QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

16.2. İqlimin insanın təsərrüfat fəaliyyətində əhəmiyyəti 

Həyat və insanın bütün təsərrüfat fəaliyyəti müəyyən konkret iqlim şəraitində keçir. İqlim resursları  əsas 

təbii faktorlardan sayılır.  İnsanın konkret ərazidə iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində istifadə etdiyi günəş 

radiasiyası, temperatur, yağmurlar, buxarlanma və digər iqlim elementlərinin miqdarca qiymət məcmusu iqlim 

resursları adlanır. Fasiləsiz bərpa olunan iqlim resurslarına işıq, günəş radiasiyası, istilik; dövrü olaraq bərpa 

olunan iqlim resurslarına isə rütubətlilik, külək, buludluluq və b. aiddir. Kənd təsərrüfatı istehsalı prosesində 

bilavasitə istifadə olunan iqlim elementləri (fotosintetik aktiv radiasiya – FAR, istilik, rütubət və b.) aqroiq-

lim resursları sayılır.   

İqlim, kənd təsərrüfatı bitkilərinin coğrafi yayılması  və müvəffəqiyyətlə becərilməsini, kənd təsərrüfatı 

heyvanlarının saxlanmasını, onların otarılma  şəraitini müəyyənləşdirir. Görkəmli rus alimi K.A.Timiryazev 

qeyd etmişdir ki, iqlim məlumatları, yalnız bitkinin iqlim faktorlarına olan tələbatını  aşkar etdikdə  kənd 

təsərrüfatı üçün əhəmiyyətli (faydalı) ola bilər. Bu tələbatın kəmiyyətini aşkar etmək üçün bitkinin inkişafı, 

böyüməsi və  məhsuldarlığının formalaşmasının miqdarca ifadəsi, iqlim faktorları ilə  əlaqəsi 

müəyyənləşdirilməlidir. Bir tərəfdən iqlim faktorları arasında, digər tərəfdən isə böyümə, inkişaf, qışadavamlılıq 

və məhsuldarlığın formalaşması arasında kəmiyyətcə ifadə olunan əlaqələr aqroiqlim göstəriciləri adlanır. Bu 

göstəricilərdən istifadə edərək, müxtəlif  ərazilərin müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkiləri becərmək və  kənd 

təsərrüfatı heyvanları saxlamaq üçün iqlimin əlverişlilik dərəcəsini müəyyən etmək olar. İqlimin kənd təsərrüfatı 

baxımından qiymətləndirilməsində  kənd təsərrüfatı istehsalı üçün ilin isti və soyuq dövrlərində  təkrar olunan 

təhlükəli meteoroloji hadisələrin məlumatlarından mütləq istifadə edilməlidir. Belə hadisələrə  ayazlar,