R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Analitik 4 schotlar
|
Sintetik schyotlar deb xo‘jalik mablag‘lari, mablag‘larning manbalari va
xo‘jalik muomalalari to‘g‘risidagi umumlashgan ma’lumotlarni faqat pul o‘lchovida hisobga oladigan schyotlarga aytiladi. to‘lanadigan schotlar» schotida barcha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan olib boriladigan hisoblashuvlar va hokazolar umumlashtirilib aks ettiriladi. Lekin korxonalar mablag‘larni but holida saqlashni ta’minlash va samarali foydalanish ustidan nazorat o‘rnatish uchun, ularning har bir turi bo‘yicha batafsil ma’lumotlar ham bo‘lishi zarur. Chunki «Asosiy ishlab chiqarish» schotida umuman qilingan xa- rajatlar va olingan mahsulotlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan birga ma’lum vaqtga xarajatlarning har bir turi (masalan, ish haqi, urug‘lik, amortizatsiya va hokazolar), shu bilan birga ishlab chiqarilayotgan mah- sulotlarning har bir turi bo‘yicha (paxta, don, sut, tuxum va hokazolar) xarajatlar summasi va turlari bo‘yicha tafsiloti bilan aniqlangan ko‘rsatkichlar ham bo‘lishi zarur. «Mol yetkazib beruvchilar va pudrat- chilarga to‘lanadigan schotlar» schotida korxonaning ma’lum bir davrga mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga bo‘lgan qarz summasi ko‘rinib turishi bilan birga har bir mol yetkazib beruvchi va pudratchi bilan hisoblashuvlar to‘g‘risida ma’lumotlar ham bo‘lishi kyerak. Shunday qilib, deyarli hamma schotlarda ham umumiy ko‘rsatkichlar bilan birga tafsiloti aniqlangan ko‘rsatkichlar ham bo‘lishi zarur ekan. Shuning uchun ham buxgalteriya hisobida hisob obyektlarini umumlashtirib hisobga oladigan (sintetik) schotlar bilan birga ularni turlari bo‘yicha alohida hisobga oladigan (analitik) schotlardan foydala- nishga zarurat tug‘iladi. Analitik 4 schotlar deb xo‘jalik mablag‘lari va mablag‘lar manba- lari va xo‘jalik muomalalari to‘g‘risida to‘la tavsif beradigan va ularni pul, natura va mehnat o‘lchovida hisobga oladigan schotlarga aytiladi. Shunga ko‘ra buxgalteriya hisobida ikki xil, ya’ni sintetik va anali- tik schotlar qo‘llaniladi. Analitik schotlar va ularga tegishli sintetik schotlar orasida doimo o‘zaro uzviy bog‘liqlik mavjuddir. Chunki sintetik schotlarga yozilgan barcha qoldiq va xo‘jalik muomalalari shu sintetik schotlarga tegishli analitik schotlarga ham yoziladi. 4
67
chilarga to‘lanadigan schotlar», «Boshqa debitorlar» va «Boshqa majbu- riyatlar» schotlarining analitik schotlari bo‘yicha 2012 yil 1 iyulga quyi- dagi qoldiqlar bo‘lgan: a) «Xom-ashyo va Materiallar» schotida: - 2 820 000 so‘m, shun- dan: Ammiak selitrasi – 34 tonna 1 020 000 so‘m. Superfosfat – 50 tonna 1 800 000 so‘m. b) «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» schotida -6 600 000 so‘m, shundan: Amudaryo «Agrokimyota’minot» OAJ – 4 800 000 so‘m «Qipchoq MTP» OAJ – 1 800 000 so‘m. B) «Boshqa debitorlar qarzlari» - 3 400 000 so‘m, shu jumladan: Amudaryo «Matlubotsavdo» OAJ – 1 400 000 so‘m, «Qipchoq don» OAJ – 2 000 000 so‘m. g) «Boshqa majburiyatlar» schoti – 140 000 so‘m, shundan: - Yusupova D.U. – 60 000 so‘m; - Muratbaeva E.Q. – 80 000 so‘m. Bu schotlar bo‘yicha iyul oyida quyidagi xo‘jalik muomalalari so- dir bo‘lgan: № Muomala mazmuni Summasi, so‘m 1 Paxtachilikka quyidagi minyeral o‘g‘itlar sarflandi: a) Ammiak selitrasi 18 tonna 540 000 b) Superfosfat 22 tonna 792 000 Jami:
2 Iyul oyi uchun hisoblangan mehnat haqidan ijro-hujjatlariga muvofiq quyidagi shaxslar foydasiga yozildi a) Yusupova D.O‘.ga 50 000 b) Muratboeva E.K.ga 60 000 Jami: 110 000 3 Amudaryo «Agrokimyota’minot» korxonasidan quyidagi minyeral o‘g‘itlar olindi: a) Ammiak selitrasi 30 t. 900 000 b) Superfosfat 18 t. 648 000 Jami:
68
Amudaryo «Agrokimyota’minot» korxonasiga
«Qipchoq MTP» OAJga 1 000 000 Jami:
5 Ijro hujjat bo‘yicha: a) Yusupova D.O‘.ga 60 000 b) Muratbaev E.Q.ga 80 000 Jami: 140 000 6 Sotilgan qishloq xo‘jalik mahsulotlari uchun hisob-kitob schotiga pul kelib tushdi: a) Amudaryo «Matlubotsavdo» OAJdan 1 0000 000 b) «Qipchoq don» OAJdan 1 200 000 Jami:
Yuqorida keltirilgan qoldiqlarni va xo‘jalik muomalalarini analitik
«Xom-ashyo va materiallar» sintetik schoti uchun ochilgan analitik schotlar «Ammiak selitrasi» analitik schoti D-t K-t Muo- mala № Miq- dori, t Bahosi, so‘m Summas i, so‘m Muo- mala № Miq- dori, t Baho- si, so‘m Sum- masi, so‘m 01.07 ga qoldiq 34 30000 1020000 3) 30
900000 1) 18 30000 540000 Obo- rot 30 30000 900000 Oborot 18 30000 540000 01.8 ga qoldiq 46 30000 1380000 69
D-t K-t
mala № Miqdo- ri, t Bahosi so‘m Summa-si so‘m Muo- mala № Miqdo- ri, t Bahosi so‘m Sum- masi so‘m 01.07 ga qoldiq 50 36000 1800000 __ __ __ __ 3) 18 36000 648 000 1) 22 36000 792000 Oborot 18 36000 648 000 Oborot 22 36000 792000 01.8 ga qoldiq 46 36000 1656000 __ __ __ __ «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» bo‘yicha analitik schotlari Amudaryo «Agrokimyota’minot» OAJ «Qipchoq MTP» OAJ D-t K-t
K-t 4) 2 000 000 01.07 ga qoldiq 4 800 000 4) 1 000 000 01.07.ga qoldiq 1 800 000 3)1 548 000 Oborot
Oborot
Oborot - 01.08.ga qoldiq 4 348 000 01.08.ga qoldiq 800 000 «Boshqa debitorlar qarzlari» schoti bo‘yicha analitik schotlar Amudaryo «Matlubotsavdo» OAJ Qipchoq
D-t K-t
01.07.ga qoldiq 01.07 ga qoldiq 1 400 000 5) 1 000 000 2 000 000 5)1 200 000
Oborot - Oborot 1 200 000 01.08.ga qoldiq 400 000 01.08.ga qoldiq 800 000 70
analitik schotlar «Yusupova D.O‘.» «Muratbaeva E.K.» D-t K-t
K-t 01.07.ga qoldiq 60 000 01.07.ga qoldiq80 000 5)60 000 2) 50000 5) 80 000 2) 60 000 Oborot60 000 Oborot50 000 Oborot80 000 Oborot 60 000 01.08.ga qoldiq 50
01.08.ga qoldiq 60 000 Yuqoridagi misollardan ko‘rinib turibdiki, sintetik va analitik schotlar o‘zaro uzviy bog‘liq. Har bir sodir bo‘lgan xo‘jalik muomalasi bir vaqtning o‘zida umumiy summasi bilan sintetik schotda va qisman summalari bilan shu sintetik schotga ochilgan analitik schotlarda aks etirilgan. Shuning uchun mazkur sintetik schotga ochilgan analitik schotlarning qoldiq va oborotlari shu sintetik schotlarning qoldiq va oborotlariga teng bo‘lishi kyerak. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|