Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

َ َط اَي َو  ِض ْزَ ْلْا َو 
“And olsun Yerə və onu genişləndirənə!” 
 
اَهاَحَد  َ ِنَذ َدْعَب  َض ْزَ ْلْا َو   
“Bundan sonra da Yeri genişlədib (yayıb) düzəltdi”
 1
. 
 
MәĢhur  Ġslam  leksikoqrafı  Rağib  Ġsfaһani  ―Müfrәdat‖ 
әsәrindә yazır: 
―Әrәb dilindә ― ط
ح
ّ
‖ [təhv] sözü ―ْدد‖  [dəhv] sözü ilә 
müĢtәrәk 
mәnalarda 
iĢlәdilir. 
Yәni 
һәr 
ikisi 
geniĢlәndirmәk, һәrәkәtә gәtirmәk mәnalarını ifadә edir‖. 
Digәr bir yerdә isә ―ْدد‖ [dəhv] sözünü Yerin һәrәkәtә 
gәtirilmәsi kimi izaһ edir. 
―Pәrtovi әz Quran‖ tәfsir әsәrinin müәllifi ― ط
ح
ّ
‖ [təhv] 
sözünün leksik mәnasına әsaslanaraq ayәnin Yerin öz oxu 
әtrafında, elәcә dә elliptik  orbit boyunca (GünәĢ  әtrafına) 
һәrәkәtinә iĢarә vurduğunu qeyd edir
2
. 
Bәzi әrәb yazıçıları yazırlar: 
                                                 
1
 ġәms, 6; Naziat, 30. 
2
 Ayәtullaһ Taliqani, ―Pәrtovi әz-Quran‖, c. 2, sәһ. 110. 

---

89 
 
―Әrәb  dilindә  ― ط
ح
ّ
‖  [təhv]  vә  ―ْدد‖  [dəhv]  sözlәri 
sinonimidir. Bu sözlәrin mәnasında geniĢlәndirmә, hәrәkәt 
anlayıĢları  var.  Әgәr  yeni  elmi  kәĢflәrә  nәzәr  salsaq 
görәrik  ki,  Quran  Yerin  hәrәkәtini  әn  gözәl  Ģәkildә 
vermiĢdir
1
.  
Digәr  әrәb  yazıçısı  isә  diqqәti  ―
ط
ح
ّ
‖  [təhv]  vә  ―ْدد‖ 
[dəhv] sözlәrinin mәnasına yönәldәrәk yazır: 
―Әgәr  ― ط
ح
ّ
‖  [təhv]  sözü  atmaq,  dәf  etmәk  mәnalarını 
daĢıyırsa,  o  zaman  ayә  Allahın  Yerin  dәf  edilmәsinә, 
fәzaya  atılmasına  and  içmәsi  kimi,  ― ذلا
ط
ع
‖  [iqtətəə] 
(ayırmaq) mәnasını daĢıyarsa, o zaman ayә Allahın GünәĢ 
sisteminin bir hissәsi olan Yeri ayırmasına and içmәsi kimi 
baĢa düĢülmәlidir‖
2
. 
 
Әllamә  Tәbatәbai  ―Quranın  ecazkarlığı‖  kitabının 
müqәddimәsindә  Yerin  öz  oxu  әtrfında  fırlanmasının 
Naziat surәsinin 30-cu ayәsindәn anlaĢıldığını qeyd edәrәk 
yazır: 
―Qaliley  Yerin  öz  oxu  әtrafında  fırlanması  haqqında 
fikir  yürütmәzdәn  min  il  öncә  Quran  açıqca  Yerin 
fırlanmasından danıĢır (Naziat, 30).
 
Hәdislәrdә bu haqda o 
qәdәr  söhbәt  açılmıĢdır  ki,  ―ضسلااْدد‖  [dəhv  əl-ərz] 
anlayıĢı dillәr әzbәri olmuĢdur‖.  
Onun  fikrincә―ْدد‖  [dəhv]  sözü  leksik  mәna  etibarı  ilә 
diyirlәtmәk,  yuvarlatmaq  mәnalarını  ifadә  edir.  Bu  söz 
―Nәhcül-bәlağә‖dә
3
 
keçmiĢ  vә  indiki  zaman  feli  sifәtlәri 
kimi iĢlәnmiĢdir. Bәzi rәvayәtlәrdә 25 zilqәdә ―
حد
ضسلاا ّ ‖ 
                                                 
1
 ġeyx Xalid Әbd әr-Rәhman әl-Әk, ―әl-Furqan vә әl-elm‖, sәh. 468-
469. 
2
 Әhmәd Mәhәmmәd Süleyman, ―әl-Quran vә әl-elm‖, sәh. 55. 
3
 Feyz әl-Ġslam, ―Nәhcül-bәlağә‖, sәh. 168, 258, 645. 

---

90 
 
[dəhv  əl-ərz]  günü  kimi  göstәrilәrәk  müәyyәn  әmәllәr 
tövsiyә edilmiĢdir
1
. 
 
Seyid ġәhristaninin fikrincә Naziat surәsinin mәlum 30-
cu  ayәsinin  Yerin  hәrәkәti  ilә  bağlı  olduğunu  ilk  dәfә 
Әllamә  Seyid  Mәhәmmәd  Hüseyn  MәrәĢi  ġәhristani 
(vәfat-1315  h.q.)  ―Mәvaid‖  adlı  elmi  mәqalәsindә  qeyd 
etmiĢdir.  Mәrhum  ġәhristani  bu  fikri  tәsdiq  edәrәk  isbat 
etmәk üçün yeddi dәlil göstәrir
2
. 
―Tәfsiri-nümunә‖nin  müәllifi  ―بذط‖  [təha]  sözünün 
Yerin  geniĢlәnmәsi,  onun  suyun  altından  qabararaq  üzә 
çıxması kimi tәrcümә edir. Lakin sovuĢdurmaq, (özündәn) 
uzaqlaĢdırmaq, dәf etmәk kimi baĢa düĢülüb Yerin öz oxu 
әtrafında  vә  ya  orbit  boyunca  fırlanmasına  aid  olduğunu 
rәdd edir
3
.  
 
YEKUN 
―ْدد‖  [dəhv]  vә  ―ْذط‖    [təhv]  sözlәrinin  leksik 
mәnasına  nәzәrәn  mәlum  ayәlәrin  Yerin  öz  oxu  әtrafında 
vә  orbit  boyunca  hәrәkәtinә  aid  olduğunu  demәk  olar. 
Әlbәttә,  ―ْدد‖  [dəhv]  vә  ―ْذط‖  [təhv]  sözlәrini 
geniĢlәnmәk kimi dә baĢa düĢmәk olar. Bu iki mәna biri-
digәrini istisna etmir. 
 
4.