”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

 
Nazorat savollari
1.
Avtoklav nima va unda ishlov berishda qanday kimyoviy jarayonlar yuz 
beradi?
2.
Silikat g‘ishti xom ashyosi tayyorlanishi va xossalari xaqida aytib bering.
3.
Ko‘pik silikat va gaz silikat haqida gapirib bering.
4.
Gips asosidagi buyumlar to‘g‘risida aytib bering.
5.
Gips qoplama listlar nima?
6.
Asbotsement buyumlar tayyorlash texnologiyasini gapirib bering.
7.
Asbotsement buyumlarning asosiy turlarini aytib bering.
8.
Ksilolit buyumlar haqida gapirib bering.
 
10-MAVZU GIPS ASOSIDAGI BUYUMLAR (GB).
ASBEST SEMENT BUYUMLAR. 
Reja: 
1.
Gips asosidagi buyumlar.
2.
Poydevor uchun plitalar va panellar
1.
Gips asosidagi buyumlar 
Gips bog‘lovchisi ishlab chiqarish xom ashyo zahirasining 
bitmastuganmasligi va energiyani boshqa turdagi bog‘lovchi moddalarga 
nisbatan kam talab qilishi, buyumlar tayyorlash siklining qisqaligi gips asosida 
yirik o‘lchamli yig‘ma elementlar olishga imkon beradi. Gips asosida 
tayyorlangan buyumlarning o‘rtacha zichligi kam bo‘lgan holda, etarli 
mustahkamlikka, issiqlik va tovush izolyasiyasi xususiyatlariga ega bo‘ladi. 
Gips bog‘lovchisining oq rangda bo‘lishi, tarkibiga pigmentlar kiritib istalgan 
rangdagi buyumlar olishga imkon yaratadi. Gips buyumlarni oson arralash, 
teshish, qoqish va boshqa mexanik ishlov berish mumkin. Gips buyumlarning 
eng afzal xususiyatidan biri uning ekologik tozaligi va inson organizmiga 
beziyonligidir.
Gips asosidagi buyumlarning asosiy kamchiliklariga suv muhitiga 
chidamsizligi, nam ta’sirida kuch ostida vaqt bo‘yicha plastik 
deformatsiyaning me’yordan oshib ketishi kabilar kiradi, shu sababli ularni 
bino va inshootlarning nam tegmaydigan qismlarida ishlatish maqsadga 
muvofiqdir.
Gips buyumlar xossalarini yaxshilash uchun tarkibiga mineral va organiq 
mayda va yirik to‘ldirgichlar qo‘shiladi.
Gips buyumlar gips va gipsbeton asosida tayyorlanadi.

---

Gips betonlar gips bog‘lovchisi va g‘ovak mineral to‘ldirgichlar va yengil 
organiq to‘ldirgichlar asosida tayyorlanadi.
Mineral to‘ldirgich sifatida yoqilg‘i va domna shlaklari, tuf va pemza 
chaqiq toshlari, chig‘anoqli ohaktosh, keramzit, perlit va boshqalar, organiq 
to‘ldirgich sifatida esa qipiq, maydalangan poxol, qamish, makulatura va 
boshqalar ishlatiladi.
Gips buyumlar tarkibiga to‘ldirgichlarni kiritish mustahkamlikni 
pasaytiradi; mustahkamlikni oshirish maqsadida gips qorishmasi tarkibidagi 
suv miqdorini kamaytirish uchun titratish, presslash, vibropresslash kabi 
usullar qo‘llaniladi.
Gips va gipsbeton buyumlar ishlab chiqarishda Yuqori markadagi gipslar 
va gipsshlaki, gipssementputssolanli murakkab tarkibdagi bog‘lovchilar 
ishlatiladi. 
Murakkab 
bog‘lovchilar 
asosidagi 
buyumlar 
Yuqori 
mustahkamlikka, namlik muhitiga chidamlilikka ega bo‘ladi.
Gips va gipsbeton buyumlar ishlatilish sohasiga nisbatan quyidagi 
turlarga bo‘linadi: pardadevorlar uchun plita va panellar; yopma buyumlar; 
devorlarni qoplash uchun listlar (gipsli quruq suvoq); devor toshlari va 
bloklari; issiqlik izolyasiyasi buyumlari; arxitektura-bezak qismlari (karnizlar, 
muqarnaslar, plafonlar, o‘ymakorlik buyumlari va boshq.).