QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Cədvəl 16.1 

 

Rütubətlənmə 

şəraitinin 

xarakteristikası 

Quraqlıq  

indeksi 

Coğrafi zona 

 

1 2 

3 

İzafi rütubətli 0,45-dən az 

Arktik səhra, tundra, meşə-

tundra, alp (yüksək dağlıq) 

---

 

222

1 2 

3 

çəmənləri   

Rütubətli 0,45 

… 

1,00 

Meşə  

Çatışmayan rütubətli 1,00 

… 

3,00 

Meşə-bozqır, bozqır, yarımsəhra 

(kserofit subtropik bitkiliyi) 

Quru 3,0-dən artıq Səhra  

 

  Cədvəl 16.2 

İsti dövrün termik şəraiti (Qriqoryev, Budıko) 

Termik şəraitin 

xarakteristikası 

Yer səthində temperatur 

10

0

C-dən yüksək olduğu 

dövrdəki temperatur cəmi 

Coğrafi zona 

 

1 2 

3 

Çox soyuq 

Bütün il ərzində havanın tem-

peraturu 10

0

C-ni keçmir 

Arktik səhra, daim qar və 

buzlaq (qlyasial) olan 

yüksək dağlıq zona  

Soyuq 

0,0 … 1000

0

C Tundra 

və meşə-tundra  

Mülayim isti 

1000 …. 2200

0

C 

İynəyarpaqlı meşə, alp 

çəməni, dağ bozqırları və 

Sibirin bozqırları  

İsti 

2200 … 4400

0

C 

Qarışıq və yarpaqlı 

meşələr, meşə-bozqır, 

bozqır   

Çox isti 

4400

0

C-dən çox 

Subtropik bitki örtüyü, 

yarımsəhra və səhra  

 

İqlim tipinin xarakteristikasına mütləq qış dövrü şəraitinin (havanın temperaturu, yağıntıların xarakteri, qar 

örtüyünün qalınlığı) qiymətləndirilməsi də daxil edilir, bu torpaqəmələgəlmə prosesində, bitki örtüyü tipinin 

formalaşmasında və onun inkişaf dinamikasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qış dövrü şəraitinin 

xarakteristikası 16.3 saylı cədvəldə verilir.  

 

Cədvəl 16.3 

Qış dövrü şəraiti (Qriqoryev və Budıko) 

 

Qışın xarakteristikası 

Qış dövrünün meteoroloji şəraiti 

 

1 2 

Sərt azqarlı qış  

Yanvarın temperaturu -32

0

C-dən aşağı, qar 

örtüyünün ən yüksək orta dekadalıq qalınlığı 50 sm-

dən az  

Sərt qarlı qış  

Yanvarın temperaturu -32

0

C, qar örtüyünün orta 

dekadalıq ən yüksək qalınlığı 50 sm-dən çox  

Mülayim-sərt azqarlı qış  

Yanvarın temperaturu -13… -32

0

C, qar örtüyünün 

orta dekadalıq ən yüksək qalınlığı 50 sm-dən az  

Mülayim sərt qarlı qış 

Yanvarın temperaturu -13 … -32

0

C, qar örtüyünün 

ən yüksək qalınlığı 50 sm-dən çox  

Mülayim qış  

Yanvarın temperaturu 0 … 13

0

C, qar örtüyü azdır  

Mülayim (isti) qış Yanvarın temperaturu 0

0

C, davamsız qar örtüyü 

 

İsti və soyuq dövrlərin müxtəlif  şəraitlərinin təhlili müxtəlif coğrafi zonalara uyğun 12 əsas iqlim 

vilayətinin ayrılmasına imkan vermişdir.  

 

---

 

223