik 

---

116 
qiluvchi xonadan chiqib ketadi va bir pasdan so‘ng "mehmon"ni boshlab 
kiradi. Ishtirokchilar protogonistni doira shaklida o‘rab oladilar va uning 
atrofida kim qanday istasa shundayligicha o‘tiradilar. U bilan 
gaplashishning navbatma-navbatligi shart emas, muhimi har bir ishtirokchi 
u bilan munosabatga kirishishi kerak. 
Oldindan ma’lum bo‘lgan kulguli narsalar (mehmon bilan "chet tilida 
gaplashish" va muloqotning odatlanilmagan usuli) o‘yinga zavq 
bag‘ishlaydi, kulgu uyg‘otadi, lekin ta’kidlangan jiddiylik yo‘qolmaydi. 
Tajribalarda ko‘rinishicha, protogonist bilan muloqotda bo‘luvchi sportchi 
shaxsilar o‘z munosabatlarida hazilomuz, kulguli harakatlarni ham 
qo‘llaydilar. Bunda ishtirokchilar, hatto hakamlar tomonidan ballar 
kamaytirilishi ehtimolini ham unutib qo‘yadilar. Shunday vaziyat 
kuzatilganda, o‘yin nihoyasida boshlovchi ishtirokchilarning bu xil 
(noo‘rin) harakatlarini еngilgina bo‘lsa xam ta’kidlab o‘tishi kerak. 
Mehmon nomiga aytilayotgan olqishlar haqida oldindan boshqotirib 
o‘tirish shart emas, balki ishtirokchilar buni o‘yin jarayonida o‘ylab 
topishlariga imkoniyat yaratish kerak.