Qida fiZİologiyasi fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ muhazire qida fiZİologiyasinin qisa iNKİŞaf tariXİ Plan 1

B
9
-folasin  1941-ci  ildə  ispanaqdan  alınan  vitamindir.  Yunanca  "yarpaq"  mə-
nasında işlədilir. O aminturşuların sintezində, zülallar və nuklein turşularının və di-
gər birləşmələrin mübadiləsində iştirak edir. 
Vitamin  B
12
  və  ya  siankobalamin  qaraciyərdə  və  böyrəklərdə  çox  olur. 
Qidada  bu  vitamin  çatışmadıqda  qırmızı  sümük  iliyində  eritrositlərin  əmələ 
gəlməsi prosesləri pozulur. 
B
12
 vitamini 1948-ci ildə çiy qaraciyərdə təmiz halda tapılmışdır. Qan dövranı 
orqanları və eritrositlərin yeniləşməsində iştirak edir. Azqanlılıqda istifadə olunur. 
Bu  vitamin  aminturşularından  olan  metionin  sintezini  təmin  etməklə  zülal,  yağlar 
və karbohidratların mübadiləsində fəal iştirak edir. 
B
12
  vitamini  orqanizmin  xarici  mühit  amillərinin  təsirinə  qarşı  olan  müqavi-
mətini  artırır.  O,  eyni  zamanda,  sinir  sisteminin  fəaliyyətini  də  poza  bilir  və  bu 
zaman reflekslər tormozlana bilər ki, orqanizmin həssaslığının pozulmasına gətirib 
çıxanr.  Bu  çatışmazlıq,  xüsusilə  çoxlu  miqdarda  bitki  qidası  qəbul  etdikdə  baş 
verir. 
Aterosklerozun  müalicəsi  zamanı  qanda  olan  xolesterinin  miqdarına  təsir 
göstərməklə folasin orqanizm üçün müsbət rol oynayır. 
Bu  vitamin  qan  dövranı  üzvlərinin  xəstələnməsi,  qaraciyər,  yatalaq  xəstəlik-
ləri zamanı  istifadə olunur. Orqanizm  üçün  gündəlik tələbat norması 0,1-0,5  mq-a 
qədərdir. 
Ərzaq məhsullarından salatda -40 mq%, cəfəri göyərtisində - 117, paxlalılarda 
-160, buğdada -37,  mayada -1470, qaraciyərdə - 160, böyrəkdə - 45  mq%-ə qədər 
olur. 
İnsan orqanizmində bağırsaq mikroflorası bu turşunu az miqdarda sintez edir. 

---

 
78 
 
Pantoten turşusu bütün məhsullarda vardır. Oksidləşmə proseslərində və mü-
badilədə  iştirak  edirlər.  Onun  çatışmazlığı  yorğunluq,  zəiflik,  infeksiya  xəstəlik-
lərinə və s. səbəb olur. 
Orqanizm üçün bu vitaminə olan gündəlik tələbat norması 10-15 mq-a qədər-
dir. Onun miqdarı qaraciyərdə 9-30 mq%, kartofda - 0,6, dəndə - 0,6-0,9, yumurta-
da 1,5-2,7 mq%-ə çatır.